Beg od zuluma Arnauta

U VELIKOM ratnom vrenju u Srbiji s kraja 19. i početkom 20. veka započeo je svoje odrastanje Kosta Vojinović. Poreklom je sa Kosova i Metohije, iz okoline Vučitrna, odakle su njegovi stari pobegli u Srbiju, ispred arnautskog zuluma. Mladi Kosta će kasnije u Topličkom ustanku svom imenu i prezimenu dodati nadimak Kosovac, ističući na taj način svoje poreklo, ali i nadahnuće za borbu koju su na toj svetoj srpskoj zemlji večno vodili njegovi preci.

Kosta Vojinović je rođen u Smederevu, 13. maja 1891. godine, gde su se nastanili roditelji posle dolaska sa Kosova. Porodica Vojinović bila je za ono vreme dobro stojeća, u svakom pogledu. Otac Jovan završio je vojne škole u Rusiji i po povratku u Srbiju radio kao državni činovnik u Glavnoj poreskoj upravi, a kasnije bio predsednik opštine u Kosovskoj Mitrovici. Od oca je čuo prve priče o srpskom stradanju, jer je za ono vreme imao solidno obrazovanje i poznavao srpsku istoriju.

Dok je još bio mali, Kosti je umrla majka Sofija. Maćehu nije prihvatio, pa je najveći deo vremena provodio kod majčine porodice, naročito kod ujaka Pante Grujića, oficira srpske vojske koji je u Prvom svetskom ratu, bio komandant Moravske divizije. Za pokazanu hrabrost i uspešno rukovođenje divizijom u ratu odlikovan je Karađorđevom zvezdom sa mačevima trećeg i četvrtog stepena i postao dvostruki vitez časti i unapređen u čin generala. Svakako je mladi Kosta i od ujaka Pante slušao kazivanja o rodoljublju, borbama, pobedama i stradanju srpskog življa.

Osnovno školovanje Kosta Vojinović započinje u Smederevu a nastavlja u Beogradu sve do šestog razreda gimnazije. Nakon toga, otac Jovan mu, posredstvom austrijske firme "Šenker", koja je imala svoje predstavništvo u Beogradu, omogućava nastavak školovanje na Trgovačkoj akademiji u Beču. Sa diplomom trgovca i odličnim znanjem nemačkog jezika, vraća se u Srbiju, u Vranje, gde mu otac službuje.

Mladi Kosta će tu izbliza videti i upoznati brojne borce, srpske rodoljube, koji su u Vranju imali svoju bazu. Odatle su, preko stare srpsko-turske granice, stizali na prostor Makedonije da bi se borili za oslobođenje porobljenog srpskog naroda. Upravo tada, sa zetom Dušanom Kalčićem, osnovao je firmu s nazivom "Komisiono-špediterska radnja Kalčić-Vojinović".

U Vranju je u to vreme delovao deo Glavnog odbora Srpske revolucionarne organizacije, koji je rukovodio makedonskim poslovima, a time i četničkim borbenim akcijama. U njemu su bili Ljubo Davidović, bivši ministar; Ljubo Jovanović, profesor univerziteta; V. Karić, apotekar iz Vranja; S. Zlatičanin, profesor Vranjske gimnazije; Jovan Nenadović, artiljerijski kapetan; dr Dragiša Đurić, statističar; Ljubo Vulović, kapetan i Petar Pešić, major i drugi.

U akcijama na makedonskom prostoru učestvovali su već prekaljeni gorski vukovi: Jovan Stojković Babunski, Jovan Stanojković Dovozenski, Vasilije Trbić, Pavle Mladenović, Vojislav Tankosić, Savatije Milošević, Joksim Mihajlović, Đorđe Skopljanče, Vojin Popović, kasnije poznat kao vojvoda Vuk i drugi.

Svakodnevno putujući svojim trgovačkim poslom mladi Kosta Vojinović je nalazio vremena da neopažen zađe u srpska sela i uspostavi kontakt sa četnicima od kojih je dobijao informacije o borbama i uspesima srpskih boraca. To je u njemu učvršćivalo veru da će ubrzo doći dan kada će celi srpski narod biti slobodan.

Uspešnu poslovnu karijeru mladog trgovca prekida obaveza prema otadžbini 1911. godine kad odlazi na odsluženje vojnog roka. U vojnoj kasarni u Beogradu stekao je potrebna znanja za odbranu zemlje, koja će, tako se ispostavilo, odmah primeniti u praksi. Čim je skinuo uniformu, započeo je Prvi balkanski rat, pa je u borbeni stroj stupio kao običan redov i prošao je put od Kumanova do Bitolja.

Nakon završetka rata i oslobođenja srpskih teritorija Kosta Vojinović se vraća svojoj preduzetničkoj firmi da nastavi trgovačke poslove, ali naglo prekida posao čim je zapretila Austrougarska. Odmah se dobrovoljno javlja da brani otadžbinu i ubrzo stupa u Jadarski odred, kojim je komandovao već proslavljeni Vojin Popović, vojvoda Vuk.

Veliki doprinos pobedi srpske vojske u 1914. godini koja je krunisana slavnom Kolubarskom bitkom, dali su i dobrovoljci među kojima je bio i Kosta Vojinović. Za ispoljenu hrabrost i umešno vojničko vladanje, proizveden je u čin rezervnog potporučnika Srpske vojske.

U septembru 1915. godine, kada se trojni okupator svom silinom ponovo ustremio na malenu Srbiju iscrpljenu prethodnim borbama i satrvenu epidemijom pegavog tifusa, rezervni potporučnik Kosta Vojinović našao se u obnovljenom Odredu vojvode Vuka koji je upućen na planinu Čemernik, prema Bugarskoj, da bi osigurao bok srpskim armijama.

U tim krvavim bitkama Kosta Vojinović se junački borio i bio ranjen, ali iz borbenog stroja nije izlazio, već se sa odredom povukao do sela oko Vučitrna. Tu ga je uz čvrstu "besu" prihvatio Arbanas Ali Šalja i ilegalno prebacio do Kostinog oca Jovana, koji je do okupacije službovao u Kosovskoj Mitrovici, kao predsednik opštine.

(Nastaviće se)