Konjica prokrčila put

KONjANICI 3. eskadrona kapetana Mucića stigli su u Petrovac 28. oktobra u 14.15 časova. Konjanici 4. konjičkog puka su postavili desetak mitraljeskih gnezda od sela Dubravice do ušća Morave u Dunav, obezbeđujući obalu od eventualnog prebacivanja neprijatelja nazad preko Dunava. Moravska divizija je nastupala prema Grockoj, dok se glavnina zadržala u Velikoj Krsni. Radi oslonca Konjičkoj diviziji prema Smederevu je krenula divizijska prethodnica, odnosno cela 1. Moravska pešadijska brigada.

Moravskoj diviziji je 30. oktobra naređeno da glavnina snaga napreduje na prostor Begaljica - Umčari, i da se brdski divizion haubičke baterije postavi u Begaljici, štiteći desnu obalu Dunava, a levo prostor od Umčara do Avale. Patrola Moravskog konjičkog diviziona otkrila je da je nekoliko nemačkih baterija sa položaja na Karađorđevom brdu kod Smedereva prebačeno preko Dunava.

Dunavska divizija je poslala Konjički divizion pod komandom potporučnika Ivana Živaljevića na Kosmaj i posle uporne borbe od skoro tri časa uspela da protera neprijatelja niz severne padine ove planine. Tada je Konjičkom divizionu naređeno da nastupa dalje preko Kosmaja ka Beogradu.

Za dalje nadiranje tokom 30. oktobra Dunavska divizija je formirala dve napadne kolone. U desnoj, kojoj komanduje potpukovnik Dušan Simović i koja napreduje severoistočno od sela Markovca, nalaze se: 7. pešadijski puk - koji je već određen da prvi uđe u Beograd - haubički divizion sa 12 topova, teška francuska artiljerija sa četiri topa kalibra 105 mm i po jedan vod inžinjeraca i bolničara.

U levoj koloni pukovnika Vladimira Nikolića su: 8. i 9. pešadijski puk, poljski divizion sa 12 topova, brdski divizion, zaplenjena nemačka baterija sa četiri topa, kao i po dva voda inžinjeraca i bolničara. Ova kolona nadire preko Aranđelovca na sever. Haubički divizion je još bio kod Natalinaca, a zaplenjena nemačka brdska baterija sa 12 topova kretala se sporo, jer je imala volovsku zapregu.

Drinska divizija je u armijskoj rezervi mogla da predahne. Kolubarski odred nastoji da što pre preseče sve komunikacije koje od Rudnika i sa Bukulje vode ka Šapcu. Jedan deo upućen je da izvidi oblast Obrenovac - Ub, a više konjičkih oficirskih patrola da izvide iz više pravaca situaciju kod Šapca.

U naređenjima za sve divizije Prve armije prva rečenica glasi:

Neprijatelj je u odstupanju ka Beogradu i u potpunom rastrojstvu kreće se ka prelazima Save i Dunava!

Vrhovna komanda je u 17.00 časova 30. oktobra naredila Prvoj armiji:

„Za nas je od velike važnosti da sačuvamo Beograd i ostale varoši na Savi i Dunavu od bombardovanja neprijateljskom artiljerijom. Zbog toga naredite da naša vojska uđe u ove varoši tek onda kada budemo sigurni da je neprijatelj nemoćan da ih bombarduje. Do tog vremena naredite ulazak samo patrola i manjih odeljenja, i to po mogućnosti noću.

Tako isto izbegavati posedanja položaja u neposrednoj blizini ovih varoši kako bi se izbegla svaka opasnost po njih i same trupe“!

Zbog izbijanja na Dunav, Prva armija je svoja dejstva proširila na istok, do Velikog Gradišta, kako bi proterala neprijatelja i uhvatila vezu se francuskom Konjičkom brigadom generala Gambete. U isto vreme deo snaga određen je za dejstva u Kolubari i Tamnavi, do Šapca.

Iz tih razloga 30. oktobra je data sledeća direktiva:

Konjička divizija izlaže delove prema Ramu i Velikom Gradištu i posle manjih borbi na položajima čisti ove teritorije od zaostalih snaga autrijske vojske. Samostalna oficirska patrola ušla je nešto posle 10.00 časova u Golubac, dok se manje mađarske snage nalaze u pojedinim selima.

Ova divizija je posle 46 dana neprekidnih marševa imala dnevno po dve - tri borbe, prelazeći i 40 - 60 kilometara u toku dana, savlađujući težak teren. Za sve ovo vreme Konjička divizija nijednom nije bila u armijskoj rezervi, nego uvek na čelu. Kako je i njoj naređeno da se prebaci u Kolubaru, bilo bi joj potrebno dva dana da se sakupi, pošto se nalazi na velikom prostoru. U to vreme otpočele su jake kiše koje su raskaljale puteve i njive tako da su konji bili mnogo iscrpljeni.

Moravska divizija je 30. oktobra nastavila da nadire od linije Mihajlovac - Umčari prema Grockoj i pošto je i ona izbila na Dunav, bili su oslobođeni mnogi pravci za nadiranje srpske vojske ka Beogradu. Obe napadne kolone divizije, leva i desna, kao divizijska artiljerija pod komandom pukovnika Ljubomira Vučićevića kreću se frontalno na sever.

Artiljeriju Moravske divizije čini 29 topova poljskog i haubičkog diviziona, vod topova 105 mm, kao i rovovska baterija. Svi topovi odmah su postavljeni na položajima odakle su mogli vatrom da tuku i preko Dunava. Odmah po ulasku u Grocku 4. četa 2. pešadijskog puka određena je za posadnu jedinicu.

Dunavska divizija od ranog jutra produžuje nadiranje na sever, u pravcu Beograda, goneći neprijatelja koji se povlači preko Ralje. Pred mrak prednji delovi stigli su do linije Đurinci - Kosmaj, a u 23.10 časova prednji delovi ušli su u Sopot.

Pored Kolubarskog odreda, u dolinu Kolubare upućen je i 1. bataljon 3. pešadijsog puka i eskadron divizijske konjice koji treba da dejstvuju na obema obalama reke. Most kod Belog Broda porušili su tokom odstupanja inžinjerci nemačke 1. jegerske pešadijske brigade pod komandom generala Eveha Kofera, koji se veoma osiono ponašao prema meštanima.

(Nastaviće se)