Zaboravljeni u žicama

Piše: Vlastimir POPOVIĆ
KULT žrtve svih ovih godina uporno je građen samo za jedan, i to urbani deo Sarajeva pod muslimanskom kontrolom, a muslimani su u još žešćim medijskim kampanjama, proglašavani za najveće, ako ne i jedine stradalnike rata u ovom gradu. Odmah se mora reći da je glavni grad bivše BiH imao deset opština i 340 naselja, od čega čisto muslimanskih 59 i čisto srpskih 105. Ostalo su bila mešovita naselja.
Linije razdvajanja su se u dobrom delu držale etničkih granica. Oko 85 odsto teritorije koju su u Sarajevu držali Srbi, tradicionalno je i pripadalo srpskom stanovništvu. Drugačije rečeno, Srbi su uglavnom branili svoju teritoriju.
Ove podatke nam navodi Milivoje Ivanišević, direktor Centra za istraživanje zločina nad srpskim narodom i autor knjige „Zločini nad Srbima BH 1992-1995“, čije izvode, takođe koristimo u ovom feljtonu.
- Alija Izetbegovoć je želeo rat i to je javno izjavljivao - govori Milivoje Ivanišević. - Uopšte nije sporno da je Sarajevo video kao glavni grad buduće islamske države. Autor „Islamske deklaracije“ jasno je stavio do znanja da ne može biti mirenja između islama i drugih vera. Da je želeo da zaštiti civilno stanovništvo, proglasio bi Sarajevo za otvoren, nebranjeni grad i tada bi se svaki napad Srba, prema međunarodnim konvencijama, smatrao agresijom.
U ratu su muslimani, prema izjavi samog Izetbegovića, dobili pomoć u oružju vrednu više od 10 milijardi maraka. Zašto nije dozvoljavan izlazak Srba iz dela Sarajeva pod muslimanskom kontrolom, kao što je srpska strana dopuštala muslimanima da idu kuda hoće? Humani postupak Srba je u muslimanskoj propagandi označen kao „etničko čišćenje“. Istovremeno su muslimani, zatočivši Srbe, da ironija bude potpuna, dokazivali „multietničnost“ grada. Ali, gde su, onda, Jevreji?
U DRUGOM svetskom ratu, u Sarajevu su Nemci i ustaše, regrutovane isključivo od muslimanskog i hrvatskog stanovništva, ubili oko 9.000 Jevreja. Čim je u svetu priznata nova muslimansko-hrvatska država 6. aprila 1992. godine - svi Jevreji su odmah napustili Sarajevo. U bekstvu im je pomogla međunarodna zajednica i (samo) na taj način iskazala nepoverenje prema mudžahedinskoj politici Alije Izetbegovića.
- Srbima, nažalost, niko nije hteo da pomogne i ostali su da trpe najgora maltretiranja i ponižavanja, postanu pravi robovi, viđeni za sve najprljavije i najopasnije poslove - nastavlja Ivanišević. - Nije pomogao ni „Apel miroljubivoj svetskoj javnosti za spas zatočenih Srba u Sarajevu“, građana opština Rajlovac, Vogošća, Centar Sarajevo, Novo Sarajevo, Ilidža i Ilijaš, upućen 13. jula 1992. godine. Odziva na apel nije bilo, ali je usledila medijska hajka na Srbe zbog patnji sarajevskih muslimana - nastavlja Ivanišević.
Kolika je bila naivnost Srba (neobaveštenost, glupost), najbolje dokazuje Kongres srpskih intelektulaca održan u Sarajevu 29. marta, znači nekoliko dana pre proglašenja samostalne BiH. Na Kongresu, naime, nije bilo ni reči o fizičkoj zaštiti i odbrani Srba. A, tada su, takozvana, Patriotska liga, teritorijalci i paravojne „zelene beretke“ već imali 40.000 naoružanih ljudi. Učesnici Kongresa su jedva izvukli žive glave.
Kada je rat počeo, Srbi u BiH uopšte nisu imali oružane snage. Rukovodstvo Srpske demokratske stranke nije očekivalo ratne sukobe. Rezolucijom Saveta bezbednosti, odmah posle proglašenja nove državne tvorevine, naloženo je JNA da se povuče iz BiH. U aprilu je proglašena i Savezna Republika Jugoslavija, tako da je JNA postala - ničija vojska.
VOJNI potencijali muslimana su sve vreme rata nadmašivali srpske. Prvi korpus Armije BiH prosečno je brojao oko 78.000 vojnika. Prema muslimanskim izvorima, na sarajevskom ratištu je bilo angažovano oko 35.000 vojnika. Na srpskoj strani se nalazio Sarajevsko-romanijski korpus koji je imao od 16.000 do 18.000 vojnika, ali je veliki broj bio angažovan u odbrani sopstvenog zaleđa od muslimansko-hrvatskih snaga koje su dejstvovale iz Goražda, Konjica, Tuzle i drugih mesta.
Kada je reč o artiljeriji, Srbi su mogli da dejstvuju sa samo jedne dominantne tačke - planine Trebević - po starom delu grada. Muslimani su imali bolje i brojnije vatrene položaje za paljbu po srpskim delovima Sarajeva. Tako su skoro sve vreme rata sa Igmana gađali Ilidžu, Blažuj i Hadžiće. Sa brda Žuč su tukli Rajlovac i Vogošću, a sa Mojmila Lukavicu. Srpski deo Grbavice kontrolisali su i gađali sa solitera.
Kult žrtve koji je stvaran za muslimanski deo grada imao je, pored ostalog, za cilj da se prikrije i stvarni odnos snaga i stvarni odnos stradanja od granata. A, da bi prikrili sopstvena dejstva, žrtve koje su nanosili srpskom stanovništvu Sarajeva i uticali na pojedine međunarodne odluke, često su pribegavali i samogranatiranju i žrtvovanju stanovništva iz muslimanskog dela Sarajeva.

UNIŠTENA SELA
MNOGA od srpskih naselja Sarajeva su u mnogobrojnim muslimanskim napadima uništena i etnički očišćena. Najviše su stradali Grahovište i srpski deo sela Hotonj u opštini Vogošća, Kasatići u opštini Hadžići, Trebačaj, Milje, Ledići, Lisovići, Gornja Prijasnica i Kijevo u opštini Trnovo, Čemerno, Krtine i Mlini u opštini Ilijaš, Podgrab u opštini Pale.
Istu sudbinu su doživela i mnoga urbana gradska naselja: Pofalići, Hrasno brdo, Velišići, Igman, Hrasnica, Bjelave, Čakle ili Babin dol, Alipašino polje, opštinski centri Hadžići, Pale, Trnovo, Ilidža.

U PISANJU ovog feljtona korišćeni su, između ostalog, dokumenti i svedočenja objavljeni u knjizi "Stradanja Srba u Sarajevu", podaci Centra za istraživanje zločina nad srpskim narodom, navodi iz knjige Milivoja Ivaniševića "Zločini nad Srbima u BiH" i izjave prikupljene u obaveštajnim službama Vojske Republike Srpske.