Mir sa Bajazitom

 NASTOJEĆI da ojača srpsku crkvu, kako bi u novim prilikama na sebe mogla da preuzme i neke funkcije države, kneginja Milica je, uz pomoć ćerke sultanije Olivere, izmolila Bajazita da turske vlasti ne progone srpsku crkvu i omoguće joj normalan rad, kao i da izdaju dozvolu za prenos moštiju kneza Lazara iz prištinske crkve Vaznesenja Gospodnjeg, u manastir Ravanicu.
Za prenos moštiju posebno su se zalagali Lazarev sin Stefan Lazarević i Srpska pravoslavna crkva, nastojeći da se i ovim činom omogući dalja izgradnja kulta kneza Lazara, pri čemu im je dosta pomagao Vuk Branković na čijem se području nalazila Priština.
Pošto je dozvola data u zimu 1392. godine, kneginja Milica je, bojeći se da se Bajazit ne predomisli, zajedno sa Vukom Brankovićem, srpskim velmožama i sveštenstvom, organizovala ovaj prenos po najvećoj zimi, u februaru te godine.
Povorci koja je krenula iz Prištine, priključili su se Vuk Branković i njegova žena Mara, sa puno dostojanstva i poštovanja. Na izlasku iz Ibarske klisure, u susret je izašla kneginja Milica sa decom, dvorskim plemićima, vojvodama i crkvenim dostojanstvenicima, prateći kneževe mošti sve do Ravanice, gde se opelom visokih crkvenih velikodostojnika završila ova tužna svečanost.
Upravljajući središnjim delovima bivše srpske carevine, pogotovo sa isturenim Skopljem na jugu, Vuk, iako je bio ugrožen od Turaka, i dalje je sedeo u Prištini, okružen svojim dostojanstvenicima i upravljao bogatim rudnicima, kovao svoj novac i održavao prisne odnose sa primorskim gradovima dajući im mnoge trgovinske povlastice.
Mađari, i sami ugroženi od Turaka, nisu bili u stanju da Vuku Brankoviću pruže efikasniju podršku u borbi sa Turcima, pa je on poražen u borbama oko Skoplja, koje je palo u turske ruke već 1392. godine. Malena Vukova vojska povlačila se na sever Kačaničkom klisurom prepuštajući Turcima Vukove posede oko Skoplja i u podnožju Šar-planine.
Videvši da im se ne može odupreti, Vuk preko svojih izaslanika stupi u kontakt sa Turcima, postiže mir sa Bajazitom i postade turski vazal. Kao što su to učinili kneginja Milica i njen sin, knez Stefan Lazarević, sada je i on bio u obavezi da Turcima plaća danak i daje pomoćnu vojsku. O tome u povelji koju je izdao manastiru Hilandaru, Vuk kaže: "Složih mir s Turcima i priložih velikom gospodinu Bajazitu i složih mir s njim" i "raspisah zemlju vsu koliko jest v oblasti mojoj kako ćemo plaćati danak Turkom".
Potpisivanjem ugovora o miru sa Turcima, za koji je po nekim izvorima posredovala sultanija Olivera, Vukova svastika, njegove granice ostadoše nekoliko godina u miru sa Turcima.
Poznato je da se Vuk Branković nije odazvao Bajazitovom pozivu da sa svojom vojskom učestvuje u boju na Rovinama sa hrišćanskim državama 1395. godine.
Odbivši ovaj Bajazitov poziv, što je veoma rasrdilo turskog cara, Vuk se spremao na najgore. Zato je blagovremeno iz tvrđave Jelača liferovao svoje rezerve srebra u dubrovački depozit (u januaru 1395. godine - 397 litara, tri dana pred boj na Rovinama - 693 litara, a u januaru 1396. godine - 790 litara), čija je ukupna vrednost bila oko 15.000 zlatnih dukata.
Kivni Turci su krenuli na njegove posede u proleće 1396. godine i najpre zauzeli Prištinu i kosovsku oblast, a zatim i rudnik gvožđa Gluhavicu i išli dalje. Pružajući Turcima otpor, on je svoju porodicu preselio u Drenicu i povukao se u zapadne delove svojih oblasti, gde je nastavio otpor, iako sa veoma malom vojskom, blagodareći turskom angažovanju oko Carigrada i u Nikopoljskoj bici 1396. godine.
Ubrzo posle Nikopoljske bitke i povratka turske vojske iz Vojvodine i Slavonije, gde su dugo progonili krstaše posle poraza kod Nikopolja, Turci su sa brojnijom vojskom lako izašli na kraj sa Vukom i zaposeli sve njegove oblasti.
Nije poznato kako je završio život Vuk Branković i o tome postoji više kontroverznih izvora.
Po jednima, Vuk je, izgubivši bitku u zapadnim delovima svoje oblasti, pokušao da se domogne Dubrovnika, ali su ga Turci usput uhvatili i stavili u tamnicu u Plovdiv (Bugarska), gde je ubrzo po Bajazitovom naređenju otrovan.
Po drugima, on je, potplativši turske čuvare u Plovdivu gde je bio zatvoren, uspeo da pobegne iz tamnice i domogne se Makedonije, gde se jedno vreme skrivao, ali su ga Turci otkrili i preko svojih pristalica uspeli da otruju.
Po trećima, ponovo je uhvaćen i smešten u tursku tamnicu u Skoplju, gde je ubrzo umro.
Čuvši da je Vuk završio svoj život u Makedoniji, njegov brat velikoshimnik Gerasim je ubrzo došao u Makedoniju, našao njegove mošti, otkupio ih od turskih vlasti, davši za njih veliku sumu novca u zlatu. Preneo ih je u Svetu goru i tamo sahranio u zadužbini Brankovića - manastiru Sveti Pavle.
Po četvrtima, Vuk je posle poraza u bici sa Turcima, uspeo da im umakne i dokopa se Dubrovnika. Odatle je otišao u Svetu goru, čijim je manastirima obilno pomagao, kod brata velikoshimnika Gerasima. Tu je ubrzo umro i sahranjen je u zadužbini Brankovića - manastiru Sveti Pavle.
Pronađen je jedan dokumenat u arhivu Mletačke republike, gde su njegovi sinovi, tražeći nasledstvo (uloženi depozit), prijavili njegovu smrt pod 6. oktobrom 1397. godine (pored depozita u Dubrovniku, Brankovići su nasledili i Vukov depozit uložen u Mletačkoj republici).

POHVALA SVETOM KNEZU
DESET godina posle prenosa moštiju, monahinja Jefimija, bivša supruga despota Uglješe Mrnjavčevića, sastavila je tekst "Pohvala svetom knezu Lazaru", koji je izvezla pozlaćenom žicom na crvenom atlasu radi pokrivanja ćivota sa moštima kneza Lazara. Njime je dugo pokrivan ovaj ćivot, a sada se nalazi u Muzeju srpske pravoslavne crkve u Beogradu.

(Nastaviće se)