Bombe ubijaju i posle rata

U agresiji NATO na SRJ upotrebljena je široka lepeza ubojnih sredstava, uključujući i ona poslednje generacije, koja pripadaju univerzalnom oružju za direktne napade - "Joint Direct Attack Munition" (JDAM). Pored precizno vođenih korišćena su i ubojna sredstva iz lepeze tzv. klasičnih, kao što su klasične i kasetne avio-bombe, municija sa osiromašenim uranijumom i druga.
Vođene avio-bombe, sa oznakom GBU, u osnovi napravljene su dodavanjem sistema za vođenje na klasične, balističke avio-bombe MK-82, MK-83, MK-84, BLU-109, BLU-113, M-118 i druge. Za upravljanje vođenim avio-bombama primenjen je laserski, televizijski i termovizijski sistem. Prednost vođenih avio-bombi je mogućnost njihove upotrebe noću i u složenim meteorološkim uslovima. Domet im je od 10 do 70 kilometara, a ukupna masa od 285 do 2.250 kilograma. Masa eksploziva, uglavnom visokobrizantnog tritonala je od 87 do 2.000 kilograma.
U agresiji na SRJ prvi put su upotrebljavane avio-bombe JDAM klasifikacije tipa GBU-27, 31 i 37, koje se u završnoj fazi vode po sistemu globalnog pozicioniranja (GPS) i uglavnom su upotrebljavane u složenim meteorološkim uslovima i noću. Karakteristika ovih bombi je visoka preciznost pogađanja, koja se kreće u granici do 10 metara.
U agresiji su upotrebljene i kasetne avio-bombe. Najčešće su upotrebljavane kasetne bombe tipa: CBU-87/B, CBU-97/B, CBU-99/B, BL-755 i vođeni dispanzer AGM-154 JSOW (Joint StandOff Weapon). To je karakteristična vrsta oružja kako po obliku, tako i po načinu, efektima i posledicama dejstva. NATO je ovim bombama dejstvovao na oko 1.072 lokacije, sa oko 2.200 kontejnera, po nekima i više puta. Postoje različiti podaci o broju bačenih potprojektila (bombica) na SRJ i oni se kreću od nekoliko desetina do nekoliko stotina hiljada.

Naknadno dejstvo

I studiji "Žute ubice", koju je 2007. godine objavila nevladina organizacija "Norveška narodna pomoć", navodi se da je NATO na SRJ "bacio" najmanje 347.000 potprojektila ("bombica") 98 BLU-97A/B i BLU-97B. Potprojektili (bombice) su ubojna sredstva male mase (oko 3,40 kg), sa relativno malom daljinom parčadnog dejstva (50-100 m), za živu silu ubojna do 15 metara, i sa istovremeno različitim efektima dejstva (parčadno, zapaljivo, probojno).
Zapaljiva smesa kasetne bombe BLU-97/B u sebi sadrži nisko radioaktivni elemenat cirkonijum. Lansira se sa aviona pomoću specijalnih kontejnera. U jednom kontejneru ima od 147 do 202 komada pojedinačnih bombi (bombica), koje se razbacuju na relativno velikom prostoru. Jedan kontejner prosečno prekriva 200h400 metara. S obzirom na to da jedan avion nosi 2-4 kontejnera, na bombardovanom prostoru se mogu očekivati hiljade komada bombica. Po ispoljenom dejstvu, deo potprojektila (20-30 odsto) ostaje kao mine u cilju naknadnog dejstva, a to predstavlja posebnu opasnost u dužem periodu za civilno stanovništvo, naročito decu.
Kasetne bombe imaju status nehumanog oružja. Ne uvažavajući to, krajnju nehumanost iskazali su oni koji su to oružje upotrebljavali sa napisima na kontejnerima iz kojih su izbacivani potprojektili (bombice), nedvosmisleno upućene civilima. Jedan od napisa je glasio: "Da li još uvek želite da budete Srbi."
NATO je u septembru 2007. godine dostavio Republici Srbiji podatke o lokacijama i broju bačenih kasetnih bombi, gde se navodi da je na SRJ bačeno oko 350.000 potprojektila na 1.072 lokacije.
Upotreba kasetnih bombi je ograničena. Ograničenje je regulisano: 1) Dopunskim protokolom uz Ženevsku konvenciju od 12. avgusta 1949. godine, član 35, stav 1. (Protokol I) o zaštiti žrtava međunarodnih oružanih sukoba; 2) Protokolom o zabrani ili ograničenju upotrebe mina, mina iznenađenja ili drugih sredstava (Protokol II) uz Konvenciju o zabrani ili ograničenju upotrebe izvesnih vrsta klasičnog oružja, za koja se može smatrati da imaju prekomerne traumatske efekte.
Iako konvencijama izričite zabrane upotrebe kasetnih bombi nema, one se moraju upotrebljavati u skladu sa navedenim protokolima uz Ženevsku konvenciju: "Zabranjeno je upotrebljavati oružja, projektile i materijale i metode ratovanja koji prouzrokuju suvišne povrede ili nepotrebne patnje."
U agresiji na SRJ je prvi put upotrebljena i bomba CBU-94 sa potprojektilom BLU-114/B (grafitna bomba), za onesposobljavanje elektroenergetskog sistema. To je takozvana meka bomba (Soft bomb), razvijena za dejstvo po energetskim postrojenjima. Ova bomba ne sadrži eksplozivno punjenje, zbog čega se i zove "meka bomba".
Njeno punjenje su fina aluminizirana grafitna vlakna, debljine nekoliko stotina delova milimetara i otpora oko dva oma. Veličina ove bombe je veličine pakovanja "koka-kole" u konzervi.
Izbacuje se iznad visokonaponske trafo-stanice ili preko visokonaponskih dalekovoda. Iz izbačenih "bombica" se izbacuje ogroman broj kalemova sa kojih se odmotavaju grafitna vlakna. Kada aluminizirana grafitna vlakna dotaknu žicu dalekovoda, ili visokonaponske trafo-stanice, nastaje kratak spoj izazivajući snažan električni udar i varničenje.

