SUSRET SA ISTORIJOM: Crni barjaci na više od 20.000 kuća u u Mačvi, Podrinju i Pocerini u Velikom ratu

U SPOMEN-parku Jasenovac, 22. aprila na obeležavanju 76. godišnjice proboja poslednjih zatočenika iz tog ustaškog logora, predsednik Hrvatske Zoran Milanović, odgovarajući na pitanje zašto na tom mestu izbegava da govori o genocidu je rekao: "Ovdje je bio genocid i to prije svega genocid nad Židovima, da se razumijemo." Potom je pomenuo Srbe, i dodao da su oni pružali otpor zbog čega su bili tretirani kao neprijatelji. Znači li to da oni koji su ubijeni jer su pružali otpor, nisu bili nevini, odnosno da su nešto skrivili? A onda je dodao: "Bili su neprijatelji, zna se kako se postupa sa neprijateljima - ne ubija ih se u logoru."

Austrougarska razglednica: zločin u Aftovcu u Hercegovini

Da li je nazočni hrvatski predsednik ovom rečenicom mislio da se neprijatelj ubija nešto drugačije, masakrira, kolje na pragu kuće, veša po voćnjacima, ili pali u dvorišnom plastu sena, upravo kako su njegovi preci to radili pre 107 godina po Mačvi, Podrinju, Pocerini, kada su kao sastavni deo austrougarske armade napali Srbiju.

Samo dva dana posle Milanovića, oglasio se na temu genocida jedan drugi predsednik, malo značajniji i malo moćniji. Prvi čovek najveće svetske sile Džozef Bajden priznao je masakr nad Jermenima za vreme Otomanskog carstva 1915. godine kao genocid, čime je postao prvi lider SAD koji je ovako definisao smrt oko 1,5 miliona Jermena.

Čekali su Jermeni na ovaj dan nešto više od jednog veka. Oni su, inače, poznati kao strpljiv narod. Srbi to nisu, ako nešto ne mogu odmah da urade, dižu ruke. Ali, menjaju se vremena. Pa menjaju se i Srbi, uče se strpljenju. Zato je sasvim moguće da u vremenima koja dolaze Milanović, ili neki njegov naslednik, odgovara na pitanja o jednom drugom genocidu koji je započeo godinu pre jermenskog, 28. jula 1914, kada su "najhrvatskija" vojna jedinica, 13. zagrebački korpus, i najelitnija formacija, 42. domobranska divizija nazvana "vražjom", stupili na tlo Srbije. Sudeći po tvrdnjama hrvatskog istoričara dr Slavka Pavičića, koji je i sam učestvovao u ratnim operacijama, a koje je objavio u knjizi "Hrvatska vojna i ratna povjest i Prvi svjetski rat" (štampana 1943. godine), za ove dve jedinice i bosansko-hercegovački korpus, u Hrvatskoj i Bosni mobilisano je "najmanje 500.000 vojnika".

U sastavu "vražje" 42. domobranske divizije bile su 83. brigada (25. zagrebački i 26. karlovački domobranski puk), 84. brigada (27. sisački i 28. osječki domobranski puk), zatim 37. artiljerijski i 6. domobranski artiljerijski puk. A 36. pešadijska divizija imala je u svom sastavu 71. brigadu (79. otočački puk i jedan bataljon 37. dubrovačkog pešadijskog puka), 72. brigadu (16. varaždinski i 53. zagrebački puk i jedan bataljon 96. karlovačkog pešadijskog puka), zatim polovinu 7. pešadijske divizije od 13. brigade (78. osječki i 52. brodski pešadijski puk) i jedan divizion 13. artiljerijskog puka. Sve sama "braća Hrvati".

