Strašna pustinja Gobi

REKA Selenga je veoma brza, a kako su obale slabe tok se neprestano menja, pa jedna mesta zasipa peskom, a na drugima ispira zemljište. Vodostaj je viši s jeseni i u leto kada pada mnogo kiše, pa stanovnici Selenginska svake godine stradaju od poplava.

Od grada Selenginska reka Selenga teče još oko 100 vrsta pod ruskom vlašću, a posle još nekoliko dana hoda teče mongolskom zemljom. Iznad Čikojske Strelke njome više ne plove veliki drveni čamci ravnog dna, već samo tu i tamo poneki mali čamac.

Kod Čikojske Strelke u Selengu se uliva reka Čika, široka 200 hvati, koja pod ruskom vlašću teče skoro 800 vrsta. Na njenim obalama žive Rusi, a kao nomadi bivakuju Burjati, stranci koji plaćaju danak. Od Čikojske Strelke kopnom do reke Kjahte, gde je sadašnja granica, izgrađeno je malo utvrđenje i veliko trgovačko naselje. Rečica Kjahta je sasvim mala, ali je izuzetno brza, čiste i pitke vode i na njoj se nalaze veliki sprudovi, što je korisno za tamošnje trgovce.

Od Ire smo stigli do rečice Šare koju smo pregazili, a od nje do rečice Hare koja je široka svega 20 hvati, mestimično muljevita i blatnjava. Sa obe strane prostiru se stepe i planine i uliva se u Orhon, koji smo takođe pregazili. Oko te reke logoruju mnogi Mongoli, kineski podanici. Od Hare stižemo do rečice Boroja, koja je veoma muljevita, tako da smo je s mnogo teškoća pregazili.

Od reke Tole preko pustinje Gobi, peskovite i kamenite stepe do kineskog sela Toloj Sume, na tri vrste od Velikog kineskog zida, išli smo 30 dana s velikim teškoćama, jer je to područje bez vode, bez trave i bez drveća. Jedino što su putem, na mestima predviđenim za odmorište, iskopani kladenci, a mestimično se tu nalaze i mala jezera u kojima je voda, baš kao i u kladencima, mahom slana ili kisela, neprijatnog mirisa i ustajala, ali smo se i takvom, zbog nestašice, zadovoljili.

Od sela Toloj Suma, pregazivši rečicu Čingan, do Velikog kineskog zida koji sve do mora opasuje kinesku državu, došli smo do prvog grada iza Velikog kineskog zida - Čazikova, u kom živi mnogo vojnika.

Od Čazikova se nižu gradovi Hjanfu Sjenhua, Đeza, Džiming, odakle se, kraj reke Jangho Janghe kamenitim područjem stiže do grada Pogon.

Od Julina kroz veoma visoke stenovite planine, putuje se uz kameni zid koji se, kako govore, spaja sa prvim kineskim zidom, do grada Čado.

Odatle, opet, između visokih stenovitih planina do gradića Badalin, opasanog trećim zidom. Nastavljamo od Badalina do grada Džulingan, pa grada Nanko, koji je opasan četvrtim zidom. Prebrodivši rečicu koja teče iz visokih stenovitih planina stižemo do grada Čampinžu Čaopingžu, pa potom do grada Šah Šahe i onda kroz selo Fogor, do Pekinga.

Prema kazivanju stanovnika pograničnih područja, od Selenginska do Pekinga može se stići i vodenim putem, sledećom trasom, sa leve strane: U reku Selengu, ispod Selenginska, na udaljenosti od oko 50 vrsta, nedaleko od Bajkala uliva se reka Hilok, koja nije široka, ali je zato duboka i njome s proleća plove veliki drveni čamci i splavovi do nekog mesta koje se zove Plotbišče. Odatle se prelazi kopnom, oko 100 vrsta do reke Ingode, potom Ingodom do Onone, onda Ononom do Šilke, gde se reka Nerča uliva u Šilku i potom Šilkom do velike reke Amur, a Amurom do Lamskog mora.Potom morem, oko Korejskog poluostrva 700 vrsta, do kineske luke Tunži Tienđin, a odatle do Pekinga još oko 70 vrsta kopnom.

Na taj način, od prestonog grada Moskve do kineske luke Tunži Tienđin, kopnenim putem sa prelaskom na tri mesta ima 260 vrsta, a do Pekinga 330 vrsta.

Jedino što ne mogu da dobijem pouzdane vesti o tome da li se plovi ili se ne plovi morem oko Korejskog ostrva. Ako je suditi po geografskim kartama kao i po kazivanju kozaka-vojnika iz redova starosedelaca koji su velikim čamcima isplovljavali na more sve do štita korejskog ostrva, takva plovidba postoji.

Vele da tamo oko mora raste trska koja je toliko visoka, da liči na borovu šumu. Ti vojnici su tamo odlazili još pre razgraničenja grofa Golovina, a posle razgraničenja pomenuta reka Amur ostala je i sa jedne i sa druge strane na teritoriji pod vlašću Kineza, dok je poslednji grad Albazin srušen po ugovoru.

(Kraj)