Suzbijanje Turaka

Piše: prof. dr Miladin STEVANOVIĆ
POSLE povlačenja carice Jelene u manastir, što je po svim izgledima učinila dragovoljno, despot Uglješa postaje samostalni gospodar Serske oblasti.

Glavna briga despota Uglješe u to vreme bila je suzbijanje sve ekspanzivnijih Turaka Osmanlija, koji su već preotimali gradove zapadno od prestonice nemoćne Vizantije. Tako su Turci pored Didimotike i Andrijanopolja, zauzeli Jedrene i Plovdiv. U Jedrene su preneli svoju prestonicu i vršili brzu kolonizaciju Trakije. Od Vizantijskog carstva ostali su samo Carigrad sa obližnjom okolinom, Solun i Moreja (Peloponez).

Turci su na ovaj način doprli do Serske oblasti i njihov sukob sa Uglješom postao je neizbežan. Njegove opsežne pripreme za rat bile su vojne i diplomatske. Pokušavajući da privuče Vizantiju kao saveznika, izrazio je spremnost da Carigradskoj patrijaršiji prizna jurisdikciju nad celom svojom oblašću. Javno je osudio crkvenu politiku cara Dušana, odlazio je u Svetu goru i tamo delio bogate poklone, ali ni to mu nije pomoglo.

Pored Vizantije, Uglješa je pokušao da u borbi s Turcima nađe saveznika i u Bugarskoj, ali zbog postojećeg stanja, nije ništa ozbiljnje preduzeto da se stane na put turskoj ekspanziji.

Vizantijski car Jovan Peti je molio papu, Mletačku republiku i Mađarsku da mu pruže pomoć, ali je sve to bilo uzalud, jer razjedinjena Evropa, i sama u međusobnom trvenju, još uvek nije bila svesna turske opasnosti, ni spremna da se ozbiljnije angažuje na njihovom suzbijanju.

Svojim smelim upadima turski odredi su prodirali na sever, u Rodopsku oblast, skretali u Sersku oblast i prema Atosu, gde su se nalazili bogati svetogorski manastiri.

Despot Uglješa je ulagao velike napore i u prvo vreme uspešno suzbijao sve turske prodore. Kada je video potpunu vizantijsku nemoć, on je, dočekujući turske odrede i progoneći ih na istok, sve više prodirao u slabo branjene oblasti Vizantije, pa je njima ovladao i tako znatno proširio granice svoje oblasti.

Međutim, vođenje borbi sa sve brojnijim i agresivnijim Turcima je iscrpljivalo Uglješine snage, pa je on, šaljući svoja poslanstva i lično odlazeći na pregovore, ulagao nove napore da privoli Vizantiju i Bugarsku na zajedničku borbu.

U vezi s ovim, u maju 1371. godine došlo je do sporazuma o objedinjavanju dveju crkava na štetu Srpske patrijaršije. Taj sporazum je obavezivao samo Srbe na Uglješinoj teritoriji.

Što se tiče vojne saradnje, Carigrad je izbegavao da se na ovome obavezuje, jer je, i pored Uglješinog uspešnog otpora Turcima, sumnjao u moć razjedinjene srpske države. Više se uzdao u bogati zapad (Mletačka republika, Đenova, Mađarska, Francuska), gde je uzaludno slao svoje mnogobrojne misije tražeći novac i vojnu pomoć.

Novi bugarski car Šišman sa sedištem u Trnovu, i pored čestih upada turske vojske na područje njegove države, osećajući nemoć, nije bio za to da se zameri turskom sultanu Muratu, koji je tada bio na vlasti, odnosno da zajedno sa Srbima i Vizantincima vodi borbu protiv Turaka. Nadao se da će s njima uskoro uspostaviti neki ugovorni odnos (ovo se i ostvarilo), ali je za svaki slučaj preduzimao vojne pripreme i dodatno utvrđivao svoju prestonicu.

Videvši da od zajedničke akcije Srba, Bugara i Vizantinaca nema ništa, despot Uglješa se na kraju odlučio da pozove u pomoć brata Vukašina Mrnjavčevića, s kojim je bio u veoma dobrim odnosima.

Ne može se pouzdano utvrditi kako se prema tom pitanju držala moćna vlastela u tzv. grčkim zemljama, odnosno da li je Uglješa pokušavao da i njih angažuje za ovu borbu. Međutim, sasvim je izvesno da srpska vlastela u starim srpskim zemljama nije bila u dobrim odnosima sa braćom Mrnjavčević zbog međusobnih sukoba oko teritorija i da ih ne bi podržala u ovoj borbi.


OBRAČUNI

KRALj Vukašin doneo je definitivnu odluku da se do kraja obračuna sa županom Nikolom Altomanovićevm koji je često vršio provokacije prema njegovim severnim oblastima i pravio mu smetnje za njegovu dalju ekspanziju prema severu.

U ovom cilju on je oezbedio pomoć svoga zeta Đurđa Balšića, gospodara Zete. Prikupio je vojsku i doveo je pod Skadar, gde je očekivana naručena dubrovačka flota koja je trebalo da prebaci vojsku prema Nikolinim zemljama.
(Nastavlja se)