Bezumni zločin ustaša

MEMORANDUM Srpske pravoslavne crkve o ustaškim zločinima do avgusta 1941. upućen najpre nemačkom vrhovnom vojnom zapovedniku Srbije generalu Dankelmanu, počinjao je ovim rečima:

Ekselencijo!
Žalosne vesti, koje nam stižu svakodnevno o zverstvima i nasilju koje se sprovodi nad nezaštićenim narodom srpskim u hrvatskoj državi uopšte a naročito u srpskim krajevima: Lici, Sremu, Bosni i Hercegovini, nalaže nam da na te užase skrenemo pažnju Vaše ekselencije kao predstavnika nemačke vojske u okupiranoj Srbiji, kao predstavnika nemačkog naroda i kao čoveka.
Na području današnje države Hrvatske nalazi se preko 2.000.000 Srba. Oni žive na toj tritoriji ili već od dolaska Slovena na Balkan, kao npr. u Bosni i Hercegovini, Dalmaciji i Lici, ili su se doselili za vreme ratova između Austrije i Turaka kada ih je Austrija naselila u Vojnoj Krajini da štite Austriju i srednjoevropsku kulturu od turske najezde. U toj Vojnoj Krajini uživali su Srbi kao ratnici posebne povlastice još od vremena cara Leopolda, koje su još proširili carica Marija Terezija i car Josip Drugi. Vojna Krajina je ukinuta osamdesetih godina prošlog veka.

SVIREPI MUČITELJI
NEMAČKA je vojska stvorila Nezavisnu Državu Hrvatsku i predala u njoj upravu Paveliću i njegovim ustašama. Mi verujemo da je intencija nemačkog vojnika - koga znamo kao hrabrog i smionog vojnika, što su mu priznali i najveći neprijatelji njegovi - bila da stvori državu u kojoj će vladati red, zakon i pravda, a da je od njemačkog vojnika bila daleko i pomisao da stvaranjem Hrvatske stvori državu u kojoj će se sistematski provoditi zločin i zverstva kakve istorija nije zabeležila do danas.
Od samog osnivanja Hrvatske države počeo je progon naroda srpskog, zatvaranje, mučenje, pljačkanje i ubijanje, ali se to izvodilo u manjoj meri dok su nemačke trupe bile raspoređene u Hrvatskoj i dok su komandanti nemačkih garnizona i kao vojnici i kao ljudi suzbijali zverske instikte urpavljača hrvatskih i njihovih pomagača. I u to su se doba dešavali zločini koji su oličenje svireposti i sadističke naravi. Ubijeni su ljudi na najokrutniji način, a pre toga su bili strahovito mučeni, vađene su im živima oči, sečene uši, nos, polni udovi, razapinjanje na kućnim vratima, mučenje na sve načine koje je moglo da izmisli samo bezumlje i divljaštvo.
Po odlasku nemačkih i italijanskih okupatorskih trupa sa područja hrvatske države, progoni, pljačkanja, mučenja i ubijanja Srba, koji su dotle bili ograničeni, pretvorili su se u hajku na Srbe i masovno ubijanje je dobilo karakter potpunog istrebljenja naroda srpskog. Ministri Hrvati: dr Mile Budak, dr Milovan Žanić, dr Mirko Puk i stožernik dr Viktor Gutić takmičili su se koji će što više da nadraži narod hrvatski protiv Srba i da u njemu probudi najniže instinkte zverske. Ti su ministri javno izjavljivali da će trećinu Srba pobiti, trećinu iseliti, a trećinu pokatoličiti i na taj način iskoreniti preko 2.000.000 Srba iz države Hrvatske.

