Varljiva ratna sreća

Piše: dr Miladin StevanoviĆ
SRPSKO-TURSKO ratovanje u proleće 1807. godine uzelo je maha, pa je uznemirena turska komanda, naredila svim područnim turskim komandantima da mobilišu sve raspoložive snage i suprotstave se Srbima.
Prema bosanskom Podrinju i vlaseničkom kraju pokrenute su velike turske jedinice iz Sarajeva, Doboja i drugih krajeva i od Napoleonovog izaslanika u Travniku zatražena je pomoć u naoružanju i vojsci.
Prema nekim izvorima, uplašeni Turci su, čak, razmišljali da zatraže od Napoleona da sa svojom vojskom suzbije srpske ustanike i uzme i Beograd, ali su od ovoga odustali, plašeći se da će on te teritorije zadržati za sebe.
Bosanski vezir Hasan-paša je uveravao francuskog generala Marmonta u Dalmaciji i francuskog izaslanika (konzula) u Travniku, da su u ove operacije srpskih ustanika umešani i Rusi, koji uz pomoć Srba i Crnogoraca hoće da podignu na ustanak i Srbe u Bosni i Hercegovini i tamo ugroze i francuske interese.

FRANCUZI POMAŽU TURCIMA
OTUDA francuski general Marmont šalje bosanskom veziru Hasan-paši u pomoć oko 3.500 francuskih vojnika, 12 topova sa posadama i municijom, dosta pušaka sa bajonetima, baruta, kremena i olova i više inženjerijskih oficira.
Mada je to bilo i vreme bune janičara u Sarajevu, Zvorniku i nekim drugim mestima, Hasan-paša je uspeo da uz pomoć Francuza okupi i naoruža još oko 20.000 Turaka za borbu protiv srpskih ustanika.
Uz podršku francuske vojske i artiljerije, turska vojska iz Bosne pod komandom Hasan-paše u centru, Ibrahim-paše na levom krilu i Ali-paše Vidajića na desnom krilu kod Zvornika, početkom jula krenu u odlučujuću ofanzivu protiv ustaničke vojske.
Pod navalom turskih snaga, ustanici su morali da se povlače prema Drini.
Najteže je bilo Zekinim golaćima i vojsci prote Nikole Smiljanića, uklinjenim duboko u bosanskoj Posavini, kojima su Turci bili zašli za leđa. Oni su morali krčiti put ispred sebe i braniti se od turske vojske i Francuza koji su ih napadali sa zapadne strane. Međutim, blagodareći velikoj hrabrosti i umešnosti Zeke Buljubaše i prote Nikole Smiljanića, oni su uspeli da se domognu Drine i učestvuju u borbi na Drini.

BORBE OKO DRINE
OSMOG juna dođe do odlučujućeg boja na Drini kod Badovinaca, gde su se ustanici bili utvrdili sa jedne i sa druge strane Drine i na sprudovima reke. Napadnuti mnogobrojnim pešadijom i konjicom i tučeni francuskom artiljerijom, ustanici su se morali povući sa Drine, pa Turci pređu Drinu i učvrste se kod Badovinaca.
Sa ustaničkom vojskom iz Bosne, prešao je u Srbiju i veliki broj dobrovoljaca odande. Ovaj prodor Turaka kod Badovinaca izazvao je i povlačenje ustaničkih jedinica od Srebrenice, Vlasenice i Zvornika.
Posle ovih turskih uspeha, nastupilo je izvesno zatišje izazvano pobunom u Carigradu i zbacivanjem sa vlasti sultana Selima Trećeg. Borbe na Drini su i dalje nastavljene tokom juna te godine, vođene sa promenljivom srećom, ali su se u njima ustanici dobro održali.
U toku ovih borbi, Srbi su na Drini potpuno razbili i naterali na povlačenje novu tursku vojsku od nekoliko hiljada ljudi. Propali su turski pokušaji da se oslobode blokade Sokograda, kao i da se za duže vreme utvrde na desnoj obali Drine, kako bi stvorili čvrste mostobrane za dalje operacije u Srbiji.
Dok je ustanička vojska vodila teške borbe sa Turcima oko Drine, Užica, Niša i u istočnoj Srbiji, očekujući znatniju rusku pomoć, dotle je teško krvarila i Rusija u ratu sa Turskom i Francuskom.
Rusija je naročito velike žrtve podnela u ratu sa Napoleonom, jer je njena saveznica Engleska vešto izbegavala da u ratne operacije uključi mnogobrojnije vojsku i da se finansijski potpunije angažuje.

TOPOVI
OBAVEŠTEN da Turci traže pomoć od Francuza, Jakov Nenadović, glavni komandant ustaničkih snaga na Drini, o tome je obavestio Praviteljstvujušći sovjet. Sovjet je odmah poslao svoga izaslanika Marmontu i molio da ne pomaže Turcima, naglašavajući da se Srbi samo bore za svoju slobodu. Marmont ovu molbu nije uvažio, pa je po prvi put u istoriji do tada došlo do sukoba srpske i francuske vojske. U toku tih borbi, Srbi su zaplenili i nekoliko francuskih topova. Jedan od zaplenjenih francuskih topova je bio zakopan, pa ponovo aktiviran u Drugom srpskom ustanku.
(NASTAVIĆE SE)