Robija bez odbrane!

NEKI od bivših političara su imali sreću pa su završili samo sa vremenskom kaznom, na primer: dr Radenko Stanković - poznati profesor Medicinskog fakulteta, bivši ministar prosvete i kraljevski namesnik uhapšen je takođe krajem 1944, osuđen kasnije na 12 godina i poslat na izdržavanje kazne u KPD Sremska Mitrovica. Tamo se razboleo i umro 1954. po puštanju iz zatvora. Risto Jojić, koji je streljan, bio je slobodni zidar, kao i Radenko Stanković. U tom jesenjem talasu streljanja 1944. godine u Beogradu stradao je i slobodni zidar Niko Bartulović, Hrvat jugoslovenske orijentacije, koga je kraj rata zatekao u okupatorskom zatvoru u Splitu.

Slobodni zidar Risto Jojić je suđeno u grupi u kojoj se našao i poznati slikar Branko Popović. U tom sudskom predmetu postoje samo zapisnici sa saslušanja Rista Jojića i Momčila Jankovića, koji osporavaju osnovu optužbe. U arhivi Specijalne policije grada Beograda za Jojića se čak kaže da je „slobodan zidar nastrojen ka levici“ što je u suprotnosti sa navodima optužbe da je bio denuncijant. Optužen je i streljan „za služenje okupatoru i potpisivanje Apela srpskom narodu avgusta 1941.

Na osnovu nekih nedovoljno proverenih podataka, slobodni zidar i član Nacionalnog komiteta izabranog na kongresu u selu Ba dr Dragiša Vasić nije tragično završio život sa velikom grupom četnika na teritoriji Hrvatske, koja se na čelu sa Pavlom Đurišićem povlačila, već je krajem juna 1945. godine streljan posle kratkog suđenja u Banjaluci.

Prema masonima, pripadnicima pokreta otpora Dragoljuba Draže Mihailovića nije bilo milosti. Osuđeni su u „spektakularnom“ javnom procesu Mihailoviću (1946) masoni Stevan Moljević, Đura Vilović, Kosta Kumanudi, dr Lazar Marković, a Slobodan Jovanović, Momčilo Ninčić, Radoje Knežević, Milan Gavrilović, Petar Živković i Božidar Purić osuđeni su u odsustvu, na dugogodišnje zatvorske kazne zbog saradnje sa nemačkim okupatorima i zločina nad sopstvenim, srpskim narodom. Na dugogodišnju robiju, po istoj osnovi, osuđeni su nešto ranije (avgusta 1945.) i masoni Đura Đurović i Đorđe Bodi.

Tako su se u zatvoru u Sremskoj Mitrovici u isto vreme našli dr Stevan Moljević, poznati advokat i jedan od istaknutih vođa ravnogorskog pokreta, dr Đura Đurović, iz Nacionalnog komiteta generala Draže Mihailovića, dr Vojin Andrić, najmlađi doktor nauka u zemlji i vođa ravnogorske omladine, dr Kosta Kumanudi, profesor i bivši ministar, kraljevski namesnik dr Radenko Stanković, Mustafa Mulalić, publicista iz Doboja, predstavnik muslimana u Centralnom komitetu generala Mihailovića, dr Dragić Joksimović, advokat i branilac generala Mihailovića na montiranom procesu, major Žarko Vukosavljević, pilot i književnik, dr Dragoljub Jovanović, predsednik Zemljoradničke stranke, dr Lazar Marković, profesor i bivši ministar pravde, Metodije Milosavljević, teolog i profesor, dr Đura Vilović, književnik iz Zagreba i član Centralnog nacionalnog komiteta, kapetan Andra Lončarić, Milan Rajić, profesor i jedan iz onog besmrtnog Bataljona 1.300 kaplara, dr Nikola Popović, rektor Beogradskog univerziteta, dr Dragoslav Stranjaković, profesor Teološkog fakulteta i poznati istoričar, dr Milan Žujović, profesor i bivši dekan Pravnog fakulteta, Dobrica Bojović, sin vojvode Petra Bojovića.

Kako je život pojedinaca, počesto, dovoljna potka za najpotresnije romane ili drame, sa elementima tragedije, a istovremeno i odraz lomova i pojedinačne želje i istrajnosti da se ne odstupa od principa, po bilo koju cenu, rečit je primer književnika Borislava Pekića, koji je kao tek svršeni gimnazijalac uhapšen 1948. godine u Beogradu, zbog organizovanja Saveza demokratske omladine Jugoslavije, čiji je bio politički sekretar. Posle šestomesečne istrage, provedene u zatvoru i bez prisustva advokata, Pekić je osuđen 14. maja 1949. godine na kaznu lišenja slobode sa prinudnim radom u trajanju od deset godina i sa gubitkom građanskih prava i konfiskacijom imovine.

Kazna je posle žalbe tužioca povećana na petnaest godina, sa gubitkom građanskih prava i konfiskacijom imovine. Pomilovan je 1953. godine, a 1991. godine postao je član tada već reaktivirane Velike Lože „Jugoslavija“. U vreme izdržavanja kazne Pekić je, bar u toku zatvorskih šetnji, bio u prilici da se viđa i sa predratnim slobodnim zidarima. Umro je 2. jula 1992. godine u Londonu.

Svakom slobodnom zidaru je, u skladu sa pravilima organizacije, ostavljeno na njegovu slobodnu volju da se i mimo organizacije oglasi kao slobodni zidar, ali je u obavezi da o drugim članovima bez njihovog naročitog pristanka to ne čini. Imena upokojenih članova se, takođe u duhu pravila masonske organizacije, mogu iznositi javno, što ovom prilikom i činim, poštujući uspomenu na boravak Borislava Pekića u loži „Pobratim“ pod Velikom Ložom „Jugoslavija“, ne samo zbog toga što je ovaj autor bio njegov garant za prijem, već u znak odavanja dužnog poštovanja nepokolebljivom, lucidnom, slobodnom čoveku čije će delo tek biti učitavano na pravi način.

(Nastaviće se)

Copyright by

Zoran D. Nenezić

i „Večernje novosti“