Nemci polažu oružje

 POSLE potpisivanja akta o bezuslovnoj kapitulaciji neke nemačke jedinice odbile su da se odmah predaju Crvenoj armiji, kao nemačke grupe armija "Centar" i "Austrija" u Čehoslovačkoj, pa su nastavljene ogorčene borbe do 11. maja kada su ove dve grupe armija uz velike gubitke položile oružje. I nemačka grupa armija "E" u Jugoslaviji odbila je da se preda pa su nastavljene borbe do 15. maja 1945. godine kada se Jugoslovenskoj armiji predalo oko 300.000 nemačkih vojnika i oficira.
Od 9. do 17. maja Crvena armija je razoružala i zarobila 1.390.000 nemačkih vojnika i oficira. Nešto sporije se kretalo razoružavanje nemačke vojske od zapadnih saveznika, tako da je na primer razoružavanje u Danskoj započelo 17. maja, a u Norveškoj tek sredinom jula 1945. godine. Saveznički komandanti u Nemačkoj sovjetski maršal Žukov, američki general Ajzenhauer i britanski feldmaršal Montgomeri sastali su se prvi put 4. juna kada su u Berlinu potpisali Deklaraciju o porazu Nemačke i prenošenju vlasti u Nemačkoj na četiri države - Sovjetski Savez, Veliku Britaniju, Sjedinjene Američke Države i Francusku i time je Nemačka podeljena na četiri okupacione zone.
Dan pobede nad Nemačkom zatekao me u Užicu kao đaka nižih razreda gimnazije. Tada nisam mogao ni sanjati da ću taj dan tri puta proslavljati u Nemačkoj Demokratskoj Republici. Prvi put kao stipendista NDR u Berlinu 1964. godine kada sam posetio tu sivu vojnu zgradu u Karlshorstu u kojoj je potpisan akt o kapitulaciji Nemačke. Tada se u njoj nalazila Viša ekonomska škola i samo ploča kod ulaza u zgradu podsećala je na istorijski događaj.
Inspirisan time, napisao sam članak o 9. maju kao jednom od najznačajnijih datuma u istoriji čovečanstva, koji nažalost nisam uspeo da objavim, jer sam bio nepoznat mlad istoričar. Drugi put 1968. godine kad sam došao da branim doktorsku disertaciju na Humbolt univerzitetu, opet sam prisustvovao proslavi Dana pobede, ali i studentskim demonstracijama u zapadnom Berlinu. Treći put 1975. učestvovao sam u Vajmaru na međunarodnom naučnom skupu, koji je organizovala Akademija nauka NDR povodom tridesetogodišnjice pobede nad fašizmom na kom sam imao referat o doprinosu Jugoslavije pobedi nad fašizmom.
Drugi svetski rat izazvale su države Trojnog pakta Nemačka, Italija i Japan u težnji da izvrše novu podelu sveta. Smatra se da je rat počeo 1. septembra 1939. godine kada je nacistička Nemačka napala Poljsku i da je trajao do 2. septembra 1945. godine kada je kapitulirao Japan.
Uzroci tog rata bili su višestruki. Najpre proističu iz Prvog svetskog rata i njegovih posledica, pa se Drugi svetski rat može smatrati kao nastavak Prvog. Nemačka, Italija i Japan su se kasno profilisale kao moderne industrijske države pa su znatno zaostajale u stvaranju svojih kolonijalnih imperija u odnosu na Veliku Britaniju i Francusku. Nemačka je u toku Prvog svetskog rata poražena, pa je na osnovu Versajskog ugovora ostala bez kolonija, a nametanjem ratne odštete dovedena je u još podređeniji položaj, dok su Italija i Japan iako su se nalazili na pobedničkoj strani, bili razočarani podelom plena posle Prvog svetskog rata.
Jedan od uzroka je bio i uticaj nacionalizma u istočnoj Evropi, gde su se na ruševinama tri stara carstva otomanskog austro-ugarskog i ruskog, na osnovu principa prava na samoopredeljenje, formirale nacionalne države. U većini slučajeva granice novih država nisu se poklapale sa etničkim granicama, što je predstavljalo stalni izvor iredentizma i napetosti, posebno u Jugoslaviji i Čehoslovačkoj.
Treći faktor je bio slom predratnog ekonomskog poretka zasnovanog na slobodnoj trgovini. Većina država posle Prvog svetskog rata okrenula se protekcionizmu i autarhiji što je bilo plodno tle za sukobe i ekonomsku nestabilnost, koja se posebno odrazila u velikoj ekonomskoj krizi. Svakako značajan uzrok Drugog svetskog rata su bile pojave ideologija komunizma i fašizma, koje su predstavljale radikalnu alternativu liberalnom kapitalizmu.
Drugi svetski rat se u istoriji u osnovi tumači kao sukob snaga fašizma i antifašizma, odnosno zagovornika rata i pacifizma. Fašizam se javlja u periodu krize kapitalizma posle Prvog svetskog rata kao krajnje desničarski obojen ideološki pokret, koji teži zavođenju diktature jedne partije i njenog vođe. Bila je to najreakcionarnija ideologija i pokret kapitalističkog društva. On je težio stvaranju snažne nacionalne države, koja bi uživala autoritet u unutrašnjoj politici a prestiž putem sile u spoljnoj politici. Jaka država bila mu je potrebna za osvajanje novih teritorija.
Da bi postigli svoje ciljeve fašisti su koristili dogmatizovanu nacionalističku ideologiju, koja je kod nacionalsocijalista u Nemačkoj imala izrazito rasističko obeležje i organizovanu fašističku silu.

SLOVENI NA DNU LESTVICE
PREMA rasnoj ideologiji ljudi se ne dele na klase nego na rase i na rasnoj lestvici Sloveni su se nalazili pri dnu ispred Jevreja i Roma. Osnovni metodi političkog rada fašista ležali su u nasilju, koje je putem ideologije vršeno nad svešću i uverenjem u politici, kulturi, nauci, prosveti i drugim oblastima ljudskog života, a preko jurišnih četa i policije u političkom životu.
(Nastaviće se)