Zakon ministra Budaka

NEZAOBILAZNI Viktor Novak („Magnum crimen“), Hrvat, na osnovu mnogih autentičnih dokumenata, činjenica i svojih ličnih saznanja kao očevidac mnogih događaja, naročito iz perioda vladavine tzv. Nezavisne Države Hrvatske, naglašava kao nespornu činjenicu, da je sav visoki i viši kler, a velikim delom i niži sloj hijerarhije Katoličke crkve u NDH bio obuzet „fiks idejom da je Providnost odredila NDH jednu osobitu misiju odbrane zapadne civilizacije i rimokatolicizma od pravoslavlja“ (i komunista).

I Vatikan i vodeće ličnosti katoličke crkve u Jugoslaviji strahovali su da pravoslavlje ne prevlada sve do granice Italije. Stoga su se nadali da će uspeti „da se NDH izgradi u neprelaznu branu protiv pravoslavlja, kao izrazito katolička država. Pritom je 1.900.000 pravoslavnih Srba smetalo da se ta želja ispuni. I zato je prvi zadatak bio da se Srbi uklone iz Hrvatske.

Bio je to razlog da se Vatikan i Katolička crkva u Hrvatskoj sa velikim žarom prihvate da aktivno učestvuju u sprovođenju zvanične politike genocida NDH nad Srbima:

„Jedan deo Srba ćemo pobiti, drugi ćemo raseliti, a ostale ćemo prevesti u katoličku vjeru i tako pretopiti u Hrvate“.

Ove reči je izrekao ministar Bogoštovlja i nastave NDH dr Mile Budak na zboru u Gospiću 22. juna 1941. godine i time proklamovao politiku genocida nad Srbima u Hrvatskoj kao zvaničnu politiku Nezavisne Države Hrvatske.

Ovaj veliki mrzitelj Srba i pravoslavlja na zboru u Vukovaru 8. jula 1941. godine rekao je da Srbi koji žive u Hrvatskoj nisu Srbi, već „dotepanci“ (prosjački doseljenici) sa istoka i da su „ujedinjeni samo sa Pravoslavnom crkvom, a mi nijesmo uspeli da ih asimilujemo. Međutim, neka znadu, da je naša lozinka: ili se pokloni ili se ukloni“.

NDH je 3. maja 1941. godine donela Zakonsku odredbu o prelazu sa jedne vere na drugu, a ministar Bogoštovlja i nastave dr Mile Budak odmah zatim doneo je Upute prigodom prelaza s jedne vere na drugu i sprovođenje Zakonske odredbe od 3. maja. Na osnovu ove zakonske odredbe Kancelarija nadbiskupskog duhovnog stola u Zagrebu na čelu sa Stepincem izdala je uputstvo o katoličenju Srba i poslala je svom sveštenstvu, svom velečasnom kleru, nalažući im da odmah počne katoličenje Srba, tj. sprovođenje te Pavelićeve Zakonske odredbe o prelazu s jedne vere na drugu.

Svestan značaja katoličenja Srba, Stepinac je poverio profesoru Teološkog fakulteta u Zagrebu, dr Stjepanu Bakšiću da izradi propis za primanje u katoličku crkvu i uputstvo šta treba znati kod primanja u katoličku crkvu.

Ministar Budak se 14. jula 1941. godine obratio pismom Ordinarijatu da u poverljivoj formi obavesti sve župne urede o pitanjima primanja pravoslavnih Srba u katoličku veru. U pismu se kaže: „...da se u katoličku crkvu ne primaju pravoslavni popovi, učitelji, zatim opća inteligencija i napokon bogati sloj trgovaca, obrtnika i seljaka radi kasnijih eventualnih odredaba s obzirom na njih, da se ne bi izvrgavala neugodnostima vjera i ugled katolicizma...“ Samo izuzetno, uz prethodnu dozvolu Ministarstva pravosuđa i bogoštovlja „dopušteno je niže i siromašno pravoslavno kućanstvo primati uz prethodnu pouku u katoličkim istinama“.

Stepinac shvata značenje tih Budakovih reči i odgovara mu 16. jula iste godine preko Generalnog vikara Zagrebačke nadbiskupije dr Josipa Lacha: „Svatko razumije opravdanu brigu Nezavisne Države Hrvatske da se zaštiti od onih elemenata koji bi se eventualnim vjerozakonskim prelazima želeli uvući u hrvatski narodni organizam, te u njemu eventualno destruktivno djelovati“. Sve u svemu, kaže se na kraju u tom odgovoru, ovaj će „Ordinarijat nastojati provesti u život intencije hrvatske vlade...“

Dr Mirko Puk, ministar pravosuđa i bogoštovlja, doneo je naredbu da „nakon osnivanja“ NDH naziv „srpskopravoslavna vjera“ nije više u skladu sa novim državnim uređenjem i nalaže se „da se ubuduće ima upotrebljavati naziv grčko-istočna vjera“. Toga su se Stepinac i njegovi biskupi i sav ostali katolički kler strogo držali, pa su od tada upotrebljavali naziv: „grčko-istočna vjera“, „grkoistočnjaci“, „šizmatici“. Ovo zadnje su najčešće upotrebljavali posle dobijanja instrukcija od državnog sekretara Vatikana kardinala Maglionea, da se u postupku katoličenja Srba u Hrvatskoj naziv „pravoslavni“ zameni nazivom „otpadnici“ ili „šizmatici“.

U Instrukcijama Svete stolice Stepincu, sa potpisom kardinala Eugena Tiserana 17. jula 1941. godine, kaže se da će katolička crkva u Hrvatskoj i Stepinac lično „steći ponovnu zaslugu tim svojim dragocenim doprinosom za pravilan razvoj katolicizma, gdje postoje tolike nade za obraćanje nesjedinjenih“. A u jednoj odredbi Svete stolice od 18. oktobra 1941. godine piše: „Gdje god postoje već organizovane grkokatoličke župe (župa grkokatoličkog obreda) neka se upute nesjedinjeni. Ako isti odijeljeni (nesjedinjeni) neće ili ne mogu održati istočni obred, neka im se daje sloboda prihvatiti latinski obred“.

Dr M. Bulajić („Misija Vatikana u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj“) kaže da je nasilno pokatoličavanje pravoslavnih Srba, njihovo unijaćenje, ocenjeno „dragocjenim doprinosom za pravilan rad katolicizma“.

(Nastaviće se)