Hoće mesto u UN

Vezanost Indijanaca za zemlju provejava u svakom razgovoru sa američkim starosedeocima. Kažu: Zemlja je suština našeg preživljavanja. Ona je imovina, izvor materijalnog i duhovnog opstanka, na dobrobit svakog čoveka i naših zajednica.
Mladi pripadnik Pueblo Indijanaca Brajan Vajo sa puno strasti govori o savremenom životu u rezervatu i borbi da se što više novca sakupi da bi kupili zemlju, onu koja je nekad, pre evropske kolonizacije Amerike, bila njihova. Pleme je 1990. godine, kaže, platilo 14 miliona dolara za otkup te zemlje.
U Sjedinjenim Državama postoji 561 plemenska indijanska zajednica koje priznaje vlada SAD. Mnoge zajednice nisu priznate. Plemena imaju pravo da oforme sopstvenu vladu, policiju, oporezuju, da odobravaju ili uskraćuju pravo boravka na teritoriji rezervata. Ograničenja su im slična onima koja važe za američke savezne države – nemaju pravo da povedu rat, uspostavljaju međunarodne odnose i kuju sopstveni novac.
Biro za pitanja Indijanaca odgovoran je za rukovođenje i administraciju 225.000 kvadratnih kilometara koje drže američki Indijanci, indijanska plemena i starosedeoci Aljaske. No, Indijanci smatraju da “strana sila”, bilo da se radi o saveznoj vladi SAD, Kanadi ili bilo kojoj drugoj vlasti koja nije indijanska, nema pravo na njihovu zemlju.
Oni ne žele da budu upućeni na Biro za pitanja Indijanaca u SAD, već kao i sve inostrane države, na Stejt department. Naši sagovornici su vatreni u zahtevima da dobiju potpun suverenitet u odnosu na SAD koji bi uključivao i mesto u Ujedinjenim nacijama.
- Mi nismo isto što i Amerikanci, različiti smo poput Nemaca, ili Francuza. Imamo svoju osobenu hranu, odeću, molitvu, jezik, rečju mi smo nezavisni i posedujemo sporazum o tome sa SAD. Mi imamo spor za SAD oko imovine i nacionalnog bogatstva. Nacionalni kongres američkih Indijanaca želi da dobijemo mesto u UN – kaže Meri Bovani koja vodi studije američkih starosedelaca na Univerzitetu Nju Meksiko.
Pitanje je koliko su okolnosti i vreme - da se ne pominje raspoloženje saveznih vlasti i SAD - na strani indijanskih zahteva. Najvećim indijanskim plemenima u SAD smatraju se Navaho, Čiroki, Čoktaui, Sijuksi, Čipeva, Apači, Lambi, Blekfiti, Iroki i Pueblo. Ponosni na svoje poreklo i skloni sopstvenim kulturnim osobenostima, pitanje je koliko su indijanska plemena spremna na ujedinjen nastup pred saveznim vlastima SAD. No, Bovani smatra da perspektiva postoji:
- Mi nismo manjina, borimo se da budemo prihvaćeni kao individualne plemenske nacije. Sve može da nas ujedini težnja da povratimo svoju zemlju – smatra ona.
Indijanci u rezervatima - uprkos nedaćama sa hroničnim bolestima, poput srčanih ili dijabetesa, alkoholizmom, kriminalom, siromaštvom i samoubistvima – vekovima uspevaju da se izbore za opstanak. Ono, ipak, nisu izolovane grupe. Rezervati nisu, kao ni američke savezne države na čijim teritorijama se nalaze, omeđeni strogim granicama, i mešanje sa ostalim američkim stanovnicima vekovima traje.
Danas je osam od 10 Amerikanaca indijanskog porekla iz mešovitih brakova. Procenjuje se da će krajem ovog stoleća samo jedan od 10 Indijanaca u SAD moći da se nazove “čistokrvnim”.

ASIMILACIJA
DO sedamdesetih godina prošlog veka, Biro za pitanja Indijanaca aktivno je sprovodio politiku asimilacije, shodno Aktu o indijanskom državljanstvu iz 1924. godine, sa namerom ukidanja rezervata i uključivanja američkih domorodaca u tokove savremene kulture SAD. Aktom o indijanskom državljanstvu Indijanci su dobili pravo da postanu državljani SAD, dobrim delom i zato što su ratovali u Prvom svetskom ratu. Indijanci se još žale zbog “krađe” njihove zemlje.

REZERVATI
U SAD postoji 310 indijanskih rezervata, koji su nastajali od sredine 19. veka i čije stvaranje je praćeno ratovima, jer je američka armija insistirala da Indijanci nasele te omeđene prostore. Akt o priznanju Indijanaca iz 1934. godine, poznat kao "Indijanski novi dil" dao je prava starosedeocima da zadrže neke od ranijih poseda, ohrabrio samoupravu i plemensku upravu zemljom. Postoji 12 rezervata koji su veći od američke savezne države Rod Ajland, devet je većih od Delavera.
(Nastaviće se)