Savez Ante Pavelića i Mihajlova

BEOGRAD krajem septembra 1934. godine: prestonica živi uobičajenim životom. Građani, pogotovo činovnici i oficiri, pripremaju se za sezonu slava i balova. Dnevni listovi punili su stupce o predstojećim posetama kralja Aleksandra Bugarskoj i zemlji galskih petlova. Na dvoru vlada "putna groznica", pakuje se garderoba. Kancelarija ordena inventariše odlikovanja koja će u Sofiji i Francuskoj lično uručiti jugoslovenski monarh.

Daleko od očiju javnosti, u kabinetu ministra policije, Vladeta Milićević, neformalni šef kontraobaveštajne službe Jugoslavije, sa uzbuđenjem referiše Živojinu Laziću, prvom čoveku tog resora. Pokazuje mu dve kopije naredbi Ante Pavelića, predvodnika ustaške ekstremne organizacije, iz kojih su se jasno videle namere o ubistvu jugoslovenskog suverena. Vladeta Milićević je zvanično bio jugoslovenski delegat u Interpolu. To je zapravo bila maska za njegovu pravu misiju, kako bi mogao da slobodno "vršlja" po Beču i posmatra i prati aktivnosti terorističkih grupa, koje su pripremale i izvodile različite akcije uperene protiv Jugoslavije. 1

GLAVNI grad Austrije bio je, u to vreme, centar okupljanja različitih emigrantskih pokreta, stecište raznih obaveštajnih službi, i velikih i malih sila. Svoje utočište našle su tu i dve terorističke organizacije sa Balkana: Unutrašnja makedonska revolucionarna organizacija (VMRO) i albanska iridentistička organizacija Kosovari. Jednima je cilj bio pripajanje Makedonije Bugarskoj, a drugima prisajedinjavanje Kosova Albaniji. Bile su tu i centrale komunističkih organizacija balkanskih zemalja koje su po nalogu Kominterne, takođe, radile na razbijanju Jugoslavije.

Pet godina pre referisanja Vladete Milićevića ministru policije, 14. januara 1929. godine, u ranim jutarnjim satima na južnoj železničkoj stanici "Zid Banhof" u Beču, najavljuje se dolazak voza iz Zagreba.

DVOJICA gospodina u redengotima koji neodoljivo podsećaju na ogrtače viših oficira bivše Autrougarske vojske, pogledima traže spavaća kola. Prvi je Stjepan baron Sarkotić od Lovćena, habzburški general-pukovnik, a drugi je, mlađi po činu, Ivan fon Perčević, potpukovnik. Obojica su ostala upamćena po strahovitim zločinima nad srpskim življem u Prvom svetskom ratu i zbog tih "podviga" dobiće ordene Marije Terezije, koji su im automatski doneli plemićke titule. Oni u austrijskoj prestonici predvode Hrvatski komitet za otcepljenje od Jugoslavije, oko koga su okupljeni hrvatski politički emigranti i bivši austrougarski oficiri.

S nestrpljenjem očekuju svog istomišljenika Antu Pavelića, koji je šestog dana po uvođenju diktature kralja Aleksandra Karađorđevića odlučio da beži iz zemlje.

NA SUSRETU bivših bečkih časnika, sa čovekom koji će ispisati najkrvavije stranice istorije Južnih Slovena, prvi put će biti demonstriran ustaški pozdrav "Za dom spremni". Sa stanice odlaze u Sarkotićev stan, gde će biti udaren temelj budućoj podstrojbi "Ustaška hrvatska revolucionarna organizacija" (UHRO), čija su programska načela bila da organizuje propagandne akcije, atentate, diverzije i dizanje ustanka za borbu protiv Jugoslavije.

Ritualni susret hrvatskih separatista na peronu bečkog južnog "banofa" nije prošao nezapaženo. Iz prikrajka stanice, kao slučajan putnik, sve je to posmatrao jedan stasit gospodin gustih crnih brkova. Bio je to Vladeta Milićević.

NARAVNO, već sutradan na stolu šefova jugoslovenske obaveštajne službe bila je informacija o susretu Pavelića, Sarkotića i Perčevića. Biće to samo početak detaljnih obaveštenja o ustaškim aktivnostima koja su slata za Beograd. Milićević će uskoro javiti detalje o susretu Ante Pavelića i Ivana Mihajlova, vođe VMRO u selu Banka, blizu Sofije i dogovoru o zajedničkoj borbi protiv Jugoslavije. Njegovi šefovi su saznavali sve o dva ustaška logora u Italiji. Prvi je bio u mestu Fontekijo, u blizini grada Areco, dok je drugi bio u mestu San Demetrio.

Istovremeno, jugoslovenska obaveštajna služba imala je potpune informacije o terorističkom centru u Mađarskoj, u Janka Pusti, kojim je rukovodio Pavelićev zamenik Gustav Perčec. Osnovna namena ovog centra, kojeg je finansirala Musolinijeva tajna policija, bila je da se iz njega ubacuju teroristi u Jugoslaviju (Milićević, 2000).

VLADETA Milićević će uspeti da pridobije nekoliko bliskih saradnika budućeg poglavnika NDH da sarađuju sa njim. Uspeo je da u svoju obaveštajnu mrežu uvuče i dr Milu Budaka, zagrebačkog advokata koji je 1931. godine napustio Jugoslaviju. To je onaj isti Mile Budak koji će docnije, za vreme rata, biti Pavelićev ministar propagande, a kasnije i ambasador u Berlinu. U "kandžama" jugoslovenskog predstavnika u Interpolu, našla se i Jelka Pogorelac, ljubavnica spomenutog Gustava Perčeca, koja mu je, usput budi rečeno, rodila i ćerku.

Preko ovih živih usta, Milićević je imao precizne podatke o diverzijama i ustanku koje su ustaše pripremale. Tako su otkrivene dve paklene mašine u vozovima koji su bili zaustavljeni na jugoslovenskoj granici u Jesenicama. Eksplodirale su nekoliko časova kasnije na jednom slepom koloseku, bez ikakve štete za ljudske živote ili materijalna dobra.

U JESEN 1933. godine, kada se saznalo da kralj Aleksandar namerava da poseti Zagreb početkom decembra, Ante Pavelić i Gustav Perčec su zaključili da bi to bio pogodan momenat za atentat. Formirana su dva tima odabranih terorista. Ove grupe su predvodila dvojica mlađih ustaša: prvu Petar Oreb iz italijanskog logora, a drugu Ivan Herenčić iz Janka Puste.

Na scenu stupa Jelka Pogorelac i Milićeviću dojavljuje ustaški plan i imena terorista. U Zagrebu Dragi Jovanović uspešno osujećuje antentat i zato biva unapređen u načelnika Opšte policije Beograda.

(SUTRA: Al Kaponeov gangster među ustašama)