Marš preko Dunava

 TREĆI ukrajinski front dobio je 20. septembra direktivu Glavnog štaba Vrhovne komande za sprovođenje nove operacije nazvane „Beogradska“. U trenutku dobijanja direktive o predstojećoj Beogradskoj operaciji, bez obzira na velike teškoće, mnoge jednice uspele su da stignu do jugoslovenske granice, a prethodnice već započele borbu s neprijateljem. Naravno, više snage i pažnje bilo je usmereno tamo, na zapad...
U to vreme, na južnom krilu sovjetsko-nemačkog fronta, Crvena armija se sasvim približila Čehoslovačkoj i prišla granici Mađarske - poslednjeg saveznika fašističke Nemačke u Evropi... Rezultat je bio težak položaj fašista na Balkanu.
Hitlerovci su po svaku cenu težili da izvedu svoje trupe iz Albanije i Grčke kako bi ih usmerili protiv nas. Istovremeno, užurbano su se učvršćivali prilazi Mađarskoj i istočnoj Austriji, gde su fašisti imali bogate izvore strateških sirovina i velike vojne fabrike.
Zbog toga nismo smeli da budemo spori u daljem napredovanju. Glavni štab Vrhovne komande tražio je da se sprovode široke ratne operacije, ne sačekavši potpuno koncentrisanje jedinica drugog i trećeg Ukrajinskog fronta.
Beogradsku operaciju trebalo je da započnemo 28. septembra.
Jedinice fronta kretale su se kombinovanim maršem, koristeći železnički, auto, vazdušni i rečni transport. Dunav je bio jedna od najvažnijih saobraćajnica. Težeći da prikoče naše kretanje, tadašnji saveznici su od aprila do septembra 1944. godine pomoću avijacije postavili na reci više od 2.500 magnetnih mina. Najintenzivnije miniranje sprovođeno je u avgustu i septembru, baš kada su naše trupe prilazile Dunavu. To ne samo da je otežavalo operativni prevoz Trećeg ukrajinskog fronta, nego je prouzrokovalo i dodatne ljudske žrtve.
Mornari Dunavske rečne ratne flotile tada su se pokazali u najboljem svetlu. Kapetan prve klase A. A. Matuškin izvestio je da su mornari, u kratkom roku, obične rečne barže, otete od neprijatelja, preuredili za prevoz teške tehnike. U osiguravanju bezbednosti prevoza mnogo je doprineo miner admiralskog broda flotile kapetan treće klase G. N. Ohrimenko. U nebrojenim rukavcima i pritokama Dunava hitlerovci su ostavili veliki broj raznih čamaca i barži. On je organizovao traženje i remont ovih plovila, a zatim ih je osposobio za uništavanje mina.
Naši borci imali su mnoštvo ovakvih inicijativa.
Vozači borbenih vozila dobili su podsetnike sa savetima za održavanje i eksploataciju tehnike tokom marša. I upravo u ovoj brigadi, na inicijativu komunista, počeli su da prave specijalne planinske kočnice za strane automobile, jer se njihovi kočioni sistemi nisu odlikovali pouzdanošću.
Ovi jednostavni uređaji potpuno su se opravdali u planinama - dva čvrsto povezana upora, pričvršćena za zadnji deo rama šasije, koja su se lako podizala na ravnom putu i nisu smetala kretanju, a na nizbrdici su se spuštala i mogla da zadrže automobil, čak i prilikom prestanka u radu motora i kočnica.
Zahvaljujući našoj pripremljenosti i strogoj disciplini, marš je protekao organizovano. Ukratko, naše jedinice su sa svim oružjem i sa visokim borbenim moralom pristupile susretu sa neprijateljem i zadatku oslobođenja Jugoslavije. Tome je, naravno, doprineo i partijsko-politički rad, koji je poseban akcenat stavljao na obezbeđivanje jakog tempa kretanja bez neplaniranih gubitaka.
U 57. armiji i Četvrtom gardijskom mehanizovanom korpusu, u jedinicama u kojima sam tih dana često bio, osnovno je bilo usaditi vojnicima duboko poštovanje prema jugoslovenskom narodu, uz prikazivanje herojske borbe Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije protiv fašističkog okupatora. Prikazivano je kako su se hitlerovci surovo obračunavali sa partizanima i civilnim stanovništvom. Palili su gradove i sela, vešali i streljali potpuno nevine građane.
Svojom odlučnom borbom protiv osvajača jugoslovenski narod dao je veliki doprinos borbi slobodoljubivih naroda protiv fašista. Međutim, odnos snaga u toj borbi bio je neravnopravan. Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije i partizanski odredi imali su velike teškoće sa naoružanjem i municijom, mnogo puta bili su prinuđeni da borbu vode bukvalno bez oružja i da snose ogromne gubitke. Veliku nemaštinu osećali su i u namirnicama, odeći, obući, lekovima i drugim potrepštinama.
Sovjetski Savez činio je sve moguće kako bi pomogao jugoslovenskim patriotama u njihovoj borbi protiv nemačkog okupatora. Decembra 1943. godine formirana je sovjetska vojna misija na čelu sa generalom N. V. Kornejevim, koja je započela rad u februaru 1944. Jedan od osnovnih zadataka misije bio je traženje načina za pružanje pomoći partizanima i NOVJ. Na predlog naših predstavnika i u dogovoru sa komandom Engleza i Amerikanaca u Bariju (Italija), formirana je sovjetska avio-baza, sa koje su naši piloti tokom 1944. godine, bez obzira na opasnosti, svojim avionima dopremili NOVJ oko tri hiljade tona raznog vojnog tereta - naoružanje, municiju, opremu, lekove...

IZ PERA GENERALA
U završnim operacijama za oslobođenje Jugoslavije od nacista, odlučujuću ulogu odigrali su borci Crvene armije. Po Staljinovoj direktivi, vojnici Trećeg ukrajinskog fronta priključili su se partizanima. O tim sudbonosnim danima za oslobođenje Srbije i Beograda piše general-lajtnant Ivan Semjonovič Anošin, načelnik Političke uprave Trećeg ukrajinskog fronta.
(Nastaviće se)