Genetske veze sa Indijancima

SAZNANjEM o "genetskim vezama" sa susedima i odgovorom na pitanje koliko su Srbi zaista Sloveni ne završava se interesovanje našeg naroda za ovu temu. Gotovo uvek kada se govori o bliskosti sa drugim narodima mnogo naših sunarodnika znatiželjno pita: Koliko smo slični Rusima?

Član redakcije "Srpskog DNK projekta" Danilo Sremčević kaže da se, kada je reč o zajedničkim genima sa tradicionalno bratskim ruskim narodom, ne može dati jednoznačan odgovor, jer je Rusija ogromna zemlja sa mnoštvom različitih naroda, koji su u pojedinim oblastima i istorijskim trenucima asimilovani u ruski etnički korpus.

Rusija se u genetičkim terminima ne može posmatrati homogeno, već od oblasti do oblasti. Na osnovu iskustva sa različitim kalkulatorima, programima i alatima, moguće je, kako navodi, dati preliminaran zaključak da su Rusi sa zapada i jugozapada Rusije tipična slovenska populacija, dok je na severu ove zemlje prisutan znatan udeo ugro-

-finske genetike. Zato su severni Rusi genetski usmereni više prema Fincima nego ka svojim jugozapadnim sunarodnicima.

DANILO Sremčević naglašava i da je stanovništvo zapadnih delova Rusije u genetskom smislu slično stanovništvu istočne Ukrajine i dela Belorusije, te čine jednu genetsku celinu. Zato, na primer, program "Orakl", koji procenjuje naše rezultate kroz prizmu više populacija, kao jednu od populacija najčešće daje Ukrajince, a često i zapadne Ruse. Tako da su Srbi, kako objašnjava Sremčević, dobrim delom našeg genoma, onog koji smo nasledili od slovenskih predaka, slični sa Ukrajincima i zapadnim Rusima. Razlikuje nas u našem narodu jače prisustvo gena karakterističnih za mediteransko stanovništvo.

Ipak, u "Srpskom DNK projektu" kažu da treba imati u vidu da slovenska genetika u apsolutnom smislu ne postoji, jer pitanje slovenskog identiteta nije nikada bilo pitanje genetike. Ono što se, kako kažu, naziva procentom slovenske genetike jeste postotak našeg uklapanja u prosečan genetski profil Starih Slovena. Podsećaju i da je testirano nekoliko zemnih ostataka Starih Slovena iz Bohemije, Vladimirske oblasti u Rusiji i Poljske, što omogućava da se, zasad, daju neki okvirni procenti uklapanja u te uzorke.

NA OSNOVU osnovu tih analiza može se reći da su nam ostaci Slovenke iz Bohemije, koji potiču iz 7. ili 8. veka naše ere, genetski jedan od najbližih drevnih uzoraka. Ono što nas donekle razdvaja jeste nešto "jači" procenat istočnog Mediterana odnosno Levanta u našoj genetici, zbog starosedelaca Balkana. Sigurno je, kaže Sremčević, da je procenat slovenske genetike kod Srba natpolovičan, ali da zavisi od kraja iz kog potiču naši dosad testirani sunarodnici, kao i od njihove porodične istorije.

Dosadašnje analize "Srpskog DNK projekta" dale su, međutim, i neke zanimljive, pomalo egzotične rezultate. Tako, na primer, ima Srba čija genetika "vuče" do Indijanaca, Čečena, Jermena, Gruzina... To su obično vrlo mali, ali ne i beznačajni procenti. Testirani pojedinac, recimo može dobiti jedan odsto genetike američkih Indijanaca. Ali to samo znači da je taj procenat njegove genetike najučestaliji u populaciji američkih Indijanaca, što ne znači da nije učestao i u drugim populacijama. Iako, kako kaže Sremčević, kalkulatori daju samo procene, te male procente ne treba uzimati zdravo za gotovo.

POKAZANI procenat, međutim, može biti realan u smislu da se iza, na primer, procenta američkih Indijanaca nalazi neko stanovništvo koje je učestvovalo i u njihovoj etnogenezi i mnogo manjim delom u genezi testiranog pojedinca ili naroda kome pripada. To može biti, kako objašnjava Sremčević, recimo sibirska ili slična severnoazijska populacija, čiji su geni mogli doći na američke, ali i na naše prostore migracijama različitih naroda. Ove male procente, dakle, treba uzimati u obzir isključivo ako se učestalo pojavljuju kroz više kalkulatora.

