Cmok bez cmakanja

Piše: dr Zorica Tomić
DONEDAVNO su naučnici verovali da se u toku ljubljenja oslobađa izvesna količina električnog potencijala. Sada se zna da poljubac šalje signale mozgu koji proizvodi oksitocin, hormon sreće ili hormon dobrog raspoloženja. Osećanje strastvene ljubavi često je jedan od najvažnijih faktora dobrog poljupca, za koji se veruje da stimuliše isti tip moždanih aktivnosti koje se odvijaju tokom leta padobranom, bandži džampinga ili dugoprugaškog trčanja. Pošto ovi neurotransmiteri izazivaju euforiju, oni ostvaruju isti efekat kao amfetamini i slični preparati.
A to istovremeno znači da se može postati i zavisnik od ljubljenja!
Iako ima različitih teorija o poreklu ljubljenja, pa čak i onih koje ukazuju na neku vrstu genetskog zapisa koji nas navodi na tu vrstu neverbalnog opštenja, ljubljenje se uči! Osim bezbroj tehnika za izvođenje pravog ljubavnog poljupca, koje adolescenti sa žarom istražuju što kroz sopstvena iskustva, što kroz raspoloživu literaturu koja se kreće od erotskih priručnika do bezbrojnih internet-sajtova, što pomnim slušanjem iskusnijih drugova ili starijih braće i sestara, ljudi su oduvek računali na ljubljenje kao na komunikativno pomagalo koje se u mnogim važnim okolnostima pokazalo kao najbolje sredstvo za rešenje nesporazuma.
STVAR je, međutim, u tome što različite kulture imaju različit odnos prema poljupcu: od striktnih pravila koja tankom linijom odvajaju pristojno od nepristojnog ponašanja, prihvatljive od neprihvatljivih poljubaca, preko etikecije koja precizno određuje vrstu i tip odnosa među osobama koje se ljube, do preporuke i čak obaveze ritualnog ljubljenja određenih objekata, znakova ili osoba. A sve to se zapravo uči, kao što se uči i šta je društveno prihvatljivo ponašanje na javnom mestu, i koja je vrsta poljupca i telesnog kontakta obavezujuća u određenoj prilici ili socijalnom kontekstu.
Kao što pripadnici iste kulture raspolažu zajedničkim sistemom značenja koji se pridaju neverbalnom ponašanju, tako je i ljubljenje, kao jedan od najzanimljivijih i najkompleksnijih neverbalnih znakova komunikacije, kulturno, socijalno i situaciono uslovljeno. Ono može biti znak najintimnijeg odnosa, gest ljubavi i poštovanja, znak prijateljstva, ali može predstavljati pretnju ili neku vrstu kriminalnog, odnosno siledžijskog ponašanja kada se primenjuje pod prinudom. Poljubac može biti nevin ili erotičan, opuštajući ili intenzivan, shvaćen kao igra ili kao vrsta društvene obaveze.
NE samo što dete uči od majke da se ljubi, ne samo što od nje ili od roditelja uopšte (da ne izostavim očeve!), od bake i deke takođe, saznaje da je to način izražavanja ljubavi, topline, privrženosti, pažnje, brižnosti, poverenja ili utehe, već uči i o situacijama u kojima se takvo ponašanje smatra poželjnim ili prihvatljivim.
Tako se pokazuje da osim što uči da usta koristi i za ljubljenje, dete otkriva i društveno značenje poljupca. Dete saznaje da se sa sveštenikom ne rukuje, već mu se poljubi ruka. Neke kulture, poput američke, ne odobravaju čak ni preterano "cmakanje" sopstvene dece zbog opasnosti od optužbe za "zlostavljanje". U zapadnoj Evropi, isto kao i u Americi, "cmok" u usta, kojim se zahvaljujete prijatelju na večeri, ne uzima se ozbiljno. U nekim drugim kulturama ljubljenje u obraz, čak tri puta, predstavlja nepisanu društvenu obavezu.
(Nastaviće se)