Pakao počinje u zoru

IZMEĐU pet sati ujutro 4. avgusta i 18 sati 7. avgusta 1995, operacijom nazvanom “Oluja” i angažovanjem više od 150.000 ljudi, hrvatska vojska zaposeda teritoriju takozvane Republike Srpske Krajine i okupira je. Na taj način likvidira, za nešto više od 80 časova, secesionističku državicu rođenu 1991. u pobuni srpskog stanovništva protiv nacionalističke vlade iz Zagreba. U isto vreme čisti ovu teritoriju od celokupnog stanovništva koje, u beskrajnim kolonama, napušta kuće i svu imovinu da bi se domoglo Bosne i Srbije. Kretanje izbeglica, kojih ima, kako se računa, 200.000-300.000, traje desetak dana.

Šta se dogodilo sa izbeglicama, Krajinom, oslobođenom ili ponovo okupiranom od Hrvata, nije više toliko zanimalo zapadne novinske redakcije i radio-televizijske studije. Stranice koje slede popunjavaju ovu prazninu. Na njima je, u obliku dnevnika, predstavljen dosije o onome o čemu su malo pisale ili o čemu su ćutale zapadne novine, o onome što se dešavalo posle 8. avgusta na 10.000 i više kvadratnih kilometara Krajine, koji čine 22 odsto teritorije Hrvatske, teritorije koju je opustošila operacija “Oluja” i druge “nepogode” što su se okomile na te krajeve iz kojih je iskorenjen jedan narod, koji je tamo živeo pet vekova.

Ista stvar dogodila se na teritorijama zapadne Bosne, koja se graniče sa Hrvatskom, gde su, nekoliko dana pre operacije u Krajini, provalile hrvatske trupe isterujući Srbe iz Glamoča, Bosanskog Grahova i drugih krajeva, doprinoseći još uz to i probijanju dugotrajne srpske opsade bihaćkog džepa i likvidaciji republike Fikreta Abdića.

Ovaj dnevnik pisan je da bi sačuvao sećanje na zločine koji su prećutani ili za koje se nije znalo, čija pozornica su bile teritorije na koje nisu bili usmereni međunarodni reflektori.

Pod ugašenim reflektorima, besnele su palikuće, pljačkaši, ubice. Da li su pred javnim mnjenjem smele da se sakriju ove grozote hladnokrvno počinjene?

Ali ne radi se samo o iznošenju činjenica. Pre svega, želeli smo da pribavimo dokumente koji će omogućiti da vesti budu manje neodređene, činjenice konkretnije, a motivi razumljiviji. Tako neki ljudi sutra neće moći da se prave da ne znaju, da ne poznaju istinu i neće moći da kažu kako se ne osećaju krivima zbog toga što nisu znali.

Iz jednog izveštaja misije OUN u Hrvatskoj prevodim i sastavljam hronološkim redom dokumente koji se odnose na niz povreda ljudskih prava počinjenih od hrvatske vojske tokom operacije ponovnog osvajanja Krajine.

5. avgust

U tek okupiranom Kninu, prilikom prenošenja u bolnicu, tela nekoliko srpskih vojnika ubijenih u borbi su izvađena iz plastičnih vreća i osakaćena.

Jedan hrvatski odred otvara vatru na osmatračko mesto češkog bataljona UNCRO: pet pripadnika plavih šlemova je ranjeno. Njihova evakuacija je sprečena, zbog čega dva vojnika OUN umiru od gubitka krvi.

Hrvatske snage bombarduju iz bacača jednu kolonu srpskih civila u bekstvu na putu između Gline i Dvora. Za tri minuta eksplodira šest granata koje ubijaju četiri osobe i ranjavaju 10.

6. avgust

Osamnaest plavih šlemova (sedam Indonežana, pet Danaca, tri Jordanca i tri Ukrajinca iz glavnog štaba UNCRO) uzeti su kao taoci od strane srpske vojske u Topuskom.

Hrvatski vojnici iz brigade “Puma” počinju sa pljačkom u Kninu. Na putu Drniš - Knin, “plavi šlemovi” nailaze na leševe četvorice iskasapljenih civila.

U Korenici, hrvatski vojnici ulaze u sedište češkog bataljona i silom odvode dvojicu mladića, civila, koji su dobili azil.

U Gračacu, hrvatske trupe počinju da pljačkaju stanove: sve kuće su delimično razorene, pet ih je potpuno demolirano, šest je zapaljeno. Zapaljena je i zgrada u kojoj su kancelarije i stanovi vojnih posmatrača OUN.

Jedna kuća u Kninu, u blizini kasarne, dignuta je u vazduh pomoću eksploziva. Četiri kuće u centru grada su zapaljene. Hrvatski vojnici opljačkali su jednu kuću udaljenu 50 metara od plavih šlemova. U Vrbniku se registruju eksplozije i požari: celo selo je u plamenu.

U Rasteviću, jedan hrvatski vojnik pljačka kuću ispred logora kanadskog bataljona.

7. avgust

U Dvoru, naoružani ljudi u uniformi (Hrvati i bosanski muslimani) masakriraju devetoricu hendikepiranih Srba.

U mesto Ceranje Donje ušle su hrvatske trupe: opljačkane su sve kuće, pet ih je zapaljeno. Zapaljena je jedna kuća u Miranju, zapaljene su dve kuće u Jagodnji. U Kninu su spaljene dve kuće; u toku je pljačka svih stanova. Pored toga što prisvajaju vredne predmete koje nađu, vojnici kradu veliki deo civilnih automobila koji stoje po ulicama, uključujući one koji se nalaze ispred sedišta OUN (PHAO). Opljačkano je i posmatračko mesto Sc-43-Gd koje pripada UNCRO. U Gračacu je opljačkano i spaljeno sedište vojnih posmatrača OUN. U istom mestu, hrvatska policija je pokupila i natovarila u velika automobilska vozila stoku srpskih seljaka. Hrvatska policija je napala “plave šlemove” kenijskog bataljona, pokušavajući da ih razoruža i odvuče u Šibenik. Posle pregovora, pušteni su na slobodu.

8. avgust

U Slunju je zapaljeno sedište policije OUN. Hrvatski policajci pokrali su iz sedišta svu opremu, opljačkavši uz to Biro za humanitarne i političke poslove OUN.

U Kninu je prevodilac OUN išamaran i zaprećeno mu je smrću od strane hrvatskih vojnika. Drugi prevodilac i dva funkcionera OUN držani su kao zarobljenici i zlostavljani dva sata. Tri kuće su dignute u vazduh. Stanovi posmatrača OUN potpuno su opljačkani. Hrvatski vojnici nastavljaju da kruže gradom pijani paleći kuće.

Hrvatska policija nadgledala je pljačku kuća i stoke koju su vršile grupe lica duž puta između Drniša i Pakovog Sela.

Posmatrači OUN konstatuju da je njihovo sedište u Potkonju opljačkano i iz njega odneseni svi uređaji.

9. avgust

Hrvatski civili, policajci i vojnici jurišaju na konvoj srpskih izbeglica na jugu Siska.

Trideset i pet kuća je u plamenu između Knina i Kosova. Isto toliko je razorenih i crnih od dima, spaljenih prethodnih dana.

Hrvatske trupe pljačkaju i pale kuće u Kistanjama. Na putu Knin - Drniš šest kuća u plamenu. S puta se vide stubovi dima koji se dižu iz kuća raštrkanih po poljima. Između Kakme i Polače nađen je leš čoveka od oko 65 godina ubijenog sa pet hitaca u leđa, dva u zadnjicu i jednim u potiljak. Dvadeset i pet minuta pre nego što je nađen leš, čovek je viđen živ, kontrolisala ga je hrvatska policija koja ga je čak fotografisala u blizini mesta na kojem je kasnije ubijen.

AUTOR

Đakomo Skoti, autor knjige “Hrvatska operacija Oluja - `oslobođenje` Krajine i etničko čišćenje Srba”, na osnovu koje je nastao ovaj feljton, jeste pesnik, pripovedač, basnopisac, esejist, istoričar, književni prevodilac i novinar. Rođen je u Savijanu, blizu Napulja, u Italiji, 1928. godine. Živi i radi u Hrvatskoj (Pula, Rijeka) od 1947. godine. Plod njegovog kreativnog rada su više desetina knjiga. Dobitnik je mnogobrojnih nacionalnih i međunarodnih nagrada i visokih odlikovanja.