Italija, obećana zemlja

DESETINE srpskih mladića između Prvog i Drugog svetskog rata studirali su istovremeno igrajući fudbal u Francuskoj. O tome je opširno pisao Jovan Ružić u “Sećanjima”.

“Ubrzo se formirao tim koji će, u izbeglištvu na Azurnoj obali, daleko od Srbije i Beograda, reprezentovati obnovljeni, ratom prekinuti srpski fudbal. Bio sam kapiten ove naše reprezentacije i uglavnom sastavljao tim za utakmicu. Sećam se da su u našem najboljem timu bili: golman - inženjer Nikola Stanković, bekovi - profesor Vlada Jovanović i advokat Pera Radojković, koji će ostati popularan po nadimku - Pera Bek, halfovi - desni Dejan Dubajić, slavni dramski umetnik i član Jugoslovenskog dramskog pozorišta u Beogradu, centarhalf sam bio ja, a levi half dr Aleksandar Bukovala, lekar. U navali: desno krilo Milutin Ristić Pecija, sudija, desna polutka Laza Jovanović, centarfor dr Labud Kusovac, lekar, leva polutka Nikola Simić Pop, poznati igrač BSK-a i selektor jugoslovenske reprezentacije i levo krilo dr Miloš Protić.”

Ružić piše da je jedino u emigraciji, u Francuskoj i Italiji, do kraja Prvog svetskog rata, mogao postojati srpski fudbal, čiji su nosioci bili đaci izbeglice i studenti ratnici. Po povratku u oslobođenu otadžbinu, još nekoliko tih momaka ušlo je u istoriju srpskog i jugoslovenskog fudbala.

Nezaobilazno je ime Andrije Kojića (1896-1952) koji je zajedno sa Jovom Ružićem bio učesnik Olimpijskih igara u Anversu. Ružić je igrao na prvoj utakmici, Kojić na drugoj, protiv Egipta 2:4... I Kojić je bio izbeglica, preko Albanije stigao je u Francusku i igrao fudbal za Marselj, Eks-an-Provans i Bordo, a onda se 1918. preselio u Rim gde je sa Kikom Popovićem i drugima branio boje tima Soko Pro Roma. Po povratku u Beograd nastavio je da igra za BSK i još neke klubove sve do 1937. Umro je u bedi, napušten i zaboravljen od svih.

Inženjer Sava Marinković (1905-1991) takođe Beograđanin, bio je član one čuvene “inženjerske” half linije BSK-a Arsenijević - Marinković - Đorđević, a u Francuskoj je kao “fudbalski pečalbar” boravio samo jednu sezonu u Monpeljeu (1931-1932). Stradao je, zajedno sa suprugom, u automobilskoj nesreći.

Nikola Perlić (1912-1986) pamti se po neobično jakom udarcu, poput nešto starijeg Jove Ružića, i po pobedonosnom golu na utakmici 1939. u Beogradu kad je Jugoslavija pobedila Englesku sa 2:1. Godinu dana igrao je u Lilu.

Dušan Petković Senegalac, bio je poznat i kao novinar, urednik sportske rubrike u “Vremenu”. On je 1941. otišao u Sofiju, radio je kao naš konzularni službenik, a potom se preselio u SAD, gde je i preminuo 1979. godine.

Vreme Drugog svetskog rata neki naši fudbaleri pokušali su da iskoriste i igraju za klubove zemalja u kojima se fudbal nesmetano igrao. “Obećana zemlja” bila je Italija. Tako je Frane Matošić, reprezentativac prve i druge Jugoslavije, profesionalno igrao za Bolonju u sezoni 1942/43. Posle pada Italije, vratio se u Split, došao na Vis i postao “fudbalski partizan”.

Matošićev vršnjak Petar Manola, takođe je 1942. napustio Jugoslaviju i rat proveo igrajući za FK Lacio Roma, potom neke francuske klubove, da bi se ponovo vratio u Rim. Fudbalsku karijeru je završio u Napulju, u trećeligašu Beneventu, u kom je ostao do 1951. godine. Kad je “okačio kopačke o klin”, radio je kao stomatolog. Pre Drugog svetskog rata Manola je igrao u sarajevskoj Slaviji i BSK-u, a za reprezentaciju prve Jugoslavije odigrao je devet utakmica.

I Milorad Nikolić Popac je pre završetka rata uspeo da emigrira. Posle Austrije i Italije skrasio se u Švajcarskoj i uspešno igrao za Lozanu. Po okončanju karijere, odselio se u SAD.

Vilima Vilija Šipoša (1914-1978) mnogi smatraju najboljim desnim krilom u istoriji našeg fudbala. Kao 17-godišnjak došao je iz rodne Sremske Mitrovice u Beograd, odigrao nekoliko utakmica za Jugoslaviju, a onda se preselio u Zagreb, u Građanski, gde je ostao takođe kratko da bi 1935. otputovao u Švajcarsku i igrao za Jang bojs. Potom se našao u Francuskoj, u Setu, i tamo zatekao “jugoslovensku fudbalsku koloniju”.

U Zagrebu su za njegov povratak platili, u ono vreme fantastičnih, 100.000 švajcarskih franaka. Posle samo godinu dana prodat je Rapidu iz Bukurešta. Tu je Šipoš ostao do početka rata, a već 1942. eto ga u Budimpešti gde za slavni Ferencvaroš igra do 1946. godine. Komunizam u Mađarskoj mu se očigledno nije dopadao, pa je emigrirao u Italiju, da bi sa punih 40 godina fudbalsku karijeru okončao u Alžiru.

Vili Šipoš branio je boje Jugoslavije i Mađarske, a po avanturističkom duhu i globtroterskom opredeljenju možda mu je jedino ravan najčuveniji srpski i jugoslovenski fudbalski emigrant Aleksandar Aranđelović, čuveni Aca Autobus, predratni i ratni igrač beogradskog Jedinstva, potom Crvene zvezde, onda i niza klubova u Italiji, Francuskoj, Španiji, Kanadi, Australiji, Hongkongu...

(Nastaviće se)