NATO preti silom

SA POČETKA jeseni 1998. usledila je diplomatsko-medijska ofanziva ponude prve verzije Plana za Kosovo, koji su, u stvari, uradili američki i albanski eksperti. Stanje se na terenu komplikovalo, sukobi sa terorističkim grupama koje su nailazile iz pravca Albanije, na granici, bili sve češći, a i unutar teritorije Pokrajine, pored Drenice, rasplamsavala su se nova žarišta. Sve više se govorilo o mogućoj humanitarnoj katastrofi, koju su albanski stratezi fingirali i provocirali nagnajući stanovništvo da beži iz svojih domova u šume, pa i izvan Kosova, u Albaniju i Makedoniju. Kosovo se kao gorući problem našlo u UN i na sednici Saveta bezbednosti od 24. septembra 1998. doneta je prva rezolucija o Kosovu, pod brojem 1199. U njoj je izražena duboka zabrinutost zbog pogoršavanja humanitarne situacije koja je pretila “humanitarnom katastrofom”. U Rezoluciji se našao podatak koji je albanska propaganda nametnula međunarodnim humanitarnim organizacijama, a preko njih i centrima odlučivanja, da je navodno 50.000 ljudi ostalo je bez krova nad glavom a da je čak 230.000 kosovskih Albanaca raseljeno.
Administracija SAD uspela je da u tu prvu rezoluciju ugura i pretnju oružanom intervencijom međunarodne zajednice na Kosovu ukoliko srpsko-jugoslovensko rukovodstvo ne ispuni postavljene zahteve: prekid neprijateljstava i sukoba, početak dijaloga, bez uslova ali sa uslovom srpskoj strani da u njega budu uključeni međunarodni predstavnici...
USVAJANjE ove rezolucije ubrzalo je vojne pretnje i samo 12 sati nakon toga NATO je utvrdio Akt upozorenja, koji je podrazumevao upotrebu NATO avijacije za vazdušne udare po SRJ. Bio je to dodatni pritisak za početak pregovora po američko-nemačkom receptu, na koji su srpska i jugoslovenska strana odgovorile Zaključcima i Principima Skupštine Srbije i Savezne vlade i formiranjem Privremenog Izvršnog Veća Kosova i Metohije kao provizorija začetka funkcionisanja vlasti, što su Albanci sa cinizmom odbili. Kao potpora spoljnim pretnjama desio se navodni masakr u Obrinju, što je još više napumpalo američko i zapadno javno mnjenje i stvaralo ambijent za upotrebu ratne sile.
U prvoj dekadi oktobra situacija je uzavrela i u UN, Briselu i Beogradu odigravala se prava drama: dok je Holbruk nastojao da od Miloševića izdejstvuje što više popuštanja i nametanja opcije koja je podrazumevala što labaviju vezu Kosova sa celinom Srbije, u Briselu je pokrenuta NATO armada, razrađivali planovi bombardovanja, ratne flote nekih članica Severnoatlanske alijanse već uplovile u Jadran. NATO je u noći između 12 i 13. oktobra doneo tzv Aktivirajuću narebu, koja je, kako su analitičari ocenjivali, bila istorijska za ovaj vojni savez. NATO je SRJ dao rok od 96 sati da se povinuje političkim ultimatumima ili slede udari po već utvrđenim ciljevima.
Natovareni najubojitijim razarajućim bombama i raketama, najsavremeniji ratni avioni alijanse su se uveliko zagrevali. Jugoslavija je bila na ivici bombardovanja i tada je ono izbegnuto Sporazumom koji su Holbruk i Milošević potpisali u zadnji čas, 13. oktobra rano izjutra. U najkraćem, tim dokumentom se predviđao dolazak Verifikacione misije OEBS-a sa 2.000 posmatrača, davanje dozvole neborbenim NATO avionima da nadgledaju i snimaju područje Kosova i dobar deo izvan njega, dijalog sa Albancima radi traženja političkog rešenja.
TU, MEĐUTIM, nije bio kraj, nego tek pravi početak finalnih pritisaka, posebno zbog neispunjavanja obaveze da se povuče deo vojnih i specijalnih policijskih snaga, što je dovelo do nove rezolucije SB UN o Kosovu. Ta rezolucija, koja je pod brojem 1203 nosila datum 27. oktobar, usvojena je inače samo dan posle početka povlačenja tih snaga i posredno je davala vizu za bombardovanje ukoliko SRJ ne ispuni nametnute obaveze. U njoj je stajalo da “Jugoslavija zbog nerešenog problema sa Kosovom predstavlja kontinuiranu pretnju miru i bezbednosti u regionu”, što je trebalo da podrazumeva mogućnost aktiviranja Glave sedam Povelje UN, odnosno upotrebu sile radi uklanjanja pretnji i uspostavljanja mira.
Taj period, oktobar i novembar 1998, bio je karakterističan po izbacivanju u javnost i po pokušaju naturanja raznih verzija za rešenje problema i statusa Kosova, ali su se svi oni svodili na jedno: izvlačenje ove pokrajine iz ustavno-pravnog i političkog sistema Srbije, međunarodno prisustvo za sprvođenje tog plana, eliminisanje srpske vojne i policijske sile sa Kosova, uvlačenje OVK kao političkog i vojnog partnera i traženje konačnog rešenja kroz par godina. Srpsko-jugoslovenska strana je sve to odbijala, rešenje tražila u osnivanju svojih organa vlasti i neke vrste policije od tzv. lojalnih Albanaca, u izbegavanju da se suoči sa suštinom problema i ponudama, ma kako one bile loše.
Međunarodni faktori moći i odlučivanja već su uveliko krojili odelo za Kosovo, javnost je sondirana preko izbacivanja raznih nezvaničnih verzija, albanski politički i vojni lideri i strane obaveštajne službe, CIA pre svih, najavljivali su veliki rat na proleće 1999...

ZLOČIN U PEĆI

SAM kraj 1998. i početak 1999. godine bili su karakteristični po nekoliko velikih incidenata, po učestalom postavljanju mina tamo gde je prolazila srpska policija, po eklatantnim terorističkim napadima i pogibijama pripadnika vojske, policije i civila. U decembru 1998. jugoslovenske granične jednice presrele su veliku grupu Albanaca koji su prenosili ogromne količine oružja i u okrušaju koji je usledio ubijen je 31 a uhapšeno osam terorista. Samo dvanaest sati kasnije maskirani napadači su u kafiću “Panda” u Peći ubili šestoro i ranili još 15 srpskih tinejdžera a tih dana je ubijen i potpredsednik SO Kosova Polja Zvonko Bojanić. Od nagaznih mina koje su postavljali teroristi u tom vremenu poginulo je petoro srpskih policajaca. I u više drugih mesta na Kosovu i Metohiji je od nagaznih mina ranjeno 11 policajaca.
(NASTAVIĆE SE)