Zlatno vreme drame

U biografiji Televizije Beograd piše da je prva originalna TV drama izvedena na samom početku, avgusta 1958. Zvala se “Slučaj u tramvaju”, napisao ju je specijalno za televiziju Miodrag Đurđević, a režirao Janez Šenk. Drama je emitovana uživo i pošto nije sačuvana, TV Beograd ju je snimila i emitovala ponovo 1978. godine, ali u režiji Save Mrmka.
U svakom slučaju, pisac Miodrag Đurđević sa “Slučajem u tramvaju” otvorio je prostor bogatom i razuđenom dramskom stvaralaštvu naše televizije. Istina, do pojave drugog pisca i druge originalne drame – Aleksandra Obrenovića “Velika ponoćna misterija” - čekalo se dve godine, da bi tek 1965. dramski program počeo određenim tempom. U međuvremenu, uveden je i magnetoskop (jula 1961), koji je omogućio da se drame sačuvaju na trakama. Računa se da su pisci: Brana Crnčević (“Devojka sa tri oca”), Aleksandar Popović (“Nameštena soba”), Momčilo Milankov (“Otrovna biljka”), Filip David (“Balada o povratku”) i Đorđe Lebović (“Lutka sa kreveta br. 21”) svojim ostvarenjima dali podstrek originalnoj TV drami i učinili da ona uhvati dublji koren među autorima.
Takozvani zlatni period domaće TV drame otpočeo je baš te 1965. da bi svoj optimalan obim dostigao 1968. Samo te godine snimljeno je i premijerno izvedeno čak 15 originalnih naslova.
Među njima visoko na lestvici kvaliteta stajale su drame “Noć i magla” Danila Kiša, “Kalendar Jovana Orlovića” Svete Lukića i “Stan” Ivice Ivanca. Taj tempo rada održao se sve do 1972. godine, kada je Televizija Beograd otvorila i svoj drugi prozor u svet, odnosno drugi kanal, što je automatski omogućilo dramskom programu da se još više razmahne. U tom zlatnom periodu “beogradske škole” nastali su: “Burleska o Grku” Andreja Hinga, “Generali, ili srodstvo po oružju” Borislava Pekića, “Čep koji ne propušta vodu” Branka Reljića, pa “Kraj nedelje” Ferenca Deaka, “Andra i Ljubica” Milana Šećerovića, “Od 5 do 7” Aleksandra Tišme, “Sinovi” Mirka Kovača, “Deca rastu noću” Milenka Vučetića, “Šešir profesora Vujića” Milovana Vitezovića, “Mileva Ajnštajn” Vide Ognjenović...
Zapravo, otvaranjem Drugog programa Televizije Beograd, započeo je lagani pad krivulje ukupne dramske produkcije, o čemu u knjizi “Iz istorije TV Beograd” svedoči Vasilije Popović.
- Razlozi su mnogobrojni – veli Popović. - Jedan od glavnih je umanjivanje važnosti i značaja originalne TV drame i preraspodela snaga, umetničkih i materijalnih na druge žanrove, koji otad dobijaju sve veći značaj. To su uglavnom humorističke i zabavne emisije, kao i dokumentarni programi.
Popović navodi još u ovoj knjizi, koju je TV Beograd izdala povodom 20 godina rada, da se tada TV drama našla na ozbiljnom raskršću, na sudbonosnoj prekretnici da li će doživeti preporod i pronaći novi izraz u manje klasičnim formama dramskog izražavanja?
I upravo na toj prekretnici, TV drama je pronašla nove forme, dramaturške i vizuelne. Sve do devedesetih godina, do raspada bivše Jugoslavije, dramski program beleži bogatu produkciju, a zatim je nastupilo ratno vreme kada je umetnička drama ustuknula pred životnim dramama i informativnim programima.
Iz tog perioda ostali su naslovi: “Čaj u pet” Borislava Pekića, “Crni petak” Aleksandra Popovića, “Glineni golubovi” Radomira Putnika, “Izvinjavamo se, mnogo se izvinjavamo” Raleta Nikolića, “Kante ili kese” Gordana Mihića, “Kroz prašume Južne Amerike” Marka Marinkovića, “Mala šala” Siniše Kovačevića, “Medeni mesec” Predraga Perišića, “Nedeljom od devet do pet” Dragane Bošković, “Poslednja avantura” Mirka Kovača, “Srce i njena deca” Slobodana Stojanovića, “Život u Grobljanskoj” Nebojše Romčevića, “Želja zvana tramvaj” Radivoja Bojičića...
(Nastaviće se)