Osveta glavom plaćena

23. 11. 2006. u 00:00

Posle ?egarske katastrofe, Kara?or?e oduzeo Trnavcu zvanje vojvode i proterao ga u Ostružnicu. Dvostruka osveta: Miloje Petrovi? organizovao ubistvo Marka Kati?a, a vožd presudio likvidacijom Trnavca

Piše: Nebojša Bogunović KADA je Karađorđe saznao za čegarsku katastrofu, odmah mu je bilo jasno, kako tvrde savremenici, da je najveći krivac za ovo Miloje Petrović Trnavac. Zato je naredio da se Trnavac odmah istera iz službe i protera u Ostružnicu kraj Beograda.
Nekad moćni i uticajni Miloje Petrović je udaljavanje sa visokog vojnog položaja, oduzimanje titule vojvode i proterivanje u Ostružnicu doživeo kao veliku uvredu i poniženje. Bio je zbog toga preokupiran mišlju da se osveti Karađorđu. Ta mu se prilika ukazala u jesen 1810. godine, u selu Rogači ispod Kosmaja, za vreme jedne svadbe. U trenutku najvećeg veselja, ubijen je kosmajski knez i vojvoda Marko Katić. Po svemu sudeći Trnavac je nagovorio ubicu da izvrši ovaj zločin. Kako se kasnije ispostavilo Trnavac je hteo da ubistvom uglednog kosmajskog kneza izazove proteste u narodu i podigne pobunu protiv Karađorđa. Kada mu to nije uspelo, pobegao je u Zemun koji se tada nalazio na austrijskoj teritoriji.
Na Karađorđev zahtev austrijske vlasti su vratile Trnavca u Srbiju (u Šabac), a vožd je naredo Luki Lazareviću da mu odseče glavu. Sin Luke Lazarevića - Aleksandar pričao je kasnije Milanu Đ. Milićeviću da je Miloje nudio Luki 70.000 dukata da ga ovaj ne ubije: "- Kako smem da te ne ubijem - odgovorio je Luka - kad mi se zapoveda da pošaljem glavu tvoju ili svoju!
- A ti me, bar, ubi na spavanju, kad ne znam!
- Na spavanju neću, ali odista nećeš znati kad ćeš poginuti.
I JEDNOM, kad je polazio od Luke, s ručka, ubiju ga Lukini momci na stepenicama kada se nije nadao!”
Kako kaže Milićević “njegova glava je iznesena na jedan sto pred beogradsku crkvu” da svedoči o ličnoj sudbini nekadašnjeg ustaničkog komandanta i oslobodioca Beograda koji je umesto da dobije ulicu u glavnom gradu doživeo neslavan kraj i pao u istorijski zaborav.
Umesto vojvodi Miloju Petroviću Trnavcu, trajno priznanje za podvig ustaničke vojske prilikom osvajanja i prodora kroz Sava-kapiju odato je njegovim saborcima - Uzun-Mirku Apostoloviću (ulica sa njegovim imenom ide od Vasine ulice do Kalemegdana) i Ostoji Kondi (njegova Ulica ide od Svetogorske do Kosovske).
Kada su Karađorđevi ustanici, posle teških borbi oko utvrđenih gradskih kapija, u prepodnevnim časovima 13. decembra 1806. godine, zauzeli beogradsku varoš, a nešto kasnije ovladali i Beogradskom tvrđavom, u gradu su zatekli preplašeno stanovništvo koje nije uspelo da se blagovremeno evakuiše, odnosno da preko Save i Dunava pobegne u Austriju i Tursku. U trenutku oslobođenja grada, većinu stanovništva činili su Turci, ali je bilo dosta i Jevreja, Cincara i Grka, koji su se bavili unosnom trgovinom na ovom austrijsko-turskom graničnom području. Jedan deo Turaka je izginuo u borbama sa ustanicima, neznatan broj je uspeo da pobegne, a mnogi su stradali od osvetničke ruke Karađorđevih boraca.      Posle strašnih nedela koja su janičari izvršili prema srpskom stanovništvu, a naročito posle seče knezova u kojoj je izginulo više najuglednijih predstavnika srpskog naroda, mogla se i očekivati oštra reakcija oslobodilaca Beograda koja se ispoljila kao osveta prema turskom stanovništvu. Međutim, Karađorđe, koji je bio svestan da represalije prema civilnom stanovništvu mogu da poljuljaju ugled ustanika u međunarodnoj javnosti, izdao je strogo naređenje da se prestane sa odmazdama prema muslimanskom življu.
Gnev oslobodilaca iskalio se i na turskim bogomoljama - džamijama, koje su u tadašnjoj svesti srpskog naroda simbolizovale veševekovno ropstvo pod Turcima i predstavljale tuđinski verski i civilizacijski simbol na srpskoj zemlji. Turci su, inače, u Beogradu sazidali vekiki broj svojih bogomolja, daleko veći nego u drugim gradovima, verovatno radi toga da bi svoje najzapadnije okupirano područje, koje se graničilo sa Evropom, prikazale kao bastion islamske civilizacije.
Prema svedočenju čuvenog turskog putopisca Evlije Čelebije, koji je 1660. godine boravio u Beogradu, u njemu je zatekao 217 džamija. Jedan deo ovih džamija porušen je prilikom borbi za oslobođenje grada jer je neke od njih turska vojna posada koristila kao odbrambena uporišta. Minaret čuvene Batal-džamije, koja se nalazila na prostoru današnje Savezne skupštine, prema predanju, iz svog topa srušio je lično Karađorđe.
Mnoge džamije su pretvorene u magaze, ili su korišćene za neke druge svrhe, ali nije zabeležen slučaj da su od njih postale pravoslavne crkve, za razliku od turske prakse, jer su Turci srpske bogomolje često pretvarali u džamije.
(Nastaviće se)

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije

Novosti android aplikacija Novosti iOS iPhone aplikacija

Najnovije iz rubrike

Politika
Tenis
Fudbal