Legenda Skadarlije

BURAN i neobičan, većinom šalama ispunjen bio je život “vladara smeha” srpske pozorišne scene, proslavljenog komičara, reditelja i pisca vedrih konzerija i veselog komada “Dorćolska posla”, Čiča Ilije Stanojevića (1859-1930).
Tokom života zaljubljen u svoju Skadarsku ulicu ili Skadarliju, njenu boemiju, kao i komšijski Dorćol, omiljen kod pozorišne i čitalačke publike, a i kod one koja se redovno okupljala oko kafanskih stolova “Dardanela”, “Tri šešira”, “Dva jelena”, Vuka Karadžića, “Bums-kelera” i Male pivare. On je za života postao živa legenda starog Beograda i Skadarlije.
Posle smrti slavnog Pere Dobrinovića, za nenadmašnog u komičnom repertoaru Čiča Iliju, govorilo se da je u stanju “i mrtvog da nasmeje”. Zato su ga simbolično zvali “vladarom smeha”, a pozorišni kritičari “Nušić u glumi”.
Istoričari srpskog pozorišta zabeležili su da je taj “genijalni glumac vedrog i živog duha”, uvek raspoložen za šalu, smeh i razuzdane terevenke, tokom pola veka u hramu “Talije” odigrao oko 500 raznovrsnih uloga, uvek oduševljeno pozdravljen od svoje verne publike.
poČev od tragičnog Kina, preko škrtog kir Janje, raspusnog sevdalije Mitketa, sve do putnika oko sveta Jovanče Micića i svog dorćolskog šereta Papa Nacka. Poseban uspeh Čiča Ilija je ostvario u Molijerovom repertoaru igrajući maestralno glavne uloge u njegovim komedijama “Uobraženi bolesnik”, “Silom lekar”, “Žorž Danden”.
U beogradskom Muzeju za pozorišnu umetnost, pored sačuvanih Čiča Ilijinih fotografija i danas se okreće njegova čuvena gramofonska ploča na kojoj je oživljena vragolasta sedeljka kod “Tri šešira”, Mitketovo tugovanje za odbeglom mladošću i starim, dobrim vremenima, kao i nadmudrivanje u ulozi Jovanče Micića sa prepredenom Juliškom - Žankom Stokić iz Nušićeve komedije “Put oko sveta”.
Kao umetnik raznovrsne delatnosti, pored režije prvog srpskog igranog filma “Život i delo besmrtnoga vožda” (1911), Čiča Ilija je zajedno sa Jankom Veselinovićem napisao komad iz narodnog života “Potera” (1911). On je uradio dramatizaciju Sremčeve “Ivkove slave” (1918) i dao nekoliko originalnih književnih dela: poznati šaljivi komad “Dorćolska posla” (1909), humorističke priče posvećene svojim ljubimcima “Čiča Ilijine životinjke” (1928).
Koliko je Čiča Ilija bio privržen svojoj Skadarliji, isticali su u sećanjima mnogi pisci. Poznati pozorišni kritičar Milan Grol beleži o tom izuzetnom glumcu: “Nikad nije osetio ni uživanje, ni hrabrost da se iz boemskih krčmi Skadarlije ispune do trotoara Moskve ili “Grand” hotela. A stanovao je u niz skadarlijskih kućeraka, najduže, ipak, nekoliko decenija, u onoj koja je s pravom proglašena za najznamenitiji spomenik kulture tog kraja, u čuvenoj Kući Đure Jakšića, koja, nažalost, to nikad nije bila, nego je tu stanovao vlasnik te zgrade. A slavni pesnik Đura Jakšić sa porodicom živeo je u sobi i kujni dvorišnog stana za izdavanje pomenute zgrade. Međutim, pravi stanar Kuće Đure Jakšića bio je veliki glumac o čemu je svedočila prilikom rekonstrukcije osamdesetih godina mermerna spomen-ploča sa uklesanim rečima poruke: “Čiča Ilija Stanojević (1859-1930), proslavljeni komičar Narodnog pozorišta, ukus i boja starog Beograda, stanovao je ovde pre nego što se u legendu preselio.”
(Nastaviće se)