U senci muškarca

UPRKOS činjenici da je osnivač i glava Crkve, Gospod Isus Hristos, za vreme svog ovozemaljskog života uspostavio savršeni model rešenja “ženskog pitanja” u hrišćanskoj zajednici, Crkva vremenom sve više prihvata duh i narav ovoga sveta u kome je žena marginalizovana i pomerena daleko u drugi plan. U hrišćanstvo prodire jevrejsko farisejsko nasleđe i tradicija u pogledu odnosa prema ženi, koji su ekstremno muški i mizogini. Smeće se s uma da su čistoća i nečistoća u hrišćanstvu prevashodno duhovne kategorije i da se one tiču samo unutarnjeg bića čovekovog. Zaboravlja se i nauk Velikog učitelja da je čistima sve čisto, a nečistima sve nečisto.
Veliki oci Crkve patrističke epohe, uglavnom zaobilaze ovu temu, i bave se prvenstveno dogmatskim i kanonskim pitanjima. Kao monasi i devstvenici, oni nemaju dovoljno iskustva niti zanimanja za ženu, njene duhovne potrebe i probleme. U patrističkoj literaturi hrišćanska antropologija nije dovoljno razrađena. Brak i odnos između muškarca i žene tretiraju se uglavnom sa sociološke tačke gledišta. Sveti oci su stvorili obrasce unutarnje borbe, kojom se čovek oslobađa demonskih sila i uticaja. Nažalost, u toj borbi došlo je do obeščovečenja odnosa između muškarca i žene, i to na štetu žene.

Velika zabuna

PODVIŽNIČKO spasenje ostvaruje se u bekstvu od sveta, odnosno od svega što je povezano sa ženom. Stvara se utisak da je spasenje potrebno samo muškarcima i da onaj koji želi da se spase mora, pre svega, da se spasava od žena! Pojedini podvižnici okreću glavu i od svoje majke i sa podozrenjem gledaju na životinje “prokletog” ženskog pola. Brak se smatra samo nužnim sredstvom protiv neuzdržavanja, a previše izražena supružanska ljubav za preljubu. Ovakvi stavovi nemaju ničega zajedničkog ni sa Hristom ni sa hrišćanstvom. Oni pre liče na gnostičko učenje o iskupljenju kao oslobođenju od pola, ili na stavove Frojda, koji ženu svodi na čistu seksualnost.
Sve ovo nabrojano stvara utisak da hrišćanstvo nije dovoljno shvatilo i razumelo ženu, zbog čega kroz istoriju najveću štetu, razume se, trpi sama Crkva. Ona nema dovoljno snage i sposobnosti da ovaj surovi muški svet, prepun sukoba i napetosti, preobražava ljubavlju, trpljenjem i smirenjem, vrlinama koje su glavne osobine bića žene.
Ovde je važno naglasiti sledeće: rešavanje i rešenje ženskog pitanja u Crkvi ima prioritetnu važnost i značaj, pre svega zbog same Crkve i njenog poslanja i uloge u ovom svetu. Osobito je to važno danas, u ovim teškim i surovim vremenima egoizma i otuđenosti, gde se pred našim očima rađa dehumanizovana epoha beznađa i očaja, ispunjena strahom i neizvesnošću, kako za čoveka pojedinca tako i za čitave države i narode. Živimo u vremenu velike zabune i pometnje u kome nema božanske svetlosti koja omogućava kristalno jasnu atmosferu Jevanđelja. Ovo je u stvari vreme predskazano u Jevanđelju, vreme lažnih proroka, lažnih reči, falsifikovanih vrednosti, haotičnih, beznadežnih i bezizlaznih situacija.
Treba ostaviti po strani isprazna sholastička antropološka i sociološka naučna gimnastičenja i nadmetanja o prirodi i psihološkoj strukturi polova. Zdrav crkveni pristup “ženskom pitanju” nije i ne treba da bude antropološki i sociološki naučan, već pre svega eklisiološki i jevanđeljski pragmatičan, koji je “nas radi i radi našega spasenja”. Hrišćanski pristup, dakle, utemeljen na pozitivnim iskustvima Crkve, oslonjen na mnogobrojne svetle primere hrišćanskih žena i majki koje su dale veliki doprinos čoveku i čovečanstvu kroz istoriju, među kojima dominira presveti i presvetli lik “Žene obučene u Sunce”, velike i večne Majke sveta, presvete Bogorodice.
Upravo u tom duhu treba shvatiti reči Nikolaja Berđajeva kada govori o “beskonačno značajnoj ulozi” žene, koja će “zauzeti pretežno mesto u istoriji sutrašnjeg dana, u religioznom buđenju našeg vremena”.
Iako je žena u liturgijskom, svetotajinskom i obrednom životu Crkve prisutnija i revnosnija od muškarca, zasad na tom polju ne treba vršiti presedane niti reforme u pogledu učešća žene u kliru, jer bi to narušilo vekovni kanonski poredak i izazvalo velike tenzije i potrese u crkvenom životu. Treba se, još uvek, držati stvorene prakse i tradicije. Međutim, radikalne promene u pozitivnom smeru treba vršiti na misionarskom polju rada Crkve, koje otvara velike prostore i mogućnosti u kojima žena može uzeti znatno većeg učešća.
Ništa toliko verno i ubedljivo ne svedoči Hrista, lepotu i toplinu hrišćanstva, kao pobožna majka i žena, odana svojoj veri i Crkvi. Vreme je za stvaranje ženskog misionarskog pokreta, koji bi bio veliki pomagač u misionarskim naporima sveštenstva. Zar se nebrojeno puta u Jevanđelju ne pominju žene koje su pomagale Hristu? Ta pomoć je i danas i te kako potrebna Crkvi, i sveštenstvo se ne može i ne sme nje odreći.

