Evropski kraljevi poreklom Nemanjići

PITANjE porekla Srba oduvek je budilo pažnju i radoznalost. Jesu li potomci starosedelaca Balkana ili "došljaci"? Ako su na današnjim prostorima oduvek, može li se uspostaviti neprekidna veza od drevnih Vinčanaca, preko Ilira, do današnjih Srba. Ako su se pak doselili, odakle su im preci? Koplja se lome i oko sličnosti sa drugim slovenskim narodima, a tema koja uvek otvori "velike priče" tiče se turske zaostavštine srpskim genima posle viševekovnog ropstva.

Odgonetanjem porekla srpskog naroda bavilo se više društvenih nauka, najviše istorija, arheologija, lingvistika i etnologija. Rezultati ovih istraživanja dobijani u prošlosti uvek su bili povod mnogobrojnih misterija, burnih rasprava i oprečnih stavova, počev od tvrdnje da su "Srbi narod najstariji", preko teza da "mi o nama saznajemo od stranih istoričara", do najprihvaćenije teorije, ispisane i u našim istorijskim udžbenicima, po kojoj su Srbi potomci Slovena doseljenih u Seobi naroda tokom 5. i 6. veka nove ere. I za ovu tezu danas će mnogi reći da je podmetačina takozvane bečko-berlinske istorijske škole koja forsira tvrdnju da su Sloveni, pa i Srbi, na Balkan došli u 7. veku, što je brojnim zavojevačima kasnije poslužilo kao "istorijski povod" za proganjanje našeg naroda.

NASUPROT ovoj "doseljeničkoj" tezi, krajem osamdesetih godina minulog veka, na osnovu svojih istraživanja, profesor dr Đorđe Janković, arheolog, zastupao je teoriju o podunavskom poreklu Slovena i njihovoj autohtonosti na Balkanu i pre Velike seobe, što nova multidisciplinarna istraživanja ne osporavaju. Nesporno je, naime, da već od mezolita, 7.000 godina pre Hrista, na našim prostorima, u Lepenskom viru i u Đerdapu postoji dunavska civilizacija, koja se može dovesti u vezu sa kulturom Srba i drugih balkanskih Slovena. Već 5.000 godina pre Hrista postoji razvijena vinčanska kultura, a njeno pismo, arhitektura i običaji geografski se uglavnom poklapaju sa teritorijom današnje Srbije. Zanimljiva je i velika sličnost vinčanskog pisma i srpske ćirilice, a za proveru ove tvrdnje nikom ne treba više od nekoliko sekundi. Po mišljenju profesora Jankovića, čak se i poređenjem skeleta može dokazati da nema diskontinuiteta i da je današnji dinarski tip Srba zapravo starosedelac na ovom prostoru.

DOPRINOS preciznijem rešenju praporekla Srba, poslednjih godina, dala su genetička istraživanja. Već pet godina eminentni srpski naučnici okupljeni su oko "Srpskog DNK projekta". Namera im je da pomoću rezultata vrlo preciznih genetičkih ispitivanja pojedinaca dođu do odgovora o praporeklu Srba, ali i naših komšija. Istraživanje se radi sistematično i vrlo pouzdano - testiranjem Y DNK hromozoma, koji se, nepromenjen, prenosi sa oca na sina. Tragom tog hromozoma može se "otići" stotinama, pa i hiljadama godina u prošlost, a rezultati se, potom, upoređuju sa rezultatima drugih testiranih i postojećom bazom podataka.

Svi rezultati "Srpskog DNK projekta" sabiraju se na jednom mestu. Trenutno je objavljeno više od 1.700 rezultata i još oko 2.000 onih koji su prikupljeni za potrebe naučnih radova. Oni će, takođe, biti objavljeni u posebnim studijama.

GENETIČKA genealogija, međutim, ne koristi termine engleska, nemačka, srpska, turska... genetika, jer nijedna nacija nije genetički homogena. Umesto toga, koristi se izraz haplogrupa. Pokazalo se da je kod Srba najčešća haplogrupa I2a, stara oko 2.300 godina, i da su starije grane, iz kojih ona ishodi, prisutne na tromeđi Ukrajine, Belorusije i Poljske.

Posle petogodišnjih istraživanja, stručnjaci iz "Srpskog DNK projekta" došli su do zanimljivih rezultata. Pokazalo se da više od polovine Srba nosi gene svojstvene slovenskim narodima. Petina ih ima gene sa nesumnjivim tragom predslovenskih stanovnika Balkana, dok genetski zapis ostalih pripadnika našeg naroda ukazuje na "prisustvo" različitih osvajača - Kelta, Gota i Normana. Fama o genetičkoj bliskosti Srba i Turaka, zbog petovekovnog ropstva pod Osmanskom imperijom, potpuno je oborena genetičkim rezultatima. Naime, genealogiju karakterističnu za Turke, Srbi gotovo i da nemaju! Štaviše, utvrđeno je da su Turci mnogo bliži "rođaci" Italijana.

JEDNA od zanimljivosti ovog istraživanja su i Sasi među Srbima. Reč je o Ćoćićima, rodu iz Aleksandrovačke župe, čiji genetički rezultat vodi upravo do Sasa, germanskog plemena vrsnih rudara. Oni su počeli da dolaze u Srbiju kada su Nemanjići bili na vrhuncu slave, naročito u vreme kralja Milutina. Ćoćići imaju karakterističnu granu haplogrupe koja se sreće i kod Sasa u Transilvaniji, odakle i potiče najveći broj onih koji su rudarskim poslom stigli u Srbiju.

Istraživanja u okviru "Srpskog DNK projekta" otkrila su i zanimljivosti o dinastijama Karađorđević i Obrenović. Članovi obe vladarske porodice pripadaju najčešćoj haplogrupi kod Srba I2a, kojoj pripada oko 35 odsto svih dosad testiranih, a svojstvena je slovenskim narodima. To je zaključeno testiranjem muških potomaka ovih porodica čak i u okolini Smederevske Palanke i Čačka, koje su nesumnjivo povezane sa ove dve naše dinastije.

NEMANjIĆE, međutim, proučavaju, i njihovo genetičko poreklo još nije poznato. Očekuje se da i to uskoro utvrde. Nesumnjivo je, kako kažu, da u današnjim evropskim kraljevskim porodicama ima vladara koji nose i gene Nemanjića, ali i da genetički vrlo bliskih ovoj našoj vladarskoj porodici ima i među našim građanima.

Iznenađujućih i zanimljivih rezultata bilo je i kada je reč o poreklu mnogobrojnih srpskih naučnika, umetnika i političara. Otkrivena je, na primer, povezanost pesnika Milutina Bojića i Milana Rakića. Saznalo se i da je ista genetika našeg naroda na istoku Srbije i Srba u Dalmaciji, Lici, Baniji. Testiranjem jednog Tesle iz ličkog sela Raduč, bliskog rođaka Nikole Tesle, ustanovljeno je da pripadaju haplogrupi R1a, drugoj najčešćoj kod Srba. Ona je svojstvena današnjim istočnoslovenskim narodima, a u Lici su im bliske srpske porodice - Žakula, Plećaš i Kalanj.

USKORO će biti objavljeno i genetičko poreklo najboljih košarkaša sa naših prostora, budući da se privodi kraju testiranje Srba iz Hercegovine. Tako će javnost saznati više o genetičkom poreklu Dejana Bodiroge, Dražena Petrovića, Milana Gurovića, Predraga Danilovića, Milenka Savovića i drugih košarkaša čije su bliske srodnike testirali tokom ovog istraživanja.

Zahvaljujući dosadašnjem zavidnom broju testiranih pripadnika savremenog srpskog naroda, nesumnjivo se pokazalo da su Srbi genetički vrlo raznovrsni, da nose gene Slovena, Ilira, Tračana, Rimljana, Normana, Sasa i drugih, ali da ih to različito poreklo nije sprečilo da se okupe pod jednim, srpskim imenom. Ova istraživanja su, takođe, osnažila ideju da je pojam starosedelaca na Balkanu relativan zbog neprekidne smene stanovništva. Treba imati na umu da svako od nas podjednako nosi genetičko nasleđe svih naših predaka i sa ženske i sa muške strane, te da je Y DNK haplogrupa samo jedna kockica genetičkog mozaika koji posedujemo.