German odobrovoljava državnu vlast

SVI članovi Sinoda, 9. septembra su se okupili u sedištu Savezne verske komisije. Episkop Hrizostom, koji je tada obavaljao dužnost predsedavajućeg Svetog arhijerejskog sinoda, saopštio je da se dva sata ranije sastao Sveti arhijerejski sabor i "izvršio kandidaturu". Kandidati su bili: episkop Hrizostom (koji je dobio 13 glasova), episkop German (osam glasova) i episkop Visarion (pet glasova). Predočeno je pritom i da je mitropolit Damaskin u prvom glasanju dobio šest glasova, ali se odrekao kandidature. Odrekao se, takođe, i episkop Valerijan. Vladika Hrizostom preneo je još kako je, navodno, "među episkopima veliko interesovanje da li će predsednik Radosavljević biti raspoloženiji kada čuje da je posao svršen".

O mučnoj situaciji na zasedanju Sabora po dolasku u Patrijaršiju čelnika Verske komisije svedoči i ova scena: kada je Dobrivoje Radosavljević počeo da preti episkopima, ukoliko ne izmene odluku i odmah ne izaberu kandidate za patrijarha, episkop banjalučki Vasilije (Kostić) reagovao je tako što je od Radosavljevića zatražio da napusti Sabor. Odmah je bio uhapšen. Pušten je na slobodu tek na intervenciju samog kandidata za patrijarha srpskog, episkopa Germana i na pritisak ostalih članova Sabora. Kao što se desilo mitropolitu Josipu prilikom prethodnog izbora patrijarha, tako je ovoga puta i episkop Vasilije mesecima držan na belom hlebu i saslušavan od Udbe u Banjaluci.

IZBORNI sabor održan je u Beogradu u subotu 13. septembra 1958. godine. Ishod je bio onakav kakav su želele državne vlasti: za patrijarha je izabran dotadašnji episkop žički German.

Državne vlasti nastojale su da imaju uvid u to ko je kako glasao, a, sudeći po izveštaju Komisije za verska pitanja NR Srbije za 1958. godinu, i imale su uvid. U izveštaju se zapisuje da za vreme zasedanja Izbornog sabora držanje episkopa iz Srbije "nije bilo pozitivno", jer je većina glasala protiv Germana, dok se za držanje ostalih članova izbornog tela sa područja Srbije kaže da je "bilo dobro": od 37 članova, njih 24 je glasalo za Germana. Ukupno, od 56 prisutnih članova Izbornog sabora 37 je glasalo za Germana.

Bivši sveštenik Hranislav Đorić, kao udov, zamonašen je na Ivanjdan, 7. jula 1951. godine, kada dobija monaško ime German. Već posle pet dana, na Petrovdan, 12. jula 1951. godine, u Topčiderskoj crkvi u Beogradu, proizveden je u čin arhimandrita, kojim ga je odlikovao Sveti arhijerejski sinod. A onda, istog dana, izabran je i za vikarnog episkopa moravičkog. Za episkopa je hirotonisan 15. jula 1951. u Sabornoj crkvi u Beogradu.

SVETI arhijerejski sabor 3. juna 1952. godine izabrao ga je za episkopa budimskog (u Mađarskoj), s tim da i dalje obavlja dužnost glavnog sekretara Svetog arhijerejskog sinoda (koju je obavljao kad je izabran za vikarnog episkopa), dok mu se ne omogući odlazak u budimsku eparhiju. A nakon upokojenja episkopa žičkog Nikolaja (Velimirovića), Sveti arhijerejski sabor 9. juna 1956. godine izabrao ga je za episkopa žičke eparhije, kojom je već administrirao od 14. aprila 1953. godine.

