Jezik za opstanak

NAŠI verski lideri stalno nam ponavljaju značaj maternjeg jezika i kulture, ali nije ih lako očuvati. Uprkos svemu, opstajemo zahvaljujući našoj drevnoj hijerarhijskoj strukturi i donošenju odluka, ne većinski, već saglasnošću svih.
Vekovna borba za opstanak i napetosti u odnosima između indijanskih plemena i okruženja savremenog američkog društva, na koje ukazuju i ove reči Brajana Vaja, mladog pripadnika plemena Akoma Pueblo, prati Indijance od prvog susreta sa evropskim kolonizatorima. Taj susret bio je težak i često - smrtonosan.
Kolonizatori su im doneli bolesti - pre svega male boginje - na koje nisu bili otporni. Oko 90 odsto Indijanaca na istoku Amerike, u zalivu Masačusets, početkom 17. veka nastradalo je od ove bolesti, koja je u 18. veku odnela živote 30 odsto Indijanaca. Epidemije su ih kosile sve do 1832. godine, kada je savezna američka vlada uvela vakcinaciju protiv boginja za Indijance. I danas, u rezervatima, Indijanci se bore sa dijabetesom, srčanim problemima, mentalnim poremećajima.
Godine kolonizacije, američka revolucija i širenje ka Zapadu doneli su mnogim indijanskim plemenima razaranja celih sela i masovne seobe. Stradale su na desetine hiljada starosedelaca. Plemena su saterana u rezervate, a pojedine južne države su u 19. veku donele zakone koji su zabranjivali svima koji nisu Indijanci da se tu nastanjuju. Počeli su da izbijaju ratovi između američkih snaga i indijanskih plemena.
Krajem 19. veka, s namerom da došljaci civilizuju Indijance, ili ih asimiluju, počelo je upisivanje starosedelačke dece u škole u kojima su im učitelji uglavnom bili hrišćanski misionari. Nije im bilo dozvoljeno da govore maternjim jezikom, učili su se hrišćanstvu i evropsko-američkoj kulturi.
Ipak su istrajavali u borbi za svoja prava. Ona traje i danas. „Suverenitet“ je reč na usnama svakog od sagovornika. Ono do čega su najupornija plemena stigla danas jeste izvestan stepen samouprave, sa sopstvenim vlastima, policijom, u pojedinim slučajevima i kontrolom nad prirodnim resursima, koju uživaju indijanski rezervati. Neka druga se još bore da dobiju priznanje od saveznih vlasti koje sa sobom nosi određene fondove u SAD rezervisane za Indijance, kao i pravo da na rukotvorine stave svoj pečat.
Uslov da dobiju priznanje od saveznih vlasti podrazumeva, ne baš lak zadatak, da dokažu kontinuirano postojanje od 1900. godine. Za mnoge je ovo nepremostiva prepreka. Bure istorije i neminovnost mešanja sa pridošlicama u Ameriku, učinila su i da se standardi pojedinih plemena koja takođe pred članove stavljaju zahtev da dokažu „procenat indijanske krvi“, razlikuju od uslova saveznih vlasti. Tako se stiglo i do testiranja DNK.
Političke i socijalne bitke koje do danas, sa zadivljujućim žarom i upornošću, vode Indijanci u SAD, međutim, teško, ili gotavo nikako, ne prelaze plemenske okvire. Ako je suditi po američkim ispitivanjima javnog mnjenja iz 2007. godine, Amerikanci priznaju da u svakodnevnom životu retko imaju priliku da se sretnu sa Indijancima i razgovaraju o njihovim problemima.
Amerikanci, istina, gaje saosećanje sa istorijskim patnjama Indijanaca i izražavaju žaljenje zbog onoga što se u prošlosti događalo. Ali, gotovo da ne znaju ništa o problemima Indijanaca danas. S druge strane, Indijanci tvrde da su i danas suočeni sa predrasudama i lošim tretmanom u američkom društvu.

„INDIJANSKA ZEMLJA“
U AMERIČKOM vojnom slengu bilo koja oblast gde trupe mogu da očekuju oružani otpor naziva se „indijanska zemlja“. Termin je postao popularan tokom Vijetnamskog rata.

VERA SA DOZVOLOM
INDIJANCI u SAD govore više desetina jezika, a svako pleme ima sopstveni dijalekat. Nemaju jedinstvenu veru. Praktikuju neku vrstu hrišćanstva, ali u kulturnoj i verskoj sintezi sa sopstvenim verovanjima, jedinstvenim svakom plemenu. Verski identitet teško se odvaja od plemenskog.
U Nju Meksiku je česta pojava sinkretizma između katolicizma koje su doneli španski misionari i starosedelačkih verovanja. U katedrali u Santa Feu, bubnjevi, pesme i igre Pueblo Indijanaca su sastavi deo mise.
Indijanci su jedina grupa u SAD kojoj je potrebna dozvola saveznih vlasti da bi praktikovali svoju veru. Zakon o orlovskom perju propisuje da samo priznata indijanska plemena mogu da koriste pera ove ptice za verske i duhovne obrede.
(Nastaviće se)