Bratska borba

PIŠE: PROF. DR MILADIN STEVANOVIĆ

TAKO se Simeun ubrzo posle Dušanove smrti (1356.) sam proglasio za cara i uz pomoć svog tasta, despota Jovana Komnina iz Valone, nastojao da ovo i ostvari. Sa vojskom od oko 5.000 ljudi krenuo je iz Kostura prema severu, tražeći od vlastele preko čije je teritorije prelazio, da ga priznaju za cara. Međutim, najveći broj vlastele u ovim krajevima ostao je uz Uroša, jer je on bio stvarni naslednik svoga oca, a, to je bilo i neposredno posle Dušanove smrti, kada je još uvek delovao autoritet njegovog reda i poretka. Sa druge strane, Simeun i nije bio popularan kod srpske vlastele. Po majci i vaspitanju smatran je polu-Grkom.

Usled ovoga došlo je do borbe između Simeona i njegovih najbližih suseda Hlapena, gospodara Vodena i Bera, i Branka Mladenovića, gospodara ohridskog kraja. U borbama koje su vođene u leto 1356. godine postradaše mnogi krajevi i gradovi, među kojima naročito grad Ber.

Videvši Uroševu slabost i međusobne borbe despota Simeuna i srpskih feudalaca, a koristeći okolnost što je u međuvremenu umro pozanti Dušanov vojskovođa i namesnik Tesalije Preljub, na južne pokrajine srpske carevine krenuše i Vizantinci. Tako potomak starih epirskih gospodara Nićifor Drugi sakupi dosta vojske i brodova i njima doplovi do Tesalije. Nju osvoji prognavši odatle Preljubovu ženu i srpske velikaše. Zatim krenu na Epir i osvoji ga koristeći Simeunovu zauzetost na severu.

Potisnut na severu i uplašen Nićiforovim akcijama, Simeun pokuša da se nagodi s Urošem uz posredstvo Dubrovačke Republike, koja je dobro stajala sa Urošem. Tražio je od Uroša bar udeoništvo u carevanju.

Na saboru u Skoplju, u aprilu 1357. godine, Uroš je podržan od vlastele i sveštenstva i proglašen za cara, a osuđeni postupci Dušanovog poubrata Simeuna.

Simeunu sada nije ostalo ništa drugo već da pokuša da povrati izgubljene oblasti. Uz pomoć pobunjenih albanskih plemena, posle bitke kod Aheloja, 1358. godine, u kojoj je Nićifor poginuo, a njegova vojska poražena, uspeo je da povrati svoje ranije oblasti u Epiru, kao i da proširi svoju vlast nad Tesalijom.

POČETKOM 1359. godine Simeun je pokušao da proširi svoje oblasti prema Skadru, ali pošto je tamo naišao na veliki otpor, na kraju se smirio. Zadovoljio se time da vlada na glavnom delu tzv. grčkih oblasti srpske države, sa sedištem u Trikali. U svojoj prestonici živeo je potpuno u grčkom krugu, kao kakav grčki dinast, posvetivši se gotovo isključivo svojim podanicima grčkog porekla. U njegovim poveljama iz toga vremena grčka imena se pišu ispred srpskih. On se potpisuje samo grčki i kao grčki princ ističe svoje poreklo od Paleologa, a ne od Nemanjića.

Ovim Simeunovim postupcima i akcijama, kojima je praktično prekinuo sve veze sa srpskom državom, njegove pokrajine Epir i Tesalija bile su potpuno otpisane za Srbiju.

Videvši sve to i svesna da Uroš nije dorastao državnoj moći svoga oca, njegova majka, carica Jelena, uzima i sama da vlada drugim delom tzv. grčkih oblasti oko Sera (Sereza) i Drame, sa sedištem u Seru, dobivši za ovo punu podršku tamošnje srpske i vizantijske vlastele.

Njihovim primerom krenula je još smelije srpska vlastela. Najmoćniji od njih potisnuše niže i slabije i, koliko su to mogli, prigrabiše od njih sela i gradove.

Srpska vlastela, verna caru, smatrala se gospodarom svoga područja i nazivala sebe "carskim prijateljima i saveznicima". U atmosferi pocepanosti i nesigurnosti oslabila je otporna snaga zemlje. Oblasni gospodari ponašali su se kao mali vladari. Kao takvi kovali su i svoj novac, naplaćivali carine i druge prihode i lišavali cara njegovih prihoda i prava. Ovakvo stanje u zemlji uticalo je i na privredu, čiji je uspon osetno zastao.

POVLAČENjE MAĐARA
NA ovako oslabljenu Srbiju sa severa su krenuli Mađari. Njihov kralj Ludovik Prvi, pošto je prethodno pribavio vazalstvo vlastelina Rastislalića u Braničevu i Kučevu, krenuo je 1359. godine s velikom vojskom na Srbiju i duboko prodro u Šumadiju. Uroš mu je krenuo u susret s znatno manjom vojskom, jer veću nije mogao da prikupi. Nedovoljno vešt u njenom vođenju pretrpeo je poraz na otvorenom polju. Krećući se dalje kroz šumovite predele Rudnika, mađarska vojska je nailazila na sve veći otpor. Ostaviši bez hrane koju je narod sklanjao u šume i zabita mesta zajedno sa stokom i posle velikih gubitaka u sukobu kod Ostrvice, morala je da obustavi dalje napredovanje i povuče se.
(NASTAVLjA SE)