SA BELEGA BRIŠU SRPSKO POREKLO: Kako su hrišćanski srednjovekovni spomenici u nauku ugurani pod imenom stećci

POLITIKA gazi preko mrtvih, doslovno i to najdrastičnije pokazuje zloupotreba srednjovekovnih pravoslavnih hrišćanskih nadgrobnih spomenika u narodu poznatim kao mramori ili mramorje, koji su "pritiskom odozgo" dužim od veka, u nauku ugurani pod imenom stećci i pripisani sekti bogumila.

foto:G. Komar

Smisao ove manipulacije je korišćenje masivnih nadgrobnika sa ćiriličnim natpisima kao temelj izgradnje sintetičke nacije "bošnjaka", čiji je naziv više puta menjao smisao.

- Poslednje decenije 19. veka su obeležene izuzetnim interesovanjem za stećke, kada su oni izričito predstavljani kao bogumilski spomenici zahvaljujući austrougarskoj propagandnoj politici o bosanskoj crkvi kao bogumilskoj, a u cilju isticanja posebnosti državne tvorevine BiH - navodi poznati arheolog dr Emina Zečević, stručnjak za mramorje.- U radovima pojedinih istraživača stećaka moguće je naći potvrdu za mišljenje da je bosanska crkva po svojoj suštini bogumilska, što je opovrgnuto novijim naučnim otkrićima. Austrougarski politički interes je izdvojio muslimansko od hrišćanskog življa pripajajući im bogumilske pretke. Ovde bi se mogao naći jedan od razloga za ustaljivanje posebnog imena (stećak) za spomenike.

foto:G. Komar

Beč je, naročito u vreme kada je Benjamin Kalaj bio upravitelj Bosne i Hecegovine, angažovao lojalne naučnike da dokažu da su stećci karakteristični samo za BiH i kao takvi materijalni dokaz da su ovdašnji Srbi, slovenski muslimani i Hrvati potomci autohtonih bogumila, drevnih Bošnjaka. Pokušaj stvaranja ovakve sintetičke bošnjačke nacije je propao zbog Srba koji čvrst osećaj identiteta temeljili na tradiciji i Hrvata, čiji je identitet kreirala rimokatolička crkva. Situacija sa muslimanima bila složenija, jer su oni u verskoj državi Osmanskom carstvu bili određeni kao povlašćena nacija "milet" religijom, a ne etničkim poreklom. Pošto etnički nisu bili Turci već Sloveni, a bili su mnogobrojni, onda se u Beču odlučeno da oni postanu autentični Bošnjaci. U priču se umešala i Ugarska, koja je smatrala BiH istorijskom srednjovekovnom teritorijom i angažovala je svoje naučnike da muslimane proglase Hrvatima, koji su do 1918. bili deo političke mađarske nacije.

Foto: Vikipedija

U manipulacijama je prednjačio "stećkolog" Ćiro Truhelka, pohrvaćeni Čeh, upravnik Zemljskog muzeja u Sarajevu, koji je ćirilicu sa mramora nazvao "bosančicom", nepravoslavnim autentičnim bošnjačkim pismom. Istoričar, Australijanac hrvatskog porekla dr Nevenko Bartulin 2013. u knjizi "Rasna ideja u NDH" navodi:"Ćiro Truhelka, poznati arheolog, bio je prvi antijugoslovenski intelektualac koji je napisao detaljnu studiju o rasnoj antropologiji na zapadnom Balkanu... Truhelka je tvrdio da katolici i muslimani BiH pretežno pripadaju istom svetlom slovensko-hrvatskom "etničkom elementu" u "antropološkom smislu", dok su pravoslavni bosanski Srbi uglavnom tamnoputi potomci balkanskih romanskih Vlaha", od kojih su nasledili "nemoral, korupciju, ekspanzionistički nacionalizam i megalomaniju". Bartulin naglašava da je Truhelka naučni rad podredio dokazivanju svojih pseudonaučnih stavova "u skladu sa politikom Austrougarske, sve što je vezano za srpsko nasleđe ili Srbe, sistematski je izbegavano ili potiskivano".

Foto: Vikipedija

Truhelkina rasistička "nauka" o stećcima utemeljila je ideologiju genocidne NDH, ali je dobila legitimitet i u Brozovoj Jugoslaviji, gde je služila da dokaže postojanje autohtone nacije Muslimana. Danas se srpski mramori, alijas stećci,koriste da dokažu da su jugoslovenski Muslimani koji su tokom građanskog rata preimenovani u Bošnjake, postojali kao narod i pre nego što je islam stigao na ove prostore.