Vešanje majke šestoro dece

MEĐU naredbodavcima okrutnih mera prema stanovnicima Srbije i njihovim sprovodiocima bilo je mnogo Hrvata. Svoj krvavi posao terora započinjali su govorom: "Braćo, vojnici, mi ćemo se uskoro naći u jednoj zemlji čiji je narod gori od najgroznijeg varvarina; ukoliko bi vas zadesila ta nesreća da padnete u njihove ruke, onda možete računati sa najjezivijim (postupcima). Nosevi i uši biće vam odsečeni, oči iskopane; zato vam naređujem da sve što je srpsko uništavate i svakog ko srpski govori streljate. Dužnost vam je da pohapsite sve najuglednije ličnosti kao državne činovnike, sveštenike i učitelje, i odmah obesite..."

Po izveštaju austrijskog generala Bekića u Srbiji je obešeno više od 20.000 ljudi. Često su na gubilište izvođene i žene, čak i majke male dece. U Beograd je prva ušla hrvatska formacija, karlovačka pučko-ustaška pukovnija i već drugog dana na Terazijama, između hotela "Balakan" i "Moskva", postavili su četiri vešala na kojima će okončati život mnogi Beograđani.

Od brojnih vešala beleli su se voćnjaci i sela, s obzirom na to da su narodna odela u to vreme bila bela - pantalone i gornji deo odeće. Jedno od tih teško nastradalih sela bilo je Prnjavor, sa 2.400 stanovnika uoči rata. "Ulazak obesnih trupa neprijatelja željnog osvete posle borbi na Ceru kao i u nastupanju od Drine, zavili su u crno ovo naselje... Bilo je ubijeno, spaljeno ili izmasakrirano ukupno 352 stanovnika. Najveći deo činili su su starci, žene i deca". U kući Milutinovića, u Prnjavoru, spaljeno je 16. avgusta 1914. 96 ljudi, a dva dana kasnije, u Ašenici, kod železničke stanice bilo je streljano i živo zakopano 89 ljudi..." - zabeležio je Arčibald Rajs.

PODRUČJE na kome je operisala "vražja" 42. divizija najteže je stradalo u Prvom svetskom ratu. Prema popisu stanovništva 1910. godine, Podrinje je imalo 242.420 stanovnika, a po završetku rata 186.627. Prema austrijskom popisu iz jula 1916, Šabački okrug je imao 76.706 ljudi manje nego 1910. Broj muškaraca smanjen je za 57.968, a žena za 18.738.

Legendarni američki novinar i pisac Džon Rid je pisao o zločinima u Šapcu gde je u dvorištu Gačićeve apoteke, "natenane" streljano 300 zarobljenih srpskih vojnika. Piše i o maskru u selu Jevremovcu gde je 50 osoba bilo saterano u jedan podrum i tamo živo spaljeno... Rid je beležio kako su ljude sabijali u crkve i spaljivali, dok su vojnici čekali sa puškama kako bi dokrajčili svakog ko uspe da se probije iz tog ognja. Pisao je o deci koja su ubijana, čerečenim devojčicama, silovanim ženama... Oni koji su okrvavili ruke bili su Hrvati i muslimani - u prvom redu.

A Anri Barbi, dopisnik pariskog "Ilustrasiona" izveštava: "Prinuđen sam da žigošem strahovita varvarstva austrougarskih trupa. Da nisam svojim očima gledao njihova nedela i da nisam fotografisao njihove žrtve, ne bih verovao u zločine... Zasada su njihovi ranjenici smešteni zajedno sa Srbima po srpskim bolnicama, neguju ih isto kao i Srbe."

PRIPADNICI tih jedinica upadali su u sela i isterivali iz kuća čitave porodice, ne obazirući se na uzrast, da bi ih vezane konopcima gonili ispred sebe, kao živi zaštitni zid, u nastupanju prema položajima srpske vojske. Iz sela Lešnice, u ovim "zaštitnim zidovima" nalazile su se i žene sa decom koja još nisu prohodala.

Teror i genocid sprovođeni su ne samo nad Srbima u Srbiji, već i izvan nje - u Austrougarskoj, u svim oblastima koje su Srbi naseljavali. Jozef Redlih, nemački političar i univerzitetski profesor, u svom dnevniku, u zabelešci od 22. novembra 1914, napisao je i sledeće: "U Hrvatskoj Frankova partija sprovodi režim užasa. U Sremu je ubijeno 10.000 Srba...Koliki je broj ubijenih Srba u Bosni i Hercegovini, to ne zna niko. I tamo se sprovodi sistematska politika istrebljenja pravoslavnih..."