Neke analize, testiranim Srbima mogu dati i dobar procenat kavkaske genetike, čak od 15 do 20 odsto, zavisno od toga kako je definisana kavkaska populacija. To, međutim, ne znači da ima nekog bližeg pretka sa Kavkaza, već da je petina njegovog genoma slična kavkaskim populacijama. Jer, ne treba zaboraviti, po Sremčevićevim rečima, da je jedna drevna populacija koju nauka naziva kavkaski lovac sakupljač, učestvovala u etnogenezi svih evropskih naroda i to iz više pravaca, preko neolitskih zemljoradnika sa juga i stepskih nomada sa severa. Dakle, sličnost sa kavkaskim populacijama Čečenima, Gruzinima, Jermenima potiče od zajedničke genetske osnove koja je učestvovala u nastanku, kako današnjih kavkaskih, tako i evropskih naroda.

NAŠE sunarodnike koji su se testirali u okviru "Srpskog DNK projekta", takođe je zanimalo koliko se genetika slaže sa kulturnim identitetom Srba ili sa onim što su učili iz istorije. U tom kontekstu bili su zainteresovani da saznaju koliko izvorno slovenske genetike imaju ili koliko su slični precima od pre 1.000 ili 1.500 godina. Takve odnose sugerišu i "Oraklovi" programi.

Naime, kada se uradi autosomalno testiranje postoje kalkulatori koji procenjuju udeo različitih populacija ili geografskih oblasti u genetici pojedinca. Kako objašnjava Sremčević, kalkulator, genetske podatke prilagodi svojim kategorijama i prikaže rezultat, pa je, na primer, polovina gena testiranog najučestalija u severnoevropskim, petina u kavkaskim, a 30 odsto u južnoevropskim populacijama. "Orakl", originalno The Dodecad Oracle, zapravo je dodatak tim kalkulatorima, a "računa" tako što rezultat analize pojedinca dalje sagledava i procenjuje u kontekstu jedne, dve, tri ili četiri populacije. Inače, tvorac ovog programa je Grk Dijenekes Pontikos.

POSEBNO je zanimljiv ishod programa "Orakl" po dve ili više populacija, dok rezultat po jednoj populaciji nije preterano informativan, jer ako ste Srbin dobićete srpsku ili neku blisku južnoslovensku populaciju. Ali, u kontekstu dve populacije "Orakl" sagledava i uklapa rezultat u odnosu na dve populacije i, Srbima, često kao rezultat prikazuje zbir izrazito slovenske i mediteranske populacije u manje-više ravnomernom odnosu.

Iz iskustva "Srpskog DNK projekta", za naše sunarodnike, prva populacija su obično Ukrajinci, Poljaci ili zapadni Rusi, dok je druga populacija grčka ili italijanska. "Orakl" to pokazuje kao: 53.4% Ukranians +46.6% Greek ili 53% Polish-V + 47% Italian-Center. Ovi rezultati, međutim, ne znače da su Srbi, na primer, mešavina Ukrajinaca i Grka, već program matematički procenjuje naš rezultat kao najsličniji ukrajinsko-grčkoj mešavini.

Kada se, dakle, koriste ovi kalkulatori, a "računa" se sa više populacija, po Sremčevićevim rečima, treba razlikovati sličnost genetskih rezultata i genetsko nasleđe. Ukoliko testirani dobije procente američkih Indijanaca, to ne znači da je te gene nasledio direktno od indijanske populacije, već da im je delom svog genoma sličan.

"ORAKL"

PROGRAM "Orakl", kako navodi Danilo Sremčević, bio je, pre svega, namenjen ljudima mešovitog etničkog porekla da saznaju iz kojih populacija potiču. No, program je koristan i za Srbe jer može pomoći da se sagleda srpska genetika. I on sugeriše da se više od polovine našeg genoma uklapa u tipičnu slovensku populaciju sa severa, a manje od polovine u južnoevropsku, mediteransku.