Dan po izboru patrijarh German je ustoličen u Sabornoj crkvi u Beogradu. Pri kraju Svete liturgije u crkvu, da prisustvuje ustoličenju, stigla je grupa državnih funkcionera, srednjeg ranga. U pristupnoj besedi novoizabrani patrijarh je, pored ostalog, rekao da će Hristovu veru pravoslavnu "čuvati i braniti do poslednjeg svoga izdihanija", a da će Crkvi srpskoj "služiti predano i odano, verno i pokorno s apostolskom revnošću i svetootačkom mudrošću, čuvajući njeno jedinstvo kao nerazdeljivu rizu Hristovu". Istovremeno poručuje da će "dragu otadžbinu ljubiti i voleti, i za nju se neprestano Bogu moliti, da je sačuva u miru i blagostanju radi sreće i napretka naših naroda, i u saradnji s njom doprinositi njenom prosperitetu i njenom ugledu".

NA SVEČANOM ručku u Patrijaršiji tek ustoličenog patrijarha pozdravio je član Saveznog izvršnog veća i predsednik Komisije za verska pitanja Dobrivoje Radosavljević. On je istakao da je posle Drugog svetskog rata, nakon odvajanja od države, Srpska pravoslavna crkva mnogo doprinela stvaranju dobrih odnosa između njih. A potom izneo uverenje da su članovi Izbornog sabora, prilikom izbora patrijarha, bili rukovođeni upravo takvom željom, "da se dobri odnosi i saradnja i dalje nastave, pored svih smetnji, na korist Crkve i naše otadžbine FNRJ".

U otpozdravu patrijarh German je rekao da je njegova želja da "Crkva bude jaka i slobodna u jakoj i slobodnoj državi FNRJ". Obećao je da će se "starati" da se odnosi između Crkve i države "u potpunosti normalizuju", na obostranu korist.

Od mnogih visokih državnih funkcionera, a među njima i od predsednika Republike Josipa Broza Tita, patrijarh German je primio čestitke.

USLEDILI su zatim prijemi patrijarha kod najviših državnih vlasti: predsednika Republike Josipa Broza Tita, predsednika Narodne skupštine FNRJ Petra Stambolića, potpredsednika Saveznog izvršnog veća Aleksandra Rankovića...

I patrijarh German, poput svog prethodnika, nastojao je da kroz javne nastupe "odobrovoljava" državne vlasti, ističući pomoć koju država udeli Crkvi. Tako, prilikom stupanja u 1959. godinu jugoslovenskoj novinskoj agenciji Tanjug izjavljuje da je država i u 1958. godini "uzela na sebe i platila polovinu socijalnog osiguranja za sveštenstvo", a "pored ove pomoći, država je dala Srpskoj pravoslavnoj crkvi i znatnu subvenciju za pokriće budžetskog deficita".

Pred patrijarhom Germanom stajala su mnoga očekivanja: i od države, i od Crkve. Doveden je u situaciju da on, i to odmah, učini ono što se očekivalo od njegovog prethodnika, a što je patrijarh Vikentije odbijao da prihvati za svih osam godina njegovog kormilarenja brodom Crkve.

MAKEDONSKOJ pravoslavnoj crkvi priznata je samostalnost, odnosno autonomija. Veza između autokefalne i autonomne crkve ostala je samo u - patrijarhu, koji je od tada bio - patrijarh Srpske pravoslavne crkve i Makedonske pravoslavne crkve.

Druga neprijatna situacija koja se dogodila u prvim godinama njegovog duhovnog poglavarstva bila je nastanak tzv. američkog raskola. Ostao je utisak da je postupak oko uklanjanja i raščinjenja srpskog episkopa na Severnoameričkom kontinentu, episkopa Dionisija vođen netaktično, što je u krajnjem ishodu dovelo do - raskola, koji će potom, gotovo tri decenije, ostati jedna od najbolnijih rana na telu srpske crkve.

Patrijarh German, odnosno SPC sa njim na čelu, imala je da se nosi i sa mnogim drugim problemima koji su uglavnom poticali od nedovoljnog uvažavanja Crkve, crkvenog poretka i verskih prava i sloboda od strane države.

SUTRA: Podizanje Hrama Svetog Save