MODY DIJABETES POGAĐA MLADE: Evo kako ga razlikovati od tipa 1 i 2

IAKO su tip 1 i tip 2 dijabetesa najčešće poznati oblici ove bolesti, postoji i treći, manje poznat oblik – MODY dijabetes.

foto: pexels.com

Ovaj tip dijabetesa sve češće pogađa mlade ljude, ali zbog svog specifičnog razvoja i simptoma, neretko ostaje neprepoznat ili se pogrešno dijagnostikuje. Zbog toga je važno podići svest o ovoj bolesti, jer rano prepoznavanje može značajno poboljšati kvalitet života pacijenata.

Šta je MODY dijabetes?

MODY je skraćenica za Maturity Onset Diabetes of the Young, odnosno dijabetes koji se javlja u ranijem uzrastu, a ima karakteristike koje podsećaju na tip 2 dijabetesa kod odraslih. Uzrokovan je naslednim genetičkim mutacijama koje ometaju rad pankreasa i proizvodnju insulina.

Za razliku od tipa 1, koji je autoimuna bolest, i tipa 2, koji je uglavnom posledica nezdravih navika i gojaznosti, MODY dijabetes je direktno povezan sa genetskom predispozicijom.

Ovaj oblik dijabetesa najčešće pogađa mlade osobe mlađe od 25 godina, ali može ostati neprepoznat godinama. Zbog toga je važno obratiti pažnju na simptome i testirati osobe koje imaju porodičnu istoriju dijabetesa.

Simptomi MODY dijabetesa 

Simptomi MODY dijabetesa su suptilniji u poređenju sa tipom 1 i 2, što otežava rano prepoznavanje.

Najčešći simptomi uključuju:

- Povišen nivo šećera u krvi,

- Učestalu žeđ i mokrenje,

- Umor i iscrpljenost,

- Problemi sa koncentracijom,

- Blago povišena glukoza tokom rutinskih provera.

Za razliku od tipa 1, simptomi MODY dijabetesa se razvijaju sporije, a često nema ketoacidoze, ozbiljnog stanja koje prati nedostatak insulina kod tipa 1. Osobe sa MODY dijabetesom mogu dugo imati blago povišen nivo šećera bez izraženih simptoma, zbog čega je važno obratiti pažnju na genetsku predispoziciju.

Kako se razlikuje MODY dijabetes od tipa 1 i 2?

Razlikovanje MODY dijabetesa od tipa 1 i 2 je ključno za pravilno lečenje. Pogrešna dijagnoza može dovesti do neadekvatne terapije, što može narušiti zdravlje pacijenata.

- Tip 1 dijabetes: Autoimuna bolest koja uništava beta ćelije pankreasa, dovodeći do potpunog nedostatka insulina. Najčešće se javlja kod dece i adolescenata, a simptomi su nagli i izraženi.

- Tip 2 dijabetes: Nastaje usled insulinske rezistencije, najčešće kod odraslih osoba sa nezdravim stilom života. Gojaznost je jedan od glavnih faktora rizika.

- MODY dijabetes: Genetički oblik dijabetesa koji se prenosi sa roditelja na decu. Javlja se kod mladih osoba, ali simptomi se razvijaju postepeno. Insulin se i dalje proizvodi, ali u smanjenim količinama.

Razlika između ovih tipova može se potvrditi genetičkim testiranjem, koje je bitno za dijagnozu MODY dijabetesa. Dok se tip 1 otkriva analizom antitela, a tip 2 procenom insulinske rezistencije, MODY zahteva specifična testiranja koja identifikuju genetičku mutaciju.

Kako dijagnostikovati MODY dijabetes?

Dijagnoza MODY dijabetesa zahteva specijalizovane testove kako bi se potvrdila genetička osnova bolesti. Najefikasnija metoda za identifikaciju MODY dijabetesa je NGS analiza (Next-Generation Sequencing), koja detaljno analizira genetičke mutacije povezane sa ovim oblikom dijabetesa.

NGS analiza je neinvazivna, brza i pouzdana metoda koja može potvrditi prisustvo specifičnih genetičkih mutacija odgovornih za MODY dijabetes. Ova vrsta testiranja dostupna je u specijalizovanim dijagnostičkim laboratorijama u Beogradu, omogućavajući pacijentima da dobiju tačnu i pravovremenu dijagnozu.

Ko bi trebalo da razmisli o testiranju?
 

Testiranje na MODY dijabetes preporučuje se osobama koje ispunjavaju sledeće kriterijume:

- Dijabetes prisutan kod više generacija u porodici (naročito u mladosti),

- Dijagnoza dijabetesa pre 25. godine uz stabilan nivo šećera,

- Negativni rezultati na autoantitela karakteristična za tip 1 dijabetes, 

- Nedostatak insulinske rezistencije kod pacijenata normalne telesne težine,

- Visok nivo šećera u krvi uz očuvan nivo C-peptida, 

- Pacijenti sa abnormalnim rezultatima OGTT testa bez ketoacidoze.

Posebno je važno razmotriti testiranje kod dece ili mladih koji su prvobitno dobili dijagnozu tipa 1, ali ne pokazuju tipične znake ove bolesti, kao što su autoantite

Zašto je važna rana dijagnoza?
 

Rano prepoznavanje MODY dijabetesa sprečava razvoj komplikacija i omogućava pravilan pristup lečenju. Osobe sa MODY dijabetesom često ne moraju koristiti insulin, što ih razlikuje od pacijenata sa tipom 1.

- Lečenje MODY dijabetesa može uključivati:

- Tablete koje podstiču pankreas na proizvodnju insulina,

- Pravilnu ishranu sa fokusom na kontrolu nivoa glukoze,

Redovne medicinske preglede radi praćenja stanja.

Pravovremena dijagnoza znači da pacijenti neće biti izloženi nepotrebnom korišćenju insulina, što može imati značajan uticaj na kvalitet života.

Ko je u riziku od MODY dijabetesa?
 

Osobe koje imaju sledeće faktore su u povećanom riziku od MODY dijabetesa:

- Porodična istorija dijabetesa kod više generacija,

- Blago povišen nivo glukoze bez jasne dijagnoze,

- Mladi uzrast (ispod 25 godina),

- Stabilan nivo glukoze, bez ketoacidoze.

Lekari preporučuju da se osobe sa porodičnom istorijom dijabetesa podvrgnu genetičkom testiranju ukoliko postoje znaci koji ukazuju na MODY.

Kako živeti sa MODY dijabetesom?
 

Uz odgovarajuću terapiju i promene u načinu života, osobe sa MODY dijabetesom mogu voditi potpuno normalan život. Navike koje pomažu u kontroli bolesti uključuju:

- Redovnu kontrolu nivoa šećera u krvi,

- Pridruživanje planu ishrane koji reguliše nivo glukoze,

- Održavanje fizičke aktivnosti radi opšteg zdravlja.

Rano otkrivanje kao ključ uspešnog lečenja
 

MODY dijabetes je tihi oblik bolesti koji pogađa mlade ljude, ali zbog svoje specifičnosti često ostaje neprepoznat. Dijagnoza putem genetičkog testiranja i odgovarajuće lečenje sprečavaju komplikacije i poboljšavaju kvalitet života pacijenata.

Ako primetite simptome poput povećane žeđi, umora i povišenog nivoa glukoze, a u porodici imate istoriju dijabetesa, obratite se lekaru. MODY dijabetes može biti izazov, ali uz pravu terapiju i podršku, život sa njim može biti zdrav i ispunjen.

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije