Srpski vrt kulture u Klivlendu

ĐORĐE Đelić, srpski emigrant, stigao je u Ameriku 1957. godine iz Francuske. Tada je imao samo 23 godine. Posle velike peticije, američki Kongres je odobrio Đorđu kao jedinom Srbinu da ostane kod svoga oca Vojina Đelića, koji nije želeo da se iz nemačkog logora vrati u komunističku Jugoslaviju, nego da u Ameriku dovede i familiju iz Banata.

- Odmah je shvatio da kao emigrant i antikomunista ne može da opstane ako ne počne da se bavi politikom. Tada je ušao u Republikansku partiju i postao jedan od najistaknutijih aktivista, najpre u Klivlendu, a potom i u celoj Americi. Bio je u privatnoj audijenciji kod Džordža Buša starijeg 1992. i uspeo je da mu skrene pažnju na bitne događaje u srpskim zemljama - pričala je njegova supruga Mira Đelić.

U EMIGRACIJI, Đelić je ostvario sve što je njegova mladalačka mašta sanjala. Rad na srpskoj njivi, ujedinjenje srpskih zemalja, rad na srpskoj slozi, ljubavi i zajedništvu. Njegovi idoli su bili heroji Draža Mihailović, dr Slobodan Drašković i svi oni koji su se isticali u emigrantskoj politici. Bio je član raznih odbor i komiteta Republikanske partije, saradnik porodice Buš, ali i aktivista u svim nacionalnim organizacijama i društvima koji su srpski disali i radili. Prezirao je jugoslovenstvo i komunizam, jer su, po njegovom shvatanju, tu ležali koreni razgradnje svekolike srpske tradicije.

Rođen je u Pančevu 1934. godine. Studije hemije je započeo na univerzitetu u Beogradu, a nastavio na Vestern Rezerv univerzitetu u Klivlendu. Po zanimanju je bio, kako je sam govorio, srpski nacionalni radnik. Bio je, naime, član mnogih srpskih nacionalnih i kulturnih organizacija, začetnik mnogih ideja o očuvanju srpske vere, kulture i tradicije. Kao republikanac, često je vodio političke kampanje za njene lokalne, sreske i državne izborne kandidate. Vodio je gotovo sve izborne akcije Džordža Vojnovića. I pobeđivao je, bio je vešt govornik i propagator republikanske politike.

NjEGOVI saradnici i prijatelji svedoče da je Đelić bio u kontaktu s velikim imenima američke politike, debatovao je o mnogim problemima, umeo je da se s njima složi ili ne složi, ali nikada nije povisio glas ili nekog uvredio. Bio je aktivan član srpskih organizacija SOPO, Srpske narodne odbrane, Srpskog kulturnog kluba "Sveti Sava", Srpskog narodnog saveza, Srpske pravoslavne crkve i urednik Srpskog radija u Klivlendu.

Bio je osnivač Srpskog vrta kulture u Brodveju, u državi Ohajo, osnivač Srpske biblioteke pri Crkvi Sveti Sava u istom gradu, član osnivačkog odbora Srpskog istorijskog kulturnog društva u Klivlendu, organizator i posrednik pri štampanju i izdavanju srpske monografije u dva toma, a pod pokroviteljstvom državnog Klivlend univerziteta 1976. godine.

- Na američkom planu, Đorđe Đelić je, kao intelektualac, republikanac i srpski aktivista, učinio ponajviše da zbliži dva naroda kroz kulturu i dijalog. Osnovao je Američki institut za balkanska pitanja u okviru kog su američki i srpski naučnici istraživali srpsku problematiku i potom objavljivali svoje naučne radove. Bio je glavni urednik i pisac izdavačke kuće "Balkanska pitanja" - kaže Dobrana Radaković, njegova verna saradnica, a posle njega i urednik Srpskog radio-programa u Klivlendu, koji, inače, finansira država Ohajo.

NEUMORAN kao politički radnik, Đelić je formirao prvo Društvo jevrejsko-srpskog prijateljstva u Americi i prvo Društvo srpskog nasleđa "Nikola Pašić" u SAD. Trudio se da Amerikancima i Jevrejima predstavi srpsku baštinu i srpsku dušu. Za to je imao podršku državne administracije SAD.

Kao pokretač Međunarodne organizacije pravoslavnog dobročinstva (IOCC), Đelić je u Americi ujedinio sve pravoslavne crkve oko humanitarnog projekta pomoći ugroženim narodima. Ova američka organizacija je na jedan humanitarni srpski dolar davala svoj dolar pomoći. Imala je odličnu saradnju sa Kongresom srpskog ujedinjenja i pomagala Srbe u otadžbini.

Đorđe Đelić je bio miljenik američkog Kongresa, republikanac, ali i Srbin, koji nije smeo da putuje u Srbiju. Zato je poslao donaciju crkvi za sat i zvonik u rodnom selu Gaju kod Pančeva. Kad je umro, u 62. godini, bio je jedan je od najpoznatijih Srba u SAD. Umro je sa bolom, možda i od bola, što je zemlja u kojoj je živeo, i u čiju je pravdu neizmerno verovao, zauzela otvoren neprijateljski stav prema njegovom srpskom narodu.

SAHRANILE su ga 1996. u Klivlendu supruga Mira Đelić, njena sestra i sestra pokojnog Đorđa, Radica Marić. Na poslednji ispraćaj su došli episkop Sava novogračanički, Spasa Žegarac, četnik iz Like, Marinko Petrović, urednik "Glasa Srba", četnik s Ravne gore Vladan Vasiljević, Dobrosav Milosavljević, major iz kraljeve garde, star 87 godina - jedan od graditelja Crkve Sveti Sava u Klivlendu, Draško Braunović, urednik glasnika "Njegoš", Dragoljub Petrović, Milorad Arsić i dr Branislav Simić Glavaški.

Jedno od najznačajnijih imena na oproštaju od Đorđa Đelića bio je August Pust, specijalni izaslanik Đorđa Vojnovića, guvernera države Ohajo i izaslanik Džordža Buša starijeg.

POLITIČKOJ eliti Amerike pripadao je srpski lobista Dragan Živadinović, poznatiji pod imenom Danijel Bojer. Rođen je 1929. u Beogradu, gde je pohađao gimnaziju dok 1944. nije odveden u nemački logor Dahau. Iz logora je uspeo da se domogne Pariza, gde je bio član Pokreta otpora i završio studije političkih nauka. Studirao je na univerzitetima Jejl i Kolumbija. Doktorirao je ekonomske nauke na Kolumbija univerzitetu (1954).

Političku karijeru u SAD započeo je kao savetnik Demokratske stranke za manjinska pitanja u Čikagu. Bio je član Kenedijevog izbornog tima i šef protokola Bele kuće za visoke strane goste. Priča se da je kao usvojenik Eleonore Ruzvelt, supruge bivšeg američkog predsednika, napredovao u stranci i politici.

TOKOM devedeseih godina, Bojer je postao predsednik Demokratske stranke van SAD i direktor Centra za međunarodnu saradnju u Ženevi. Radio je i kao srpski lobista, jer je održavao kontakte s viđenijim Srbima u zemlji i dijaspori. Pomagao je srpskim predstavnicima u kontaktima s merodavnim ličnostima u rešavanju problema u BiH i u Srbiji - zapisao je dr Borko Đorđević, koji se bavio političkom biografijom ovog Srbina.

Danijel Bojer je po profesiji bio izdavač. Direktor međunarodnog izdanja "Enciklopedije Britanika" i direktor u izdavačkoj kući "Dabldej", u Njujorku. Štampao je faksimile najvrednijih knjiga iz Vatikanske biblioteke. Pre penzionisanja bio je dekan Fakulteta za poslovni menadžment Šilerovog međunarodnog univerziteta. Poslednje godine i dane proveo je u Švajcarskoj.

VOĐA SINDIKATA IZ PAŠTROVIĆA

DAVID Milutinović rođen u je u Petrovcu na Moru 1877. godine, a preminuo je u Arizoni 1940. Bio je miner u Bizbiju, tipičnom američkom rudarskom gradu sa 20.000 stanovnika. Više od četvrtine žitelja činili su Srbi. David je bio prvi sindikalni vođa među rudarima. Bio je među četvoricom lokalnih sindikalnih rukovodilaca koji su potpisali deklaraciju o štrajku 1907. godine. Njegovo delovanje nije moglo da promakne američkim vlastima, pa je zbog toga bio proganjan i zatvaran. Da bi uspeo da preživi, bio je prisiljen da promeni ime i prezime u Dejvid Dejvis.