PRUŽENA RUKA
OVI govori ministara hrvatskih provedni su u delo i nastalo je masovno odvođenje Srba u koncentracione logore, isterivanje iz zemlje i nemilosrdno ubijanje i ljudi, i žena i dece. Odvedeni su sveštenici srpski sa porodicama, matične knjige pravoslavne predate su župnicima katoličkik, crkve srpske rušene, manastiri pljačkani, a narod srpski prisiljavan da ostavi svoju pravoslavnu veru i pređe u katoličku. U svim ovim nedelima imalo je, nažalost, udela i katoličko sveštenstvo.
Narod srpski, koji je vekovima krvlju svojom branio čast svoga imena i na najgroznijim mukama umirao za svoju svetu veru, nije mogao ostati ravnodušan prema ovim najnovijim ustaškim nasiljima, nego je, iako razočaran i goloruk, ustao u odbranu svoju, imanja svoga, nejači svoje i vere svoje. I u ovu opravdanu i nužnu odbranu naroda srpskog, koja je zahvatila Hercegovinu, Bosansku Krajinu i Liku, a u najnovije vreme i Srednju Bosnu, proglašavaju upravljači hrvatski komunističkim pokretom i žele tom laži da opravdaju nasilja i zverstva svoja pred civilizovanim svetom, a prvenstveno pred narodom nemačkim koji je počeo da ispoljava svoje negodovanje protiv ovih zločina.
Srpski je narod krvlju svojom stvorio Jugoslaviju i u vreme od 1914. do 1918. podneo teške i nebrojene žrtve za slobodu svoju i braće svoje. I u tom razdoblju pretrpeo je narod teže i bolnije udarce od braće svoje Hrvata i Muslimana, nego li od neprijatelja svojih. Ali Srbin, vojnik i vitez, i nakon krvave borbe i pobede nije tražio osvete već je pružio bratsku ruku i Hrvatima i Muslmanima, zagrlio ih kao zabludelu braću svoju i oprostio im sva nedela koja su počinili nad narodom srpskim.
Na teritoriji hrvatske države stoji danas u Memorandumu - ubijen je veliki broj Srba i pravoslavnog sveštenstva. Pretpostavljamo, prema vestima koje i u poslednje vreme stižu i koje govore o strahovitim masovnim ubistvima, da broj ubijenih nadmašuje neverovatno visoku cifru od 180.000 žrtava.

SVEDOK BEZUMLJA
JEDNA od prvih žrtava ustaških terora bio je banjalučki episkop Platon sa protom Dušanom Subotićem iz Bosanske Gradiške. Oni su ubijeni noću između 5. i 6. maja 1941. godine na putu između Banjaluke i Kotor Varoši i bačeni u reku Vrbanju koja je izbacila njihove leševe.
Ubijeni su prota Miloš Mandić iz sreza gračačkog, prota Bogdan Opačić iz Gline (njegovo telo izbacila je reka Sava) sveštenik Nikola Vučković iz Drljače, sveštenik Dane Babić iz Svinjca (ubijen i leš nađen u bari), sveštenik Grozdanić iz Raduča, sveštenik Petar Majstorović iz Doljana (mučen u zatvoru u Gospiću toliko da se u očajanju sam obesio). Prota Branko Dobrosavljević iz Veljuna, srez Slunjski.
Prota Pajo Obradović, bivši senator iz Bruvna, sveštenik Damjan Štrbac iz Bosanskog Grahova, sveštenik Ilija Budimir iz Crnog Luga, svetenik Ilija Banjac iz Drvara i sveštenik Ratko Jeličić iz Drvara odvedeni su prema Kninu i ubijeni.
Sveštenik Risto Ćatić iz sela Stojkovića, srez Livno, odveden sa još osam građana u šumu kod Livna, ubijen je zajedno sa njima i bačen u jamu. Sveštenik Đorđe Bogić iz Našica ubijen 17. juna prema pričanju prote Pejinovića, koloniste iz Brezika koji je skriven za jedno drvo posmatrao njegovo ubijanje. Pejanović priča o tome ovo: **Ustaše su vezale sveštenika Bogića za jedno drvo, posle čega je nastalo mučenje. Odsekli su mu uši, nos, jezik i bradu zajedno sa kožom. Nesrećni sveštenik vikao je od bola, ali, pošto je bio jak i zdrav, držao se upravno sve vreme mučenja. Zatim su mu iskopali oči i kad su videli da još uvek stoji uspravno rasporili su mu grudi i on se tek tada nagnuo da padne**.
Voja Vojinović, katiheta iz Osijeka, je ubijen. Zna se da su svi sveštenici iz Osijeka pohapšeni i zlostavljani. Reka Drava izbacila je leševe trojice srpskih sveštenika, ali se nije moglo doznati koji su. Prota Živko Danilović iz LJubije, srez Prijedor, nakon teškog mučenja ubijen je u blizini Banjaluke, prota Bogdan Vranješević zaklan je 19. juna u Krupi na Vrbasu kraj Banjaluke.

(Nastaviće se)