Mramori 13. vek u Ljuljacima / Foto B. Subašić

- Austrijska nauka je uvela izraz "stećci" za mramore Bosne i Hercegovine, što je dalje razvijano u socijalističkoj Jugoslaviji (enciklopedije M. Krleže), da bi se načinila razlika prema takvim spomenicima istočno od Drine, iako se svi u narodu nazivaju "mramori" - zapisao je veliki arheolog, pokojni dr Đorđe Janković. - Pripisani su tzv. bogumilima, iako se nalaze i na tlu države Nemanjića i potonje Despotovine, u portama srpskih manastira, kao što su Tvrdoš, Mileševa, Dobrun, i uz niz pravoslavnih crkava. Ispalo bi, da je tačno, da su "bogumili" osvojili dotle pravoslavno Zahumlje (potonja Hercegovina), kao i Podrinje, Dalmaciju. Narod je ponegde zaboravio stare nazive i upoznavši nove "stećke" naseo na propagandu, i poverovao da ti spomenici pripadaju nekakvim jereticima koji su tu navodno živeli pre njih. I onda su sami počeli da uništavaju mramorove svojih predaka, i tako nastavili delo Austrougarske. Pored toga, zbog prinudnih seoba je izgubljeno sećanje na pripadnost starih grobalja, pa su nazivana Latinskim, Madžarskim, Jevrejskim, Grčkim grobljima"

foto:G. Komar

Bez obzira na srpsku osobenost monumentalnih srednjovekovnih spomenika na sednici komiteta Uneska održanoj u Istanbulu 2016. za zaštićenu svetsku kulturnu baštinu proglašeno je 30 lokaliteta sa stećcima: 22 lokacije u BiH, po tri u Srbiji i Crnoj Gori i dve u Hrvatskoj. Srećom, istina je kao voda - uvek nađe put da izbije na videlo što dokazuju istraživanja dr Željka Komara koji već 30 godina neumorno obilazi mramorja da bi s mukom iščitavao natpise sa srednjovekovnih spomenika. On je ispravnim čitanjem natpisa demantovao Truhelku i njegove sledbenike u kapitalnom delu "Ćirilični natpisi na stećcima" u izdanju Kompanije Novosti i izdavačke kuće Štampar Makarije.

- Jedan od najvažnijih razloga za ovo istraživanje leži u činjenici nenaučnog forsiranja termina "bosančica", "bosanska ćirilica" i sl, kojim se od Truhelke imenuje pismo starih natpisa Bosne i Hercegovine. Ovo pismo ne samo da nije moguće razdvajati od starog ćiriličnog sistema koji je posve cjelovit i nerazdjeljiv, već ga nije moguće razdvajati od pisma savremenih i kasnijih arhivskih dokumenata nastajalih na ovom prostoru... Prema grafijskim karakteristikama, suštinski su istovjetni natpisi u zapadnim krajevima vanjskog dinarskog pasa i njegovog zaleđa i oni na istočnom njegovom kraju. Državne hartije u periodima banovine i kraljevine Bosne, počevši od vladarskih povelja čije invokacije, intitulacije, svečane arenge i sankcije krajnje ubjedljivo kazuju pravovjerje istočnog tipa, a takođe, titulaturama, najsnažnije, narodnosnu oznaku žiteljstvu zemlje: "Srbljem" - navodi Komar.

On naglašava da je Tokom decenija izlaženja Glasnika Zemaljskog muzeja Bosne i Hercegovine, dr Ćiro Truhelka bio nosilac "oštrice prozelitske akcije koja je u samom temelju zatirala pravoslavno nasleđe".

foto:G. Komar

STRADAO ZBOG MRAMORA

DOAJEN srpske srednjovekovne arheologije dr Đorđe Janković krajem 20 veka se prvi usudio da javno kaže da su mramori srpski spomenici i da nisu karakteristični samo za BiH već za sve prostore gde su Srbi tada živeli, u granicama današnjih državama Srbije, Crne Gore, Hrvatske, ali i srednjoevropskih država gde se srpski narod premeštao u prisilnim migracijama. Zbog navođenja proverljivih činjenica uglednog stručnjaka su uticajne kolege pod optužbom za "srbovanje" u stilu Brozovih čistki posle 2000. lišile zvanja docenta na Filozofskom fakultetu u Beogradu i ugasile katedru nacionalne arheologije.

Preporučujemo

Društvo

0 0

MINISTAR GAŠIĆ: Obišao infrastrukturne radove u kasarni „Stefan Nemanja“ u Raški

18. 11. 2025. u 17:57

Društvo

0 0

UPOZORENjE ZA VOZAČE: MAGLA! Stanje na putevima u Srbiji

18. 11. 2025. u 17:35

Društvo

0 0

SRPSKI ŠTIT: Naši vojnici spremni za misiju u Libanu

18. 11. 2025. u 15:09

Društvo

0 2

ĐACI PETE GIMNAZIJE SELE SE U DVE OSNOVNE ŠKOLE: Ministarstvo prosvete donelo odluku

18. 11. 2025. u 14:51

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije