Tuđman grmi preko radija

TAČNO u pet sati 4. avgusta 1995. hrvatska vojska je otpočela opšti napad na Krajinu upotrebljavajući pešadiju, artiljeriju, oklopno-mehanizovane jedinice i avijaciju. Na Knin je palo oko 2.000 projektila, zauzet je Sveti Rok i onespobljen odašiljač na Čelavcu, čime su onemogućene komunikacije. Artiljerijsko-raketni udari izvršeni su po Obrovcu, Benkovcu, Drnišu, Korenici, Gračacu, Udbini, Vojniću, Vrgin-Mostu, Glini, Petrinji, kao i po mnogim krajinskim selima.

Kanadski general Alan Foran, komandant sektora Jug je na osnovu izveštaja izjavio da je hrvatska vojska razarala stambene objekte, posebno u centrima ovih mesta.

U medijima se javio i portparol UN u Kninu Alin Roberts koga je Hrvatska obavestila da će Knin napasti u 5.00 sati toga jutra. Već dva sata kasnije, Roberts je obavestio Komandu UN u Zagrebu da je hrvatska vojska proterala pripadnike UN sa sedam osmatračnica.

Franjo Tuđman je od ranih jutarnjih časova nekoliko puta obaveštavao „pučanstvo“ preko Radio Zagreba da je „otpočeo povraćaj hrvatskih teritorija i poziva krajiške Srbe da se predaju, nudeći im pravedno suđenje!“ Tuđman takođe napominje da su Srbi odbili mirnu integraciju, kao i da su propali svi pokušaji da se zaustave „razularene paravojne srpske organizacije i jedinice koje su nastavile terorističke napade i da predaju oružje“!

Tuđmanov govor se emituje svakih 15 minuta i naslovljen je „hrvatskim građanima srpske nacionalnosti“. U svakoj pauzi emituju se hrvatske patriotske i borbene pesme, kao i himna „Lijepa naša domovino“!

On, takođe, poziva i zvanične predstavnike Srbije i Crne Gore, odnosno Jugoslavije, da ne pomažu „ekstremistima s okupiranih hrvatskih područja“.

Preko radija se javlja i general Ivan Tolj, načelnik političke uprave Ministarstva odbrane, koji govori o silini vojne akcije na RSK i upozorava „pučanstvo“ da ne kreće na put „iz predostrožnosti od srpske odmazde“!

Generalni sekretar UN Butros Gali je neposredno posle napada na Knin optužio Franju Tuđmana „za dvoličnost poteza kojima su se UN odlučno suprotstavile“. „Izražavam posebnu zabrinutost za sudbinu hiljada civila na području Republike Srpske Krajine kojima preti opasnost od prodiranja hrvatskih vojnih formacija“, rekao je Gali.

Hrvatskom vojskom i policijom, kasnije i Hrvatskom veću odbrane, odnosno vojske bosanskih Hrvata, komandovali su: Ante Gotovina, zapovednik operacije „Oluja“, Ivan Čermak, vojni zapovednik Knina, i Mladen Markač, komandant specijalne policije, a kao visoke vojne starešine pominju se i Zvonimir Červenko, načelnik stožera, i Atif Dudaković, komandant Hrvatskog veća odbrane (vojske bosanskih Hrvata).

Na hrvatskoj strani bilo je 138.350 vojnika, 350 tenkova, 800 komada artiljerijskog oruđa i 30 aviona i helikoptera. Nasuprot njima, u krajinskoj vojsci, sastava tri korpusa - 21. kordunaškog, 15. ličkog i 31. banijskog korpusa, bila je 31.000 vojnika, 200 tenkova, 350 komada artiljerijsko-raketnog naoružanja i samo nekoliko aviona i helikoptera.

Ipak, pred ovu ofanzivu, krajinske snage izgubile su na svojoj efikasnosti: bilo ih je malo, a borbena sredstva nisu obnavljana, niti im je Vojska Jugoslavije pružala dalju pomoć.

Front je iznosio 600 kilometara, i još 100 kilometara uz granicu sa rejonom Bihaća u Bosni. U leto te, 1995, hrvatske i muslimanske snage zauzele su strategijska mesta, kao što su Drvar, Glamoč i Grahovo. Zauzećem i dela Livaljskog polja, Knin je izgubio strategijski pravac snabdevanja.

Karl Bilt, posrednik EU za prethodnu Jugoslaviju, izjavio je da Tuđman mora biti osuđen kao ratni zločinac:

„Hrvatska ofanziva na krajeve naseljene Srbima mora biti osuđena u najskorije vreme. Akcija se desila u vreme kada su Srbi pristali da učine značajne korake na ekonomskom i političkom planu.“

A komandant Glavnog štaba Srpske vojske Krajine general Mile Mrkšić izjavio je da pripadnici krajinske vojske uporno brane svoje položaje.

Tada se javila i italijanska ministarka inostranih poslova Suzana Anđeli, koja je optužila deo govora Franje Tuđmana u vezi sa srpskim nacionalizmom u Krajini i italijanskim u Istri. Tuđman je, naime, rekao:

„Bili smo primorani da napadnemo zbog srpskih ekstremista koji, od početka njihove pobune do danas, nastavljaju da traže pomoć od onog što je ostalo od italijanskog fašizma, nudeći da rasparčaju hrvatsku teritoriju izmeću Srba i italijanskog imperijalizma. Tokom poslednje tri godine lideri Srba u Bosni i Krajini Radovan Karadžić i Milan Martić, često su u intervjuima nudili teritorijalne koncesije Italiji u zamenu za priznavanje Republike Srpske i Republike Srpske Krajine!“

U igri su bile i mnoge države. Tako je Mate Granić svom kolegi, mađarskom ministru inostranih poslova obećao da Hrvatska neće napasti istočnu Slavoniju, Baranju i zapadni Srem. A ministar inostranih poslova francuske Erve d’Šaret je preko TV Antena 5 uveravao i Tuđmana i Izetbegovića „o privrženosti Francuske teritorijalnom integritetu i nezavisnosti Bosne i Hercegovine“, ali i da „Vašington nikako nije spreman da doprinese rešavanju krize slanjem svojih aktivnih oficira i vojnika u Zagreb, koji hrvatske oficire uče demokratiji“!

(Nastaviće se)