Glas ljubavi

POTREBNO je napraviti studiozan plan i program aktivnijeg uključivanja žene na misionarskom polju rada u Crkvi, koji bi se odvijao sa blagoslovom i nadzorom posebnih duhovnika - nešto slično organizovanju velikog bogomoljačkog pokreta kojim je rukovodio sveti vladika Nikolaj, u kome je bio veliki broj žena. Ovo bi unelo život i novu snagu u umorni organizam naše Crkve i urodilo obilnim plodovima na opšte dobro i radost svih. Ali to treba da bude zadatak jednog studioznog timskog rada duhovno zrelih ljudi koji umeju da čitaju i razumeju znake vremena.
Glavna odlika velikih duhovnika i otaca Crkve jeste posedovanje izoštrenog duhovnog vida i sluha, sposobnosti da sozercavaju i osluškuju duhovne i životne potrebe ljudi svoga vremena, i da im blagovremeno i blagorazumno izlaze u susret. Kao da su slepoća i gluvilo postali odlika našeg vremena. Niko ne vidi krvotočivu ženu kako se vekovima iza Spasiteljevih leđa pobožno prikrada da dotakne krajičak njegove haljine, i niko ne čuje uporne vapaje Hananejke za pomoć bolesnoj kćeri, koja predstavlja simbol i sliku ovoga sveta.
Međutim, strašnije od svega toga jeste to što niko ne čuje njega i njegov glas ljubavi i topline, čiji eho već dva milenijuma ispunjava vremena i prostore novozavetne istorije i u čijoj se reči nalazi ključ rešenja ženskog pitanja u Crkvi: “Ne boj se, kćeri, vera tvoja spasla te je! O, ženo, velika je vera tvoja, neka ti bude kako hoćeš!”

BEZ TABUA I KLIŠEA
KNJIGA protođakona mr Ljubomira Rankovića “Žena ikona crkve i blago sveta” baca novo svetlo na “žensko pitanje” u hrišćanskoj zajednici. Ovu vrlo aktuelnu temu, i kod nas i u svetu, autor razmatra smelo, slobodno, bez tabua i klišea. Iz Rankovićeve knjige, koju je nedavno izdao šabački “Glas crkve”, “Novosti” objavljuju šire izvode.
(Nastaviće se)