SVETOSAVLJE, TEMELJ I KROV SRBA: Sastavni deo kolektivne svesti i sabornosti našeg naroda

PRE nego što je nastala ideja o gradnji velikog Sabornog hrama, srpski narod je više od tri veka opstajao u uslovima razbijenog kulturnog i nacionalnog bića.

Manastir Hilandar Foto D. Dozet

Posledice su se ogledale u najrazličitijim i velikim krizama narodnog života, ali se i iz takvog bića naroda iznedrilo "njegovo traganje za sopstvenim identitetom, oslobođenjem i jedinstvom".

Gubitak države, prinudne seobe, "rascepkanost" i obespravljenost Srba u najmoćnijim carstvima toga vremena, ugroženost mogućnosti očuvanja tradicije, tragična istorijska zbivanja, uticali su na nacionalno buđenje u duhu evropske prosvećenosti. Podstakli su srpski narod, početkom 19. veka, da u uslovima specifične duhovne, teološke i socijalne klime, traži svoju obnovu i svoje mesto u vremenu koje je dolazilo.

Foto arhiva

Dok je kroz ceo 19. vek postepeno obnavljao svoju državnost, u tom preispitivanju i traganju za sobom i svojim korenima, svi putevi minulih vekova i istorije srpskog naroda vodili su prema Svetom Savi. Po zaslugama koje je imao u prelomnom periodu istorije i kulture Srba, možda je taj neugasivi plamen koji je obasjavao pravi put srpskom narodu, mogao biti i Savin otac Stefan Nemanja, kao jedan od najznačajnijih srpskih vladara i utemeljivača Srpske pravoslavne crkve. Ali Savin plam je bio svetliji, jer kako je pisao vladika Nikolaj Velimirović - Nemanja je bio "otac poslušan sinu", a "Sava kao sin - duhovni otac svome zemaljskom ocu". Savino delo bilo je vanvremensko, sačinjeno od univerzalnih vrednosti i besprekornih putokaza, bilo je najdragocenija relikvija koju je vekovima pažljivo negovala i čuvala Srpska crkva. Zato, pre gotovo vek i po, kada se rodila ideja o gradnji novog Sabornog hrama srpskog naroda, i nije bilo dvojbe kome će biti posvećen niti ko je otac nacije.

Foto arhiva

U povelji položenoj u temelje Hrama Svetog Save 1939. godine, zapisano je da je "vidni i večiti spomenik duboke zahvalnosti svega srpskog naroda svome najvećem preporoditelju i Ugodniku Božijem Svetitelju Savi Srpskom".

Foto arhiva

Justina Popovića "Svetosavlje kao filosofija života". Otac Justin u njoj piše da u svetosavskoj filozofiji sveta vladaju dva osnovna načela: svet je bogojavljenje i čovek je bogosluženje. A, prema njegovom mišljenju, sav život Svetog Save je bio izgrađen na ta dva načela: njegov život je bio neprekidno služenje Bogu, jer je on ovaj svet smatrao za veličanstveni hram Božji u kome se vrši neprekidno bogojavljenje. U predgovoru ove čuvene knjige oca Justina Popovića, vladika Nikolaj Velimirović odgovara na pitanje šta je to svetosavlje i piše:

- Ono nije ništa drugo do pravoslavno hrišćanstvo srpskog stila i iskustva, izraženo u bogougodnim ličnostima, prvenstveno u Svetom Savi Nemanjinom.
U oblikovanju tog srpskog istorijskog, kulturnog i duhovnog bića, Sveti Sava je imao presudnu ulogu. Svojim jevanđelskim delima i zemaljskim činjenjem, postao je i zauvek ostao, najmudriji i najveći srpski filozof, koji je srpskoj duši najpotpunije i najsavršenije otkrio večni božanski smisao i sveta i čoveka. Bio je i ostao najjači i najdivniji kohezioni činilac Srba i njihovog duhovnog poimanja hrišćanskog, pravoslavnog života. Zahvaljujući njegovom delu postignut je vekovni sklad celokupnog "narodnog, kulturnog i prosvetnog bića Srba".
- Sa ocem je želeo zemlju i čoveka i život na zemlji koji streme ka Nebesima, koji su prijemčivi za Nebesa i njihovu večnu Tajnu, koji su prozirni za tu Tajnu i prožeti njome - napisao je mitropolit Amfilohije Radović u svom delu "Duhovni smisao Hrama Svetog Save na Vračaru".

Foto arhiva

Ovo, po mnogo čemu jedinstveno usmerenje, postalo je i priziv i najvrednija mera sazrevanja srpskog naroda: crkvenog, kulturnog i sociološkog. Vremenom, čak i u doba najtežih istorijskih izazova, ono je postalo "načelo i merilo životnih vrednosti srpskog nacionalnog bića". Iz njega je, na koncu, tridesetih godina prošlog veka, iznikla ideja svetosavlja, postajući sastavni deo njegove kolektivne svesti i sabornosti. Ali, zapravo je istina da je postojalo i mnogo pre, još od vremena samog svetitelja. Potonji vekovi donosili su izazove, napredak i nazadovanje, uspone i padove, osvajanje i gubljenje teritorija, ali je svetosavlje bilo i ostalo temelj i krov Srba. Podjednako značajno za one u matici, ali i one u rasejanju.

Preporučujemo

Politika

2 2

MINISTAR VULIN: Koje vrednosti svetosavlja ugrožavaju crnogorsku naciju?

18. 07. 2020. u 17:55

Crna Gora

1 4

U CRNOJ GORI DVE KOLONE: “Antifašisti” koji veličaju NDH i druga koja brani istorijske temelje države

17. 07. 2020. u 23:17 >> 23:16

Crna Gora

26 9

POISTOVETIO SVETOSAVLjE SA FAŠIZMOM! Skandalozan autorski tekst crnogorskog premijera Duška Markovića „Pobjedi“

17. 07. 2020. u 20:51 >> 21:01

Društvo

4 6

SVETI SAVA JE KAŽNjAVAO NADRILEKARE: Srednjovekovni srpski lekari bavili su se svim oblastima

12. 07. 2020. u 23:13 >> 23:15

Društvo

2 1

Hram na Vračaru stožer vere na svetom mestu

02. 07. 2020. u 19:59

Društvo

0 0

Hram rođen u slobodi Srbije

25. 06. 2020. u 16:00

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije