Zločin u 11 tačaka

POSLE dvanaest godina skrivanja i bežanja, Radovan Karadžić se poslednjeg dana jula prvi put pojavio javno pred Haškim tribunalom, gde je trebalo da se izjasni o optužnici koja ga tereti za ratne zločine. Karadžić se, međutim, nije izjasnio ni sa “kriv sam”, ni sa “nisam kriv” zato što je Tužilaštvo najavilo dopunu optužbe, pa će konačno izjašnjenje bivšeg lidera bosanskih Srba sačekati tridesetak dana.
A šta piše u optužnici Međunarodnog tribunala koja je Radovana Karadžića, posle hapšenja, ekspresno dovela u glavni grad Holandije, gde je kao što je poznato smešten Krivični sud za bivšu Jugoslaviju.
Između korica predmeta pod službenom oznakom IT-95-5/18 sakupljeni su - po mišljenju haških istražitelja - svi ratni gresi doktora Radovana Karadžića.
Optužnica koju je potpisala sada već bivša tužiteljka Karla del Ponte tereti prvog predsednika Republike Srpske za genocid, zločine protiv čovečnosti, kršenje zakona ili običaja rata i teške povrede Ženevskih konvencija tokom građanskih sukoba u Bosni i Hercegovini.
Navedene konstatacije Tužilaštva, sročene su na početku ovog dokumenta, sačinjenog u 11 tačaka, u kome se osim ratnog vođe Republike Srpske, pominju i njegovi najbliži saradnici - Biljana Plavšić, Momčilo Krajišnik, i general Ratko Mladić.
Haški tužitelji pripisuju Radovanu Karadžiću individualnu i komandnu krivičnu odgovornost, za period od 1. jula 1991. do 19. jula 1996. godine, kada se definitivno povukao iz političkog života.
Hronološki i konkretno zapisani su zločini koji idu na dušu nekadašnjem predsedniku RS: od Srebrenice, Sarajeva, Manjače, Omarske, Sušice, Crkvina...
Posle biografskih podataka o najnovijem zatočeniku haškog kazamata, podsećanja na kojim je sve pozicijama Radovan Karadžić bio u RS, optužba između ostalog kaže:
“Između 1. jula 1991. i 31. decembra 1992. godine, delujući individualno ili u saradnji sa drugima, među ostalim i sa Momčilom Krajišnikom i Biljanom Plavšić, te između početka marta 1995. i 30. novembra 1995, delujući individualno ili u saradnji sa drugima, Radovan Karadžić je planirao, podsticao, naredio, počinio ili na drugi način pomagao i podržao planiranje, pripremu ili izvršenja uništenja, u celosti ili delimično, nacionalnih, etničkih, rasnih ili verskih grupa bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata, kao takvih, u više opština, uključujući, među ostalim, Bijeljinu, Bratunac, Bosanski Šamac, Brčko, Doboj, Foču, Ilijaš, Ključ, Kotor Varoš, Novi Grad, Prijedor, Rogaticu, Sanski Most, Srebrenicu, Višegrad, Vlasenicu, Zavidoviće i Zvornik.”
Optužba tereti Karadžića za istrebljenja, ubistva, hotimično lišavanje života, progone, deportaciju, nehumana dela, terorisanje civila i uzimanje talaca tokom ratnih sukoba, i navodi da je SDS, vodeća partija na čijem je bio čelu, formirala logore za nesrbe.
HAŠKA optužnica protiv dr Radovana Karadžića, treća, dopunjena verzija, iako je tužilac najavio i četvrtu, sadrži sledeća krivična dela: genocid, saučesništvo u genocidu, istrebljenje, ubistva, hotimično lišavanje života, kršenje zakona i običaja rata, deportacije i druga nečovečna dela, terorisanje civila, uzimanje talaca...
U navedenoj listi zločina koji idu na dušu najnovijem zatočeniku haškog kazamata, haška optužba prezentira dokaze o individualnoj krivičnoj odgovornosti bivšeg predsednika Republike Srpske.
Hiljade Muslimana i Hrvata bilo je zatočeno i likvidirano u Manjači kod Banjaluke, Ratkovcu kod Bijeljine, Omarskoj kod Prijedora, Domu kulture u Čelopeku kod Zvornika, Sladari kod Rogatice, Betonirki u Sanskom Mostu, vlaseničkoj Sušici...
U optužnici se, potom, navodi lista likvidacija koje su počinili bosanski Srbi, na teritoriji opština koje su “proglašene delovima Republike Srpske”:
l Ubistvo 1-2. aprila 1992. najmanje 48 muškaraca, žena i dece, bosanskih Muslimana i/ili bosanskih Hrvata u Bijeljini
l Ubistvo, otprilike 7-8. maja 1992, 17 bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata u skladištu u Crkvini, Bosanski Šamac
l Ubistvo, otprilike 4. maja 1992, desetak muškaraca, bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata, u hotelu “Posavina”, Brčko
l Ubistvo, otprilike 10. maja 1992, trideset i četiri civila, bosanskih Muslimana i/ili bosanskih Hrvata, iz sela Gornja Grapska, Doboj
l Ubistvo, otprilike 1. maja 1992, više od 60 bosanskih Muslimana i/ili bosanskih Hrvata meštana sela Jelač, Foča
l Pogubljenje, otprilike 5. juna 1992, 18 bosanskih Muslimana, meštana sela Lješvo, opština Ilijaš
l Pogubljenje, otprilike 30. maja 1992, bosanskih Muslimana i/ili bosanskih Hrvata, meštana sela Prkovo, među kojima je bilo žena i dece, i masovno pogubljenje, otprilike 1. juna 1992, više od stotinu muških osoba, bosanskih Muslimana i/ili bosanskih Hrvata iz sela Velagići, opština Ključ
l Ubistvo, otprilike 13. avgusta 1992, 17 muških osoba bosanskih Muslimana iz sela Dabovići, i ubistvo, u novembru 1992, oko 120 muških osoba, bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata iz sela Grabovica, opština Kotor Varoš
l Ubistvo, otprilike 23. jula 1992. oko deset bosanskih Muslimana meštana sela Čarakovo, opština Prijedor
l Ubistvo, otprilike 25. maja 1992, više od 30 žena i dece, bosanskih Muslimana i/ili bosanskih Hrvata, u selu Hrustovo opština Sanski Most
l Pogubljenje, tokom celog meseca juna 1992. stotina muškaraca, žena i dece bosanskih Muslimana iz Višegrada, na raznim mostovima na Drini, i ubistvo 14. juna 1992, više od 60 bosanskih Muslimana i/ili bosanskih Hrvata, meštana sela Koritnik - opština Višegrad
l Ubistvo, otprilike 2. maja 1992. oko 12 muških osoba bosanskih Muslimana i/ili bosanskih Hrvata iz sela Drum, i ubistvo, otprilike 16. maja 1992. godine, više od 60 muškaraca, žena i dece, bosanskih Muslimana ili bosanskih Hrvata, iz sela Vozuća - opština Zavidovići
l Ubistvo, otprilike 9. aprila 1992, 15 muških osoba, bosanskih Muslimana i/ili bosanskih Hrvata, iz Zvornika
Optužnica koju je sročila i parafirala bivša haška tužiteljka Karla del Ponte, značajan prostor posvećuje zlodelima u Srebrenici, okvalifikovanih kao genocid.
U uvodu u ovaj odeljak, podseća se na odluku Saveta bezbednosti UN od 16. aprila 1993. godine, kojom se, posebnom rezolucijom, Srebrenica, Žepa, Goražde, Sarajevo i Tuzla svrstavaju u zaštićene zone, koje moraju biti pošteđene ratnih dejstava.
Radovan Karadžić, međutim, ne poštujući proklamaciju Saveta bezbednosti šalje srpske snage u ova područja što je dovelo do ubistva hiljade Muslimana.
Njihova stratišta su poznata i tužilaštvu i javnosti: Potočari, Bratunac, Tišća, Kravica, Grbavci, Orahovac, Petkovac, Cerska, Pilica, Branjevo i Kozluk. Tekst optužnice koja će u narednih tridesetak dana biti korigovana i dopunjena u ovom delu verovatno neće biti promenjena.
U njoj se zapravo konstatuje da je prvi čovek Republike Srpske “znao ili imao razloga da zna da su snage bosanskih Srba pod njegovim rukovodstvom i kontrolom počinile navedena dela, a da on nije preduzeo mere da ih spreči i kazni”.
U delu haške otpužnice naslovljenom “Protivpravno terorisanje civila” navodi se da je Radovan Karadžić, individualno ili u saradnji sa drugima, planirao, podsticao, naredio, počinio... i podržao granatiranje, pucanje iz snajpera na civilna područja Sarajeva.
“Sarajevski romanijski korpus je u granatiranju i pucanju iz snajpera nišanio civile dok su radili u povrtnjaku, čekali u redu za vodu ili hleb, prisustvovali sahranama, igrali fudbal i gledali ga, vozili se tramvajima, sakupljali drva, šetali sa decom ili prijateljima”, kaže se u optužnici i dodaje:
“Život stanovnika Sarajeva postao je svakodnevna borba za opstanak. Bez struje i vode, ljudi su bili, primorani da izlaze iz svojih domova redovno rizikujući život.“
Tako je, po oceni tužilaštva, Radovan Karadžić kršio zakon ili običaje ratovanja.
Od ostalih dela koja terete Radovana Karadžića navodimo tvrdnju istražitelja po kojoj je vođa bosanskih Srba isplanirao da za taoce uzme pripadnike mirovnih snaga UN u vreme vazdušnih udara na Republiku Srpsku 1995. godine.      


KONCEPT VELIKE SRBIJEGENERALNA ideja političkog programa SDS, onako kako su ga formulisale vođe stranke, među ostalima Radovan Karadžić, Momčilo Krajišnik i Biljana Plavšić, bilo je ujedinjenje svih Srba unutar Jugoslavije kao jedini način da se zaštite srpski nacionalni interesi.
Ta ideja bila je povezana sa konceptom “velike Srbije” koji je krajem osamdesetih godina počeo otvoreno da kruži Socijalističkom Federativnom Republikom Jugoslavijom.
SDS je izdvajanje Bosne i Hercegovine iz jugoslovenskog saveznog sistema smatrao pretnjom interesima Srba koji žive u Bosni i Hercegovini.
Ovaj stav iz optužnice formulisan je pod naslovom “dodatne činjenice”.


PRVA I DRUGA OPTUŽNICA
PRVA optužnice Haškog tribunala protiv Radovana Karadžića i Ratka Mladića potvrđena je 25. jula 1995. i teretila ih je za genocid i druge zločine počinjene nad civilima širom teritorije Bosne i Hercegovine.
Druga optužnica je potvrđena 16. novembra 1995. i odnosila se na događaje koji su se desili u Srebrenici u julu 1995. godine. Izmenjena optužnica protiv Radovana Karadžića potvrđena je 31. maja 2000. godine.
Ovde se jedna tačka odnosi na teške povrede ženevskih konvencija iz 1949. godine, tri tačke iz kršenja zakona i običaja ratovanja, dve tačke za genocid i pet tačaka za zločine protiv čovečnosti.
(Nastaviće se)