Iluzije velike lože

OBNAVLJANJE Velike lože i njeno prerastanje u Vrhovni savet škotskog rituala "Jugoslavija" i njoj pripadajuće zemlje (u egzilu), otpočelo je 1947. godine u Rimu, sa Vladimirom Belajčićem kao velikim majstorom i komanderom, Milojem Dinićem, kao velikim sekretarom i Simom Adanjom, kao velikim blagajnikom. Velika loža je imala lože u Rimu, Parizu, Kairu i Aleksandriji. Prvobitno sedište je bilo u Rimu, a kasnije je preseljeno u Pariz.

Pokušaji da svojim radom i preko emigrantskih udruženja i organizacija utiču na antikomunističko objedinjavanje celokupne emigracije nisu uspeli. Pisali su brojna pisma, obraćajući se za pomoć kako velikim ložama, tako i istaknutim masonima političarima (Hari Truman), pokušavali su da objedine svoj rad sa radom masona iz ostalih političkih i emigrantskih kolonija (Poljska i sl.). Blaga podrška za ovaj pokušaj organizovanog masonskog rada u emigraciji je dobijena od Velike lože Škotske.

Pred oktobarsko zasedanje Vrhovnog saveta Južne jurisdikcije Škotskog rituala SAD, njegov komander Koules zatražio je od Dušana Tomića (5. 4. 1947.) precizne odgovore na niz pitanja o organizaciji i imenima kako Vrhovnog saveta, tako i Velike lože u Jugoslaviji radi podnošenja izveštaja o stvarnom stanju masonskog rada u Jugoslaviji, podsećajući da je veliki reprezent VL "Jugoslavija" kod VL Kentakija Džozef Volf, a da je Veliki reprezent VL Kentakija kod VL "Jugoslavija" bio Milan Marjanović.

Dušan Tomić, neumorni zagovornik obnavljanja masonskog rada u novoj, socijalističkoj Jugoslaviji, ubrzo je po saznanju o početku rada Velike lože i Vrhovnog saveta u egzilu, o tome obavestio Ljubomira Tomašića, pismom iz Pariza (23. 2. 1948):

"Izvešten sam iz Vašingtona da se formirala u inostranstvu masonska jugoslovenska federacija u izbeglištvu sa Vrhovnim Savetom i to u Rimu (!?). Ona je o tome obavestila masonske organizacije u Americi i neki me od njih pitaju šta znam o njoj. Neki dr. Vladimir Belajčić navodi u cirkularu da je veliki komander. A, neki Miloje S. Dinić se potpisuje kao glavni sekretar i da je takođe 33. stepen. Kao adresu za korespondenciju daju London... Navode da je ova organizacija sprovedena pod zaštitom italijanske masonerije.

Očevidno je da je ovo preduzeće čisto političkog karaktera naše emigracije u inostranstvu i da njenim radom može da napakosti našim masonima u zemlji! Zbog toga je hitno potrebno da se ti sa bratom Androm Dinićem, sa Milanom Marjanovićem, Viktorom Novakom i Đurom Bajalovićem, dogovorite i zajednički smislite jedno kratko pismo na engleskom jeziku i uputite ga Cowles u Washington (komander Južne Jurisdikcije Škotskog Rituala SAD), avionom...

U tom pismu vi biste imali da javite samo da je još u funkciji uprava Jugoslovenske Velike Lože i Jugoslovenskog Supreme Councila i da, prema tome, nikoga niste ovlastili da sprovede u inostranstvu "Organizaciju Federacije Jugoslovenske masonerije u inostranstvu". Možda bi korisno bilo i da se kaže da oni nisu članovi uprave jugoslovenske masonerije i da vi, u Beogradu, verujete da su ovu organizaciju sproveli politički emigranti u čisto političkom cilju koji može da naškodi, vama, koji ste u zemlji. Zbog toga se unapred odričete da ste s njima u kontaktu... Kao što vidiš, stvar je ozbiljna i hitna!"

Što zbog starosti i uticaja biološkog faktora, što zbog političkih nesuglasica i razmimoilaženja, pa čak i oštrih sukoba, naročito oko kralja Petra II Karađorđevića i njegove Kancelarije, a delom i zbog opšteg razvoja događaja na međunarodnom planu i mesta koju je zauzela Jugoslavija kao tampon zona između dva suprotstavljena vojno-politička bloka, ova Velika loža nije imala šanse za uspeh. Uz to je radila izvan teritorije države čije je ime nosila.

Njihovi pokušaji su uživali izvesnu podršku i princa Pavla Karađorđevića, a zbog života u nemaštini, na poziv Velike lože Švedske, Vladimir Belajčić odlazi u Stokholm, gde je i umro 1971. godine. Na mestu velikog majstora pre toga zamenio ga je Sima Adanja, a po obustavljanju rada ove Velike lože 1967. godine, Adanja se preseljava na Kubu (koja ima neprekinuti kontinuitet rada Velike lože, sa nepunih 30.000 članova, za sve vreme, bez obzira na političke promene koje je donela revolucija i režim Fidela Kastra).

Oko ove Velike lože okupljali su se Bogoljub Jevtić, Miloš Bobić, Božidar Vlajić, Konstantin Fotić, Radoje Knežević, Vane Ivanović, Ivan Subotić i drugi.

Značajna za rad ovih slobodnih zidara bila je i podrška koju su dobili od Harija Trumana, takođe masona, u pokušajima objedinjavanja rascepkane srpske emigracije na antikomunističkoj platformi. Međusobni razlazi među srpskom političkom emigracijom nisu mogli biti objedinjeni ni masonskim delovanjem, a Velika loža (u egzilu) ugasila se 1967. godine, kao što je i preusmeravanje američke politike prema Jugoslaviji 1952. godine od ovih masona stvorila "alternativnu" snagu u rezervi koja nikada neće biti aktivirana.

(Nastaviće se)

Copyright by

Zoran D. Nenezić

i „Večernje novosti“