Kumis vraća snagu

POSLE diplomiranja u Parizu, najveći deo vremena, a to je period 1866-1878. godina, dr Sava posvećuje lekarskom pozivu, vojnom i građanskom. Iz tog perioda datiraju i dva njegova rada publikovana 1875. godine u časopisu “Otadžbina”.
U nekoliko nastavaka, najpre, dr Sava Petrović objavljuje revijalni članak “Kumis ili vino od mleka”, koji možemo da definišemo kao rad iz oblasti dijetetike. Autor navodi da se kumis može spravljati ne samo od kobiljeg, već i od kravljeg mleka uz dodatak vode, šećera i pivskog kvasca, na temperaturi fermentacije 15-18 stepeni 10-15 puta, odnosno 24 puta, s rokom trajanja od tri dana. Petrović, zatim, dodaje: “Ukratko se može reći sa profesorom Foneagrivom, da nema boljeg sredstva od kumisa za povraćanje snage i ispunjenje tela. Ovo poslednje nek upamte dame, kojima je stalo da dobiju okruglastiji oblik tela”.
Pisac dalje tvrdi da kumis leči anemiju, katar pluća, jektiku, neuroze, mršavost...
Drugi članak u “Otadžbini” iz 1875. posvećuje “Kosmetici sa higijenskog gledišta”. Autor se protivi upotrebi kozmetike: “Ja, dakle, mislim, da (dame, npr.) kosmeticima ne dostižu ono na šta smeraju, tim pre što im nije moguće da sakriju upotrebu belila i drugih kosmetika. Svako muško to vidi. Naprotiv, učine to da brzo ogrube, ostare i obole, i postanu odvratne u onim godinama, kada bi želele da su najlepše i da se najviše dopadaju”.
I pored različitih preokupacija, kolebanja između tadašnje društvene elite i običnog sveta, na početku lekarske karijere, Sava je sebe, još od najranijeg dečjeg doba, smatrao pripadnikom običnog naroda. Celokupno njegovo biće, kako je jednom sam zapisao, od srca je žudilo da pomaže i prosvećuje obične ljude, o čemu svedoči njegovo “Lekovito bilje Srbije”, štampano 1883. godine.
Ovu Petrovićevu studiju neki prikazivači ocenili su kao prvi pravi rad iz srpske farmakopeje (nauke o spravljanju lekova), mada je prva zvanična farmakopeja doneta 1881. godine.
Drugi autori su ga ocenjivali i kao utemeljivača srpske farmakognozije (nauke o lekovitim sirovinama biljnog i životinjskog porekla).
Poznati naš fitoterapeut i farmakognostičar, akademik Jovan Tucakov isticao je značaj i visoko mesto dr Save Petrovića u istoriji domaće medicinske struke, posebno farmakognozije. Petrovićeva knjiga bila je mnogo vrednija, sadržajnija od “Velikog srpskog travnika”, Zaharija Stefanovića Orfelina (1726-1785), i udžbenika “Prosta naravna istorija” (1836), Grigorija Lazića, profesora u Karlovačkoj gimnaziji.
U uvodnom delu knjige “Lekovito bilje Srbije” dr Petrović, pored ostalog, objašnjava da “Cel ove knjige nije, dakle, da se stvaraju samouci, već da se lekarima i apotekarima, koji u Srbiji stanuju pokaže šta ima od lekovitog bilja u Srbiji”. Dalje, u “Pristupu” piše: “Poznavanje popularne upotrebe bilja u lekarstvu nužno je za lekare rad pouke našeg naroda, koji često propada zbog toga što se u svoja domaća, nepouzdana sredstva oslanja, pa zbog toga suviše dockan pomoći traži od naučne medicine ili je nikako i ne traži. Narod se teško pomaže domaćim sredstvima a kamoli onde gde bolest ne može da raspozna.
Dužnost je, dakle, svakoga, a osobito lekara, da ga u tom pravcu obučava i na pravi put upućuje”. Zatim, opisuje sve divlje i gajene biljke, njih preko 500, koje je naš narod upotrebljavao za lečenje i trovanje. Uz svaku vrstu daje način i istorijat upotrebe, navodeći kako latinske nazive, tako i narodna imena.
Podatke iz knjige “Lekovito bilje u Srbiji”, iako objavljena pre ravno 126 godina, i dan danas stručnjaci i laici uveliko koriste.
Nastaviće se