Neodvisni hoće sve

 TOKOM novembra 1918. i kasnije, Srpska vojska imaće nove gubitke u ljudstvu, u sukobima koji su nastali u Međumurju, zbog samovolje mađarskih vlasti koje su uvele preki sud i vešale patriote Srbe, Hrvate, a i Mađare; protiv austrijskih jedinica koje 15. decembra obnavljaju napad kod Grabštajna i u dolini Labotnice, odnosno u Štajerskoj i Koruškoj. Tek 4. juna 1919. srpske trupe definitivno oslobađaju Sloveniju i Korušku, s Celovcem, kao glavnim gradom, predvođeni ranijim komandantom Drinske divizije, a sada komandantom Dravske divizijske oblasti, generalom Krstom Smiljanićem.
Sukobi su nastali i zbog napada italijanske vojske u južnoj Kranjskoj, pa je Srpskoj vojsci naređeno da izbegava sukobe.
Narodno vijeće donosi 19. oktobra Deklaraciju o ujedinjenju, ali se ni u jednoj od pet tačaka ne navodi da se radi o ujedinjenju sa Srbijom i Crnom Gorom. Prva tačka glasi:
"Tražimo ujedinjenje cjelokupnoga našega naroda Slovenaca, Hrvata i Srba na čitavom njegovom etnografskom teritoriju, bez obzira na ma koje pokrajinske ili državne granice, u kojima danas žive - u jednu, jedinstvenu potpuno suverenu državu, na načelima političke i ekonomske demokracije, što u sebi sadržava dokidanje svih socijalnih i ekonomskih nepravdi ili nejednakost!"
Na formulisanje ostalih članova deklaracije uticao je Carski manifest, donet u Beču, 18. oktobra, upravljen, u prvom redu, protiv stvaranja ovakvih i sličnih država koje su još u sastavu Austrougarske monarhije. Kako je Austrougarska deset dana kasnije, 28. oktobra, odgovorila predsedniku SAD Vilsonu da prihvata njegov Program 14 tačaka, Narodno vijeće je sutradan, 29. oktobra, proglasilo samostalnu Državu Slovenaca, Hrvata i Srba.
Posle odbacivanja Hrvatsko-ugarske nagodbe iz 1868. godine, Vijeće je, u drugom aktu istaklo da kao "posve nezavisna država" postaje i Dalmacija, Hrvatska, Slavonija, sa Rijekom, kao glavnim gradom, te i ova država pristupa "neodvisnoj Državi Slovenaca, Hrvata i Srba". Narodno vijeće postaje vrhovna vlast, čiji je predsednik dr Anton Korošec, dok se u isto vreme osnivaju vlade u Zagrebu, Ljubljani, Splitu (dalmatinska) i u Sarajevu.
Već idućeg dana, 31. oktobra, Narodno vijeće je uputilo "Notu Države Slovenaca, Hrvata i Srba" vladama Francuske, Engleske, Italije i SAD, u kojoj se naglašava da je država dobrovoljno konstituisana na "teritoriju Južnih Slovena, što je do sada pripadala u sustav bivše Austrougarske Monarhije", te od njih traži i pravno priznanje.
Ali, kako ova država nije imala državno-pravni legimitet, te i zbog novih odnosa u međunarodnoj zajednici, Narodno vijeće spominje i spremnost da stupi, uslovno, u zajedničku državu sa Srbijom i Crnom Gorom, koje su bile legitimne države i pre rata. Narodno vijeće umoljava četiri savezničke sile (ne i Srbiju) da joj se u međunarodnoj zajednici garantiraju sva suverena prava, jer kao država ima i svoju vlastitu vojnu silu - ratnu mornaricu (koja se do tada nalazila u austrougarskoj floti), jugoslovenske dobrovoljce u Srpskoj vojsci, a sada je i "izvjesila narodnu hrvatsku zastavu".
U ime Narodnog vijeća dr Korošec zahteva od saveznika priznanje, budući "da se ovo Vijeće smatra kao vrhovna vlada jugoslavenskih zemalja, kojima već upravlja... U ime jugoslavenskog naroda, koja naseljuje teritorije koje su sačinjavali Austrougarsku monarhiju, mi molimo Vlade Savezničke i Vladu Sjedinjenih Država da izvole priznati Narodno Vijeće u Zagrebu, kao redovnu vladu rečenog naroda, priznati u isto vrijeme ovaj narod kao naciju savezničku i priznati najzad trupama jugoslavenskih dobrovoljaca, koji se bore u srpskoj vojsci u Srbiji, Crnoj Gori, Murmanskoj, Rusiji i Sibiru, karakter ratujuće strane!"
Radi dobijanja pomoći predstavnici ove države putuju u Ženevu i Pariz kako bi ostvarili diplomatske kontakte sa savezničkim vladama, Jugoslovenskim odborom i, najzad, sa srpskim državnicima.
Dr Korošec se mnogo poziva na ulogu jugoslovenskih dobrovoljaca, ali prelazi preko činjenice da je među njima bilo najviše Srba, te čak spominje i dobrovoljce koji su se u Murmansku i Sibiru borili u okviru belogardejskih odreda protiv boljševičke Rusije. Najzad, prvi put upotrebljava termin "braća Srbi", naročito u susretima sa Nikolom Pašićem, sa kojima je vodio razgovore rukovodeći se načelima Krfske deklaracije iz 1917.
PaŠiĆ je 8. novembra 1918. u Ženevi, prvi od svih saveznika, priznao Narodno vijeće "kao zakonitu vladu Srba, Hrvata i Slovenaca, koji žive na teritoriji koja je pripadala bivšoj Austrougarskoj", a čak je od saveznika tražio i "da priznaju dobrovoljačkim trupama ovih zemalja karakter ratujuće strane", te u pismu dr Korošecu, Pašić dalje piše:
"Sa naročitim zadovoljsvom srpska kraljevska vlada prima k znanju izjavu Narodnog Veća u Zagrebu, kojom ono smatra, da mu je cilj da oslobodi od svake tuđe dominacije Srbe, Hrvate i Slovence iz bivše monarhije Austrougarske i da ih ujedini sa njihovom braćom iz kraljevine Srbije i kraljevine Crne Gore u jednu jedinstvenu i nezavisnu državu!"

(Nastaviće se)