Pametne rakete

Pri kratkom spoju se aktivira zaštita elektromagnetskog sistema, koja razdvaja izvor električnog napajanja od potrošača. Posledice dejstva "mekih bombi" osetili su građani Srbije u noći 2. maja 1999. godine, kada je oko 70 odsto teritorije ostalo u mraku.
Vođene rakete vazduh-zemlja, kao višenamensko oružje, upotrebljene su u velikom broju i to uglavnom po tačkastim objektima i objektima u gusto naseljenim područjima.
Poseban značaj i presudnu ulogu u borbi protiv snaga PVO VJ imale su vođene rakete za dejstvo po radarskim izvorima zračenja, tipa AGM-88 "HARM" i "ALARM", kao i raketa AGM-65 "MAVERIK" u raznim varijantama.
Protivradarske rakete AGM-88 "HARM" i "ALARM", pasivno se navode na izvor radarskog zračenja, što je za pilote NATO aviona značilo "lansiraj i zaboravi". Na taj način oni su vrlo kratko vreme bili izloženi mogućnosti protivdejstva naših PVO sistema. "Protivradarska raketa 'ALARM' ima dodatni uređaj sa padobranom kojim se obezbeđuje napad na izvor radarskog zračenja bez prisustva aviona nosača u vazdušnom prostoru."
Taktika upotrebe ove rakete, u ovim uslovima, bila je da se raketa lansira izvan dometa raketnih-radarskih sistema i bez njihovog isijavanja na visinama oko 12.000 metara, gde se aktivira padobran. Padajući na padobranu raketa pasivno traži izvor radarskog zračenja. Kada registruje zračenje, aktivira se raketni motor (padobran se kida), a raketa se direktno usmerava na izvor zračenja - objekat dejstva.
Raketa "HARM" takođe specifično dejstvuje. Naime, čim nišanski radar (radar jedinice PVO za vođenje raketa) "osvetli" avion nosač rakete, ako je radar u dometu dejstva rakete "HARM", raketa sama, bez intervencije pilota, silazi sa nosača i po radarskom snopu radara sa zemlje, vrši dejstvo po njemu.
Raketizirane bombe sistema "JSOW" (združeno oružje za dejstvo na daljinu) namenjene su za dejstvo po različitim objektima na zemlji u svim vremenskim uslovima. Zbog toga što je vrlo jeftin, sistem je predviđen za korišćenje umesto skupih krstarećih raketa.
Reprezent ovog oružja je raketa-bomba AGM-154. To je u stvari planirajući kontejner sa sopstvenim pogonom ili bez njega, opremljen bojevom glavom klasičnih gravitacionih bombi ili kontejnerom za smeštaj kasetnih bombi različite namene. Sa sopstvenim pogonom domet ovog oružja je do 180 km, a bez pogona od 30 do 70 kilometara.

PODMUKLO ORUŽJE
Prema podacima nevladine organizacije "Koalicija protiv kasetne municije", od završetka rata do kraja 2006. godine na teritoriji Srbije (bez Kosmeta) poginulo je šestoro i ranjeno 12 ljudi.

"ŽUTE UBICE"
Procenjuje se da je u toku agresije NATO na SRJ od kasetnih bombi poginulo više od 200 ljudi, a ranjeno više od 450. Podaci iz medija ukazuju na to da je najmanje 95 civila ubijeno ili povređeno. Samo tokom jula 1999. godine u Srbiji (uključujući i KiM) od mina i neeksplodiranih sredstava (zaostalih iza NATO agresije) ranjeno je oko 170 ljudi.
(Nastaviće se)