Društvo

ZA 350 ŠKOLA NEĆE BITI ĐAKA: Ako se obistine demografske projekcije, sredinom veka imaćemo 129.400 osnovaca manje

20. 11. 2024. u 07:00

POČEVŠI od 1. januara ove godine pa sve do 1. januara 2052. očekuje se da Srbija ukupno izgubi oko 1,38 miliona stanovnika, ako se ne desi nešto neočekivano poput pandemije korone.

ЗА 350 ШКОЛА НЕЋЕ БИТИ ЂАКА: Ако се обистине демографске пројекције, средином века имаћемо 129.400 основаца мање

Podaci Republičkog zavoda za statistiku pokazuju da nas je u ovom trenutku oko 6,605 miliona, a sredinom 21. veka biće nas oko 5,224. U nekim opštinama, kao što je Crna Trava, verovatno je da se tada ili neće rađati deca ili će ih biti jedva nekoliko. U Crnoj Travi je već u 2022. bilo svega četiri novorođenčeta, a prošle godine sedam.

Najveći pad očekuje se u radno iskusnoj generaciji, onoj između 35 i 65 godina, gde je procenjeno smanjenje populacije za oko 177.450 ljudi. To znači da će sa sadašnjih 2.836.770 pasti na 1.991.710. Istovremeno, osamdesetogodišnjaka i starijih biće za oko 93.700 više (sa 288.738 na 382.503).

Veliko smanjenje beleži se i kod osnovaca, kojih će biti oko 129.400 manje. Dakle, broj onih između sedam i 14 godina pašće sa 515.522 na 386.122, što znači da će Srbija izgubiti oko 350 škola veličine beogradske OŠ "Radojka Lakić", u kojoj broj učenika varira između 350 i 380.

I broj srednjoškolaca pašće za oko 78.600, sa 329.440 na 250.756.

Veliki izuzetak je beogradska OŠ "Pavle Savić", u kojoj se godišnje upisuje 50 do 100 đaka više.

- Mirijevo se stalno širi, prave se nova naselja, doseljavaju se mladi, pa i naša i OŠ "Despot Stefan Lazarević" ima sve veći broj đaka. Mi sada imamo 2.120, a oni oko 1.800. U prvi razred upisujemo više od 300 dece. Mirijevo je jedno od retkih naselja kojima je potrebna još jedna škola - kaže direktor "Pavla Savića" Milan Krstić.

Nasuprot tome, u unutrašnjosti mnoga mesta su opustela.

- U opštinama gde se godinama beleži izrazito nizak broj novorođenčadi, prosečan broj dece po ženi može izgledati visoko, ali to je rezultat malog broja žena u fertilnom periodu (15-49 godina). Opština Crna Trava služi kao reprezentativan primer: broj živorođene dece u njoj duže od decenije ostaje ispod 10, a 2013. godine nije bilo nijednog zabeleženog rođenja. Slični demografski trendovi očekuju se i u opštinama Bosilegrad, Golubac, Boljevac, Rekovac itd, gde će broj rođenih u 2052. biti jednocifren - kaže Dragana Radulović iz Grupe za demografsku analizu, procene i projekcije RZS.

Priroda je uredila da se svuda u svetu, pa i u Srbiji, rađa više muškaraca, ali su žene dugovečnije. U najrazvijenijim društvima, kako objašnjava demograf Ivan Marinković, one žive oko dve godine duže, a u našoj zemlji i po tri puta toliko, zbog rizičnijeg života muške populacije, nedostatka preventive i sl.

U današnjem ukupnom stanovništvu Srbije, kako primećuje Dragana Radulović, najveća zastupljenost muške populacije je u starosnoj grupi 45-49 godina, dok je najviše žena u starosnoj grupi 65-69.

- Prema projekciji za sredinu ovog veka, najveća koncentracija stanovništva kod oba pola biće u starosnoj grupi 65-69 godina - kaže ona.

To, zapravo, znači da je kod muškaraca na prelazu iz mlađeg u starije srednje životno doba relativno niska smrtnost, pa ih zato ima najviše. Ona se povećava kako pređu pedesetu godinu. S obzirom da je svaka naredna generacija sve malobrojnija, do sredine veka i muškaraca će zato, kao i žena, biti najviše u grupi 65-69 godina.

Ivan Marinković primećuje kako su ove projekcije RZS bazirane na očekivanjima da će se životni vek produžiti. I u idealnim uslovima, dodaje, postoje starosni limiti, a on veruje da ljudi u Srbiji nisu daleko od njih.

- Potrebno je da prođe tri decenije i više da bi se očitovale posledice promene starosne strukture - objašnjava Marinković. - Mi smo 1992. godine prvi put imali negativan prirodni priraštaj (više umrlih nego rođenih), a to je posledica onoga što je počelo da se dešava još 1956, kada smo pali ispod proste reprodukcije. I u drugim istočnoevropskim zemljama desilo se isto. Sve i kada bi se sada drastično povećao broj rađanja, to bi se na starosnu strukturu odrazilo tek u drugoj polovini veka, kada se poveća broj žena u fertilnom dobu - objašnjava Marinković.

ZA DECENIJU 57.000 OSNOVACA MANjE

ZBOG pada nataliteta i migracija, broj osnovaca u Srbiji u poslednjih deset godina smanjen je za 57.000. U školskoj 2014/2015. bilo je 3.414 osnovnih škola, a u ovoj školskoj godini 1.133. Broj srednjih škola 2014/2015. iznosio je 458, a danas 444. Tada je bilo i 48 privatnih srednjih škola, a sada je samo jedna više. Kada se doda 51 specijalna škola i 50 škola za obrazovanje odraslih, nastavu pohađa ukupno 508.751 učenika, od kojih 500.514 redovnih.

U čak 314 sela i naselja u Srbiji danas nema bukvalno nijedne žene u dobu za rađanje i ta mesta nemaju demografsku budućnost i nestaće sa mape. Marinković zato smatra da se planski treba boriti za gradove.

- Čak i na jugu Srbije, Preševo, Bujanovac, Medveđa, na Kosovu, pa čak i u susednoj Albaniji, nivo rađanja opada, ali je njihova demografska slika za sada bolja budući da imaju više žena u fertilnom dobu. Ono što bi Srbiji moglo da pomogne jeste stvaranje boljih uslova za dolazak radnika iz drugih zemalja. Kao i u Evropi, medicinske sestre, gerontodomaćice, zaposleni u uslužnoj delatnosti verovatno će dolaziti iz Indije ili sa Filipina, i to je način da ekonomija opstane - smatra Marinković.