Josip Broz se poklonio Pavlu VI

NA JEDNOJ audijenciji koju je papa Pavle VI upriličio za jugoslovenskog izaslanika Vjekoslava Cvrljea, koji se sa poglavarom Katoličke crkve zadržao u nešto dužem razgovoru, u toku koga je papa predložio da se odnosi između Jugoslavije i Svete stolice podignu na zvanični nivo, zamolivši ga da ovaj predlog prenese predsedniku SFRJ Josipu Brozu Titu. U tu svrhu je načelnik II uprave DSIP-a Nikola Mandić otputovao u Rim da bi se sastao sa jugoslovenskim diplomatskim izaslanikom kako bi obavili neophodne razgovore sa Avgustom Kazarolijem, koji su vođeni 9. januara 1970. godine.

Nešto kasnije, na sednici Saveznog izvršnog veća koja je održana 25. marta 1970. godine, odlučeno je da se započnu razgovori o uspostavljanju zvaničnih diplomatskih odnosa koji bi trebalo da budu realizovani na bazi Protokola od 25. 6. 1966. godine, te da je potrebno da se budući zvanični diplomatski odnosi sa Svetom stolicom još više produbljuju i poboljšavaju na bilateralnom nivou.

PREDSEDNIK SFRJ je sa saradnicima primio 26. avgusta 1970. godine na Brionima Kazarolija i šefa njegovog kabineta, Pjera Kaleta Luiđija. Jugoslaviju su predstavljali i Mirko Tepavac, Ante Drndić (njegov pomoćnik), Vjekoslav Cvrlje, M. Malovski (Titov politički savetnik) i M. Šestan (šef Protokola predsednika SFRJ).

Broz je u toku razgovora sa vatikanskim gostom istakao da iduće godine putuje u Italiju, te da još nije posetio papu Pavla VI, koga visoko ceni. Tematski okviri razgovora oscilirali su od nesvrstanih, preko situacije vezane za Bliski istok, Evropu i razoružanje.

TITO je konačno posetio papu Pavla VI u Vatikanu 29. marta 1971. godine, što predstavlja prvu službenu posetu šefa jedne socijalističke zemlje papskoj državi, premda su papu posećivali i najviši zvaničnici SSSR-a, doduše, u privatnom svojstvu. Poseta nije bila samo protokolarna, već je imala i radni karakter. Titovu poveliku pratnju prilikom ove istorijske posete, pored ostalih, sačinjavali su: supruga Jovanka, Sergej Krajger, predsednik Skupštine SR Slovenije i njegova supruga Mira Šentjurc; Mirko Tepavac, državni sekretar za spoljne poslove; Dragutin Heramija, predsednik Izvršnog veća Sabora SR Hrvatske i njegova supruga Neva Heramija; Vjekoslav Cvrlje, ambasador SFRJ pri Svetoj stolici i njegova supruga Bistra Cvrlje; Marko Vrhovec, šef kabineta predsednika Republike, Miloš Melaski, diplomatski savetnik maršala; Jovo Urličič, pomoćnik saveznog sekretara za unutrašnje poslove; Stejepan Humel, savetnik jugoslovenske Ambasade pri Svetoj stolici, i Ljiljana Tambača, lični Titov prevodilac.

DEMOHRIŠĆANSKI žurnal "Il popolo" ovim rečima je prokomentarisao maršalovu posetu Vatikanu: "To što je Tito prvi šef socijalističke države kojeg papa prima u službenu posetu pokazuje da postoje mnogi ciljevi zajednički celom čovečanstvu i da se za mirom i koegzistencijom može težiti i sa suprotnih obala."

Po završetku Titove posete papi, vatikanski "Oservatore romano" objavio je informaciju o razgovoru dvojice državnika u kojoj su izneseni stavovi jugoslovenskog predsednika vezani za bliskost gledišta dveju zemalja o najvažnijim međunarodnim problemima, kao i o načinu njihovog rešavanja u duhu miroljubive koegzistencije. Ovom prilikom Tito je iskazao svoju zabrinutost zbog oružanih sukoba u jugoistočnoj Aziji i drugim područjima, poput Bliskog istoka ali i Evrope i Sredozemlja. Sa druge strane, papa Pavle VI je istakao da je spreman da podrži svaki napor za ostvarivanje mira u svetu, naglašavajući da Sveta stolica podržava pravedno rešenje sukoba na Bliskom istoku i u Indokini, koji ugrožavaju svetski mir. Takođe, papa je naglasio da Sveta stolica sa velikim interesovanjem prati inicijative za popuštanjem zategnutih odnosa u Evropi. Po okončanju razgovora sa papom, Tito je naglasio da veoma ceni napore koje papa ulaže da bi se okončali brojni međunarodni sukobi.

O POSETI predsednika SFRJ izveštavao je i Radio Vatikan: "Danas je sveti otac primio u službenu posjetu predsjednika SFRJ Josipa Broza Tita. Sastanak je počeo u 10 sati, a trajao je do 12.30 sati, to jest, preko dva i po sata... Najprije je maršal Tito pozdravio svetog oca, a Pavao VI mu je odgovorio na talijanskom jeziku, a otac Stjepan Šmit, tajnik kardinala Vilebranta i nekada kardinala Bee, prevodio je odlomak po odlomak na hrvatski. 'Posjet kojim nas Vi danas počašćujete', započeo je Pavao VI svoj govor, 'budi u duši posebna čuvstva i razmišljanja. Mi, prije svega, pomišljamo sa poštovanjem i sa puno ljubavi na zemlju iz koje dolazi Vaša ekselencija, na narode koji su nam iz mnogo razloga mnogo dragi. Vi nećete zamjeriti ako mi kao svećenik i pastir spomenemo na prvom mjestu kršćansku vjeru koja već vjekovima svijetli dijelu vašeg naroda i koja je povijesti dala toliko plemenitih i snažnih likova, svedoka vjere i svetaca. Neka nam bude također dopušteno da spomenemo posebne kulturne i duhovne veze koje povezuju mnoge od naroda sa apostolskom stolicom.'"

ISTI radio preneo je i Maršalov govor: "Svetosti, osobito mi je drago", rekao je Josip Broz Tito, "što mi se pružila prilika da se s Vama sretnem i da Vam prenesem izraze visokog poštovanja naroda i vlade Jugoslavije. Veseli me što smo danas mogli neposredno izmijeniti mišljenja o odnosima između Jugoslavije i Svete stolice, kao i o aktuelnim međunarodnim problemima, o čemu smo i ranije u ličnim porukama iznosili svoja razmišljanja i pobude. U Jugoslaviji kao i u svijetu veoma se cijene napori koje Vaša svetost ulaže za miroljubivo rješavanje međunarodnih sporova i akutnih socijalnih i ekonomskih problema čovječanstva. Isto tako dobro je poznat oslonac koji Vaša svetost pruža narodima pod kolonijalnom dominacijom, u njihovoj pravednoj borbi za oslobođenje i ukidanje svih oblika rasne diskriminacije. Pruka koju je Vaša svetost uputila konferenciji nesvrstanih zemalja u Lusaki naišla je na veoma topao prijem svih učesnika. Vašoj svetosti je poznato da su narodi Jugoslavije u svojoj povijesti prolazili kroz teška iskušenja, braneći slobodu, nezavisnost i tekovine svoje kulture i civilizacije...

Svetosti, nedavno su između Jugoslavije i Svete stolice obnovljeni diplomatski odnosi. To rječito govori o pozitivnom razvoju međusobnih odnosa u toku posljednjih godina. Naša je iskrena želja da se na osnovu uzajamnog poštovanja i uvažanja, ti odnosi i dalje unapređuju..."

PREDSEDNIKOVU posetu su jugoslovenske vlasti ocenile kao uspešnu u sferi bilateralnih i međunarodnih odnosa na širem planu, a predstavljala je i podršku progresivnim strujama unutar Katoličke crkve, u smislu negovanja tekovina Drugog vatikanskog sabora.

BLISKI ODNOSI SA PAPSKOM DRŽAVOM

Izvesno vreme nakon posete papi Pavlu VI i Vatikanu, Broz je podneo izveštaj u Saveznoj skupštini SFRJ, povodom spoljnopolitičke situacije. Tom prilikom ocenjeno je da je položaj katoličkih vernika u zemlji zadovoljavajući, kao i delovanje Katoličke crkve od potpisivanja Protokola 1966. godine. Od potpisivanja spomenutog dokumenta preko potvrđivanja zajedničkih interesa do uspostavljanja kontakata na nivo punih diplomatskih odnosa i maršalove posete Vatikanu, porastao je ugled Jugoslavije i predsednika Tita na Zapadu, pogotovo u Italiji i ostalim katoličkim zemljama, kao i u trećem svetu sa kojim je SFRJ imala bliske i prijateljske odnose.