Nevine žrtve rata

 POSLE bezuslovne kapitulacije Nemačke 9. maja, nemačke i kvislinške trupe sa ostacima četnika na jugoslovenskoj teritoriji nastavile su borbu do 15. maja 1945, kada su bile prinuđene na predaju. Ukupno je zarobljeno 300.000 neprijateljskih vojnika i oficira, od kojih je bio znatan broj onih koji su se bili povukli u Austriju, a odatle su ih krajem maja Britanci izručili Jugoslovenskoj armiji. Jedan deo tih zarobljenika pobile su jedinice Jugoslovenske armije u znak osvete za počinjene zločine nad civilnim stanovništvom. Tokom maja uništeni su i ostaci četničkih jedinica na Sutjesci.
Doprinos saveznika oslobođenju Jugoslavije i pobedi NOP-a nije bio mali. Britanija je skoro godinu dana pre Sovjetskog Saveza, bez obzira na političke rezerve, pomagala NOP, s ciljem da ga veže za sebe i neutrališe uticaj Sovjetskog Saveza. Ta pomoć se sastojala pretežno u lakom naoružanju i drugom ratnom materijalu, prihvatanju izbeglica iz Dalmacije, evakuisanju teških ranjenika u bolnice u Italiji, odobravanju prvih zajmova, nabavci sanitetskog materijala na osnovu ugovora o zajmu i najmu, školovanju avijatičara i tenkista, i u obećanju da će se opremiti 300.000 vojnika NOVJ. Od toga je isporučeno 137.000 pušaka i drugog lakog naoružanja.
Sovjetski Savez je za kraće vreme, od marta 1944. do oslobođenja Jugoslavije, poslao znatno veću pomoć, pogotovo u teškom naoružanju. Zapadni saveznici su isporučili više pušaka i tenkova, ali je teško naoružanje poticalo iz Sovjetskog Saveza. Na primer, odnos pomoći u avionima je bio 491 prema 61 u korist Sovjetskog Saveza.
Kada su Britanci u vreme pogoršanja odnosa sa NOP-om počeli da zatežu sa obukom pilota i isporukom kraljevske mornarice, koja nije vraćena do kraja rata, obuka pitomaca raznih rodova vojske prebačena je u SSSR. Do kraja rata obučeno je 4.500 vazduhoplovaca, a slično je bilo i sa drugim rodovima vojske: mornarice, inženjerije, artiljerije, konjice... Osim toga, NOVJ su bili dodeljeni mnogobrojni sovjetski vojni instruktori, naročito za artiljeriju i vezu sa velikim brojem radio-stanica.
Velika pomoć stigla je u sanitetskom materijalu, lekovima i sanitetskim ekipama, a u zdravstvenim ustanovama SSSR lečeno je 11.000 ranjenika. U leto 1944. sovjetska vlada odobrila je finansijsku pomoć od dva miliona dolara za razne potrebe NOP-a, a posle oslobođenja Beograda dostavljeno je 50.000 tona žita za prehranu stanovništva Srbije. Pored te nesebične pomoći jedinice Crvene armije učestvovale su u oslobađanju istočnih delova Jugoslavije, kada je poginulo oko 5.000 njenih vojnika.
U toku Drugog svetskog rata svet je pretrpeo velike gubitke od oko 50 miliona ljudi. Od toga, oko 17 miliona su bili vojnici, a 33 miliona civili, što jasno ukazuje da je to bio totalni rat.
Posebno je bio težak zločin genocida koji su nacisti počinili nad Jevrejima u svim okupiranim zemljama Evrope. Nacisti su uništili oko šest miliona Jevreja.
Najviše ljudskih žrtava u toku Drugog svetskog rata podneo je Sovjetski Savez, koji je izgubio oko 20 miliona ljudi, zatim Poljska - pet i po miliona, a na trećem mestu doskoro se računala Jugoslavija sa 1.706.000 žrtava. U novije vreme, na osnovu matematičko-demografske metodologije, procenjuje se da je Jugoslavija imala oko milion žrtava. I sam Tito, kad je pregovarao sa Brantom o obeštećenju ratnih žrtava, pominjao je 950.000 žrtava rata.
Najvidljivije promene posle Drugog svetskog rata dogodile su se na državnim granicama. Posebno veliko proširenje imao je Sovjetski Savez, koji je u sastav svoje države uveo Estoniju, Letoniju i Litvaniju i proširio se mirovnim ugovorima na račun Finske, Nemačke, Poljske, Čehoslovačke i Rumunije. Jugoslavija se proširila na račun Italije dobivši Istru i slovenačko primorje.
Nemačka je najpre podeljena na četiri okupacione zone, a kasnije je od tri okupacione zone zapadnih saveznika formirana Savezna Republika Nemačka, a od sovjetske zone Nemačka Demokratska Republika.
Rat je doveo do dramatičnih promena u mnogim delovima sveta. Cele etničke zajednice su bile desetkovane ili prisilno raseljene. Posebno je svet šokiralo saznanje o gotovo potpunom uništenju Jevreja u Evropi. Raseljeno je oko 15 miliona Nemaca iz istočne Evrope i italijanska nacionalna manjina sa istočnih obala Jadrana.

STRAH OD SAVEZNIKA
Ukupna pomoć saveznika doprinela je bržem oslobođenju zemlje uz manje gubitke. Da je prihvaćena pomoć u živoj sili, na Sremskom frontu ti gubici bi bili manji, ali se rukovodstvo NOP-a plašilo od preteranog uplitanja saveznika u unutrašnje odnose u Jugoslaviji i želelo je da pokaže jačinu svoje vojske, sposobne da sama oslobodi ostatak Jugoslavije.
(Kraj)