Moskva centar istoka

KAKO se borio protiv nametanja Unije na saboru, nikejski mitropolit Marko Efeski još žešće je nastojao da se njene odluke ne primenjuju. Pošto svoj potpis na papsku bulu nije stavio ni u Firenci, iako ga je car pritiskao, Marko je brzo pridobio još deset učesnika koji su svoje potpise povukli. Marko je brzo umro, ali je njegovu borbu nastavio jedan od njegovih učenika koji je postao i patrijarh po imenu Genadije II.

Raspoloženje naroda i klera u Istočnoj crkvi bilo je da se unija jednim novim saborom odbaci, i pored činjenice da su Turci već bili pod bedemima grada. I pojedini učesnici sabora u Firenci su počeli da tvrde da se održani sabor ne može smatrati ekumenskim, opštim, da su oni bili primorani da prihvate uniju, da na saboru nisu smeli slobodno da govore, da su domaćini namerno otezali saborovanje kako bi ih novčano iscrpeli i kako bi ih u tom stanju do kraja zloupotrebili. Pravdali su se pred narodom i sveštenstvom da su pristajali na sve, da im je jedini motiv bio - obećana vojna pomoć pape i Zapada. Kad je ta pomoć izostala, ne bi bilo ni moralno da se prihvati tako nametnuto jedinstvo dve crkve.

Njihove kolege iz Rimske crkve bile su suprotnog mišljenja. Sabor je za njih ispunio sve uslove da se prizna kao ekumenski, a što su na njemu predstavnici Zapadne crkve bili brojniji i u debatama superiorniji, teološki potkovaniji, pa Bože moj. Tako je bilo i na prvih sedam vaseljenskih sabora, na kojima su istočnjaci bili brojniji i teloški nadmoćniji, ali je njihove odluke Rim priznavao i preuzimao, a pape blagoslovile. Prema tome, sabor u Ferari i Firenci je za Rimokatoličku crkvu bio opšti, vaseljenski, a odluke o uniji legalne i legitimne.

I pored propasti carstva, pada Carigrada i skrnavljenja Svete Sofije nad kojom je Bog najbliži zemlji, duhovna buktinja Istočne crkve nije ugašena. Istočnu crkvenu baštinu preuzela je Rusija. Moskva je preuzela ulogu Carigrada, pa je ubrzo i prozvana „trećim Rimom“.

Hristove reči: „Ti si Petar - Stena, i na toj steni sagradiću Crkvu svoju. Tebi ću dati ključeve kraljevstva nebeskog“ - poruka, reklama, zrači sa kupole najblistavije bogomolje u svetu, crkve Sv. Petra u Rimu.

Ova poruka-parola smatra se i osnivačkom poveljom papinstva. Na njoj je sagrađena i opstaje moć rimskih biskupa, papa. Hrist je naložio, Petar izvršio, a pape nastavile. Uz ključeve nebesa Petar je imao slobodne ruke, da ono što „veže“ na zemlji biće „vezano“ i na nebu.

Kontinuitet između pape i Petra, tvrde, nikad se nije prekidao. Pape nasleđuju ovlašćenja od Hrista, preko Petra. Ta „direktna veza“ papa sa Svevišnjim temelji se na Evanđelju Matejinom koja je poduprta i svedočenjem evanđeliste Jovana. Vezu je delimično pokvario prvi ranohrišćanski pisac Irinej Lionski. On je ostavio svedočenje da su crkvu u Rimu osnovala i organizovala „dva slavna apostola, Petar i Pavle“, zaključujući da se autoritet Rimske crkve temelji upravo na tome što su je osnovala dva apostola, a ne jedan, da njen autoritet potiče od Petra i Pavla, a ne samo od Petra.

Kasniji događaji su zaljuljali oslonac papinstva. Dominirale su legende, a ne istorija. Prihvaćeno je predanje da je car Neron (64) naložio ubistvo Petra i Pavla, a već u drugom veku stigli su i prvi hodočasnici kojima su pokazivani „spomenici“, grobovi dvojice apostola. Nevolje su nastale, jer o tome ništa ne piše u Novom zavetu. Savremeni istraživači se upinju da ta pitanja razjasne, ne zadovoljavaju se legendama koje su se smestile u nastalu prazninu. A ima i nagađanja da se Petar „ubacio“ u Rim zahvaljujući Mateji, da je tu Hrišćanska crkva postojala i pre dolaska apostola Pavla, a da Petar nigde nije ni maknuo iz Palestine.

Papa je latinska reč i znači - tata, otac.

Sve do petog veka ovom titulom nisu se koristili rimski biskupi. Od DžIV veka titula pape pripada samo poglavaru Rimokatoličke crkve. Papabili se nazivaju oni kardinali koji mogu biti i koji međusobno biraju papu.

Kult papinstva uzdizale su i same pape. Bilo ih je mudrih i hrabrih, ali i nedostojnih Petrove stolice, grešnika. Na moć i ugled papinstva umnogome su uticale istorijske okolnosti. Prvo podela na Istočno i Zapadno carstvo, 395. godine, a onda i propast Zapadnog carstva 476. Što je Zapadno carstvo više slabilo rastao je ugled papinstva. I ne bez razloga. Kad je 410. godine gotski kralj Alarih osvojio Rim i opljačkao ga, car Honorije bio je nemoćan da to spreči. Rimljanima je ostala nada i Crkva...

Kad su se na Rim usmerili, kao vihor, Huni 452. godine caru Valentijanu preostalo je jedino da spasava svoju glavu. Onda se hrabro, pred Atilom, isprsio jedino papa Leon, ne mačem, nego moleći za milost da poštedi Rim. Milost je bila uslišena, ugled pape porastao, narod mu je uz ime dodao i ukrasni pridev Veliki.

Samo tri godine kasnije, Hune su na kapijama Rima zamenili Vandali. Opet Leon. Ovog puta uspeo je da izmoli da se prema narodu i Crkvi ne ponašaju vandalski, da ne pale i ne ubijaju, a pljačka se podrazumevala. Zahvaljujući najviše njemu, udaren je temelj o dve vlasti u novostvorenim državama, svetovnoj i duhovnoj.

(Nastaviće se)