Prema službenim aktima austrougarske vojne uprave, u leto i u ranu jesen 1916. u Srbiji je vršen pravi lov na ljude. Internirano je iz okruga Kragujevac - 5.497, Smedereva - 2.173, Valjeva - 1.018, i Beograda sa okolinom - 3.113 lica.

SLANjE u internaciju, odnosno u koncentracione logore, predstavlja posebno poglavlje u genocidnim merama austrougarskih vlasti. Sa interniranjem se počelo već 10. avgusta, odmah po izbijanju rata. Prvi logor čije su strahote upoznali Srbi iz Bosne i Hercegovine izvan svog zavičaja - bila je tvrđava u Aradu. Više od 5.500 zatvorenika, muškaraca, žena i dece, bilo je smešteno u zagušljive i memljive, nikad od sunca ogrejane tunele. Hrana im je deljena samo jednom na dan. Usledilo je masovno umiranje. Najviše su stradala deca. Od 400 dece preživelo je tridesetak. Veliko gubilište bio je i logor u Doboju, u koji je iz Bosne bilo zatočeno 16.673 muškaraca i 16.996 žena. I ovde su stradala deca. Od 2. aprila do 1. maja 1916 umrla su 643 deteta!

Streljani dečaci od 15 godina u selu Glišić

Na desetine hiljada srpskih rodoljuba iz BiH, Hrvatske, Dalmacije, Vojvodine, internirano je u druge koncentracione logore u Mariboru, Ašahu, Komaranu, Dahauu, Nežideru, Boldogasonju, Talersdorfu kod Graca, Turonju, Šopronjeku... Najviše žrtava je odneo Mauthauzen, poznati zloglasni logor i u Drugom svetskom ratu. U jednom austrijskom izveštaju, od 15. decembra 1915. rečeno je da je do tog dana, u tom logoru "pomrlo 8.000 ljudi" od kojih je dve trećine bilo "živo zakopano..."

U takozvanim veleizdajničkim procesima u Sarajevu, Banjaluci i Zagrebu preki sudovi osuđivali su na smrt streljanjem ili vešanjem na stotine Srba.

"ZLATNA KNjIGA"

PREMA "Zlatnoj knjizi" Vrhovne komande austrougarske vojske, u kojoj se nalaze podaci o svim nosiocima zlatne medalje za hrabrost (do 1917. godine medalje su bile od čistog zlata), ovo retko dodeljivano priznanje dobilo je 106 pripadnika bosansko-hercegovačkih pukova - muslimani 63, a Hrvati 38 medalje. Od 10.000 Hrvata, koliko ih je bilo zarobljeno tokom Kolubarske bitke, do 12. decembra 1914. u srpske dobrovoljce prijavilo svega 452 - 430 Sr6a i 22 Hrvata.

Preporučujemo

Srbija

0 3

ZAVIČAJ SLAVI JUNAKA: 115 godina od rođenja legendarnog Momčila Gavrića - najmlađeg vojnika u Prvom svetskom ratu

29. 04. 2021. u 21:44

Društvo

1 5

SUSRET SA ISTORIJOM: Nemačka više ne ratuje, sem kad bombarduje Srbe; Šreder za vreme NATO agresije pozvao Nemce da "stanu uz svoje vojnike"

18. 04. 2021. u 16:23

Društvo

0 1

SUSRET SA ISTORIJOM - NAJVIŠE BOMBARDOVANA PRESTONICA U ISTORIJI SVETA: 80 godina nemačkog napada na Beograd

04. 04. 2021. u 19:50

Feljton

0 1

GOLGOTA I VASKRS SRBA: Značenje Krfa u našoj istoriji još nije jasno prepoznato

18. 03. 2021. u 18:00

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije