Buđenje žudnje

 SAŽIMAJUĆI afirmativne ocene slika Milene Pavlović Barili, vredi pomenuti Nikolu Klareta koji ih tumači kao kavalkadu sna i tišine koja dotiče pakao. To je i podstaklo Miodraga B. Protića da napiše: “Sva ova dela u začaranom tajanstvu u kome se duhovni i fizički, prirodni netaknuti i urbani istorijski prostori mešaju, srazmere menjaju i odvija priča nežnosti, patnje i izvesne sapetosti.”
Pred Mileninim slikama kao da se oplete neka čarolija koja obuzme onoga koji je gleda, a da ni sam ne zna odakle, iz kojih drhtaja i damara ona izbija. Milena kao da je sažela iskustvo od renesanse do nadrealizma, od Mediterana do snenih mitova i sanolikih slika i sve ih emitovala u etar, rasprostrla pred zapanjenog gledaoca.
Taj “magični renesansni relacionizam” se pretopio u “metafizički” period. Očevidno je, piše Miodrag B. Protić, da je Botičeli, onim svojim “osećanjem preterano dubokim, čak i bolnim” (Berenson), na nju ostavio dubok utisak, kao najveći pesnik linije i arabeske, na kojima se zasnivala i njena umetnost... Nju je Botičeli i privukao time, setnom ženskom stranom svoga dela, jedinstvenom, narkotičkom poezijom, mističnom ljupkošću i svetlucanjem cveća u kadifastoj polutami”. Pominjući i Filipo Lipija i Anđelika, prepoznaje se da su u njoj probudili sanjarsku žudnju i evokaciju.
Ta zapažanja koja se odnose na njene slike iz sredine tridesetih godina se kasnije samo potvrđuju, pokazujući da je reč o logičnoj genezi njenog slikanja i kontinuitetu umetničkog poimanja samog stvaralačkog čina. Posle njene izložbe u Galleria della Cometa časopis ”Origini” objavljuje pet njenih slika, a Paolo Riči u časopisu ”Ljuadrivio” piše: “Tipični aspekt ovog slikarstva jeste objava jedne stalno prisutne treperave ženskosti: sve te blede figure uvijene u čipke, sa otmenim naborima sečenta, koje ponosno stupaju u atmosferi uznemirene postojanosti, sa vetrom koji nadima teške zastore, svi antiktni naslonjači i sjajan nameštaj, te figure devojčice sa krupnim očima i jednim paničnim pogledom, jesu crte anđeoski iskrene personalnosti ove divne devojke uznemirene teškim snom.”
Na svoj način, uočavajući Milenino slikarstvo kao sintezu prethodnih likovnih ostvarenja, piše i Emilio Ceči: “Postoji i slikarstvo koje izvire kada mu je volja i kako mu je volja, ponekad na veličini nekog drugog; slično je onim upadljivim i efemernim cvetovima koji se rađaju od semena bačenog u vetar, u bore i pukotine termi, Partenona i Koloseuma.”
Time se 1937. završava italijanski deo Milenine karijere, tom drugom samostalnom izložbom. Naravno, tome se priključuje i Venecija (1938), sa onim što je kruna njenog evropskog stvaralačkog kruga. Sa nepunih trideset godina života ona je intenzitetom svoga rada i rasponima svoga sna ostavila monumentalna dela, koja su i ponos njenog umetničkog bića, ali i trajni izazov i “poziv na maštanje” pred magičnim dvorcem njenog talenta.
Nastupa 1939, kada se nebo nad Evropom zamračuje zastrašujućim i olujnim naletima fašizma. Krajem prethodne godine, Milena je izlagala na kolektivnim izložbama u Parizu, kojim dominiraju kubizam i nadrealizam, a onda u galeriji Ljuatre chemins otvara samostalnu izložbu metafizičkih i nadrealističkih slika, i to one iz Rima i Venecije, koje su “glatko i slikane i čvrsto sagrađene”.
(Nastaviće se)