Nemanjin biskup

 KARAKTER Mrnje, oca Vukašinovog, najjače je izražen u umetničkoj priči nekoga J.P.R. u ”Bosanskoj vili” 1894. godine. On je po romantičarskoj pripovedačkoj modi, na osnovu raznih varijanti legendi o roditeljima braće Mrnjavčevića, zapisao da se otac Vukašinov, a deda Marka Kraljevića zove Mrnja Čojčurak. Tu se prepliću legende o poreklu kosovskog cara Lazara, a pominje se i da je Vukašin ubio carevog sina, nejakog Uroša, zato što je Dušan dao pogubiti Vukašinovog oca Mrnju.
U predanjima se pominje Đurđe Mrnjavčević, praunuk Vukašinova brata Gojka, od koga su i Kuči, prema dr Jovanu Erdeljanoviću. Istovremeno, istoričar Ljuba Kovačević smatra da su ti Mrnjavčevići od Gojka Balšića, praunuka kćeri kralja Vukašina.
Pominje se porodica Mrnjavci na Lovreću kod Imotskog, koji ponosno govore da vuku lozu od Kraljevića Marka, a žive rastavljeni u tri, četiri komšiluka. Stari grad iznad njih zovu Prilip, u kojem se Marko rodio i u kojem danas pokazuju deo grada koji zovu Kraljevića Dvori, a malo dalje Kraljevića Skakala.
Cvijićevi saradnici su ostavili puno tragova. Tako Savo Nakićenović u svom radu ”Boka” pominje Gojkoviće u selu Mokrinje, sa slavom Sveti Đurađ, sa opaskom da su sa Kosova i da potiču od Gojka Mrnjavčevića.
Pop Stjepo Trifković u radu ”Sarajevsko polje” navodi za porodicu Kuljanin, koji slave Svetog Đorđa, da im je starina od Kolašina, gde su se zvali Mrnjavci ili Mrnjavčevići. Pošto su najpre stali kod Pašinice kule, prozvali su ih Kuljani.
Proto Petar Rađenović u knjizi ”Knešpolje i Novska Krajina”, navodi da su porodice Kos i Goga zajedničkog porekla, sa slavom Sveti Đurađ, a davno su se naselili sa Kosova, gde su se zvali Štrpci ili Mrnjavčevići. Kad su utekli s Kosova, najpre su doselili u Dubicu i živeli neko vreme pod Švabom, a kad je Una postala međa, nisu hteli da beže, već im je više prijalo da ostanu pod Turcima. Kad su Turci počeli više da se naseljavaju u Dubicu, njih proteraju u selo Čelebince.
Postoji i druga varijanta, zapisana od trgovca Jova Kosa, koji tvrdi da su se s Kosova najpre doselili na Zmijanje više Banjaluke. Tu ih prozovu Kosovima, Kosovcima, a ranije su se zvali Mrnjavčevići. U Pervanu ”jako osnaže narodom” pa se jedan ogranak otrgne i doseli u okolinu Dubice. ”Čuo sam u Međeđi i zabeležio da su se i Goge zvali Kosovi”, kaže trgovac.
U priči o Mrnjavčevićima ipak najbolje svedoče činjenice. Tako je biskup bosanski Ivan Tomko Mrnjavčić izvodio svoje poreklo od Mrnjavčevića i Nemanjića. U bakrorezu oko njegove slike pominju se Niš, Zvornik i Fojnica, ali i Kamengrad, svakako onaj u Bosanskoj krajini kod Sanskog Mosta.
Jedan ogranak rodova sa slavom Sveti Stevan Arhiđakon i sa predanjem da su od Skadra, od plemena Mrnjavčića, pod prezimenom Mlađen naselio se u blizinu Kamengrada. Takođe, grupa rodova u Gerzovu su, po sačuvanom predanju od Skadra, od plemena Mrnjavčića i svi slave Svetog Stevana Arhiđakona.
Rodovi u plemenu Kučima, koji su po predanju Mrnjavčići, slave Svetog Dimitrija kao svoju glavnu slavu, a svi ”prislužuju” letnjem Svetom Stevanu. Vidi se jasno kult Svetog Stevana, s tom razlikom da gerzovački Mrnjavčići slave Svetog Stevana po Božiću, a kučki Mrnjavčići ”prislužuju” letnjem svecu.
Sve u svemu, kad bi se strogo kritički analizirale sve varijante legendi o roditeljima braće Mrnjavčevića, naišlo bi se na praizvor sa izvesnim uticajem Biblije na formiranje mitova.
Nastaviće se