ROĐENDAN SRPSKOG DINARA: 151 godina zvaničnog srpskog novca

DINAR danas proslavlja 151 godinu od kada je postao zvanično srpski novac, od 12. decembra 1873. godine kada je usvojen Zakon o kovanju srpske srebrne monete i kada je uveden kao zvanična valuta tada Kneževine Srbije na čijem prestolu je sedeo knez Milan Obrenović.

Foto Arhiva

Zašto baš ''dinar''

Poreklo imena za srpsku nacionalnu valutu seže u doba Rimske republike u periodu između 2. i 1. veka pre nove ere i čuvenog srebrnog novca koji se zvao denar (denarius na latinskom) koji je bio preko 400 godina novac Rimske republike i Rimskog carstva. Srpski novac je prvi počeo da kuje najstariji sin Stefana, prvovenčanog kralja kuće Nemanjića - kralj Stefan Radoslav koji je vladao Srbijom u periodu od smrti svog oca 1228. godine do svrgavanja sa prestola 1234. godine.

Foto: Vikipedija

Mlađi sin najmlađeg polubrata kralja Stefana Radoslava, kralja Stefana Uroša Prvog Velikog, koji je osnažio srpsku državu i ekonomski podigao prvenstveno zahvaljujući rudarstvu, kralj Stefan Uroš Drugi Milutin - vladao od 1282. do 1321. godine - od Srbije je napravio najmoćniju silu na Balkanu i osnov za delo svog unuka Stefana Uroša Četvrtog Dušana koji će 16. aprila 1346. godine u tadašnjoj prestonici Skoplju, Srbiju proglasiti carevinom. Upravo za taj važan datum naše istorije iskovan je krunidbeni dinar cara Dušana, na kojem je, pored prikaza vladara, stajao natpis ''Stefan car''.

Foto Arhiva

Prvi jasan natpis na kovanom novcu, na kojem se moglo pročitati ''dinar'', bio je na novcu koji je kovao sin čuvenog sevastokratora i rođaka cara Dušana, Branka Mladenovića, Vuk Branković koji je nakon razjedinjenosti moćne Dušanove države u svom posedu držao oba carska grada - Prizren i Skoplje. Na novcu Vuka Brankovića jasno je pisalo Vukov dinar, tj. ''Vlkov dinar''. Dakle, sa ponosom možemo istaći da Srbija, od početka kovanja sopstvenog novca do danas, skoro osam stotina godina koristi isti naziv za sredstvo kupovine robe i usluga.

Nakon pada srpske srednjovekovne države pod vlast dinastije Osmanlija i njihove države koja je sa istoka ''gutala'' narode i zemlje, gubi se i srpski dinar kao novac srpskog naroda. U vreme turske uprave najpoznatiji novac je bio para (od arapskog bara - srebro), a njena vrednost je iznosila tri srebrne akče (aspre). Docnije je u upotrebi bio kuruš, kod Srba poznatiji kao groš i njegova vrednost je iznosila četrdeset para. U doba kneza Miloša bilo je u opticaju više desetina vrsta novca kovanog od Osmanske carevine do Rusije, a kurs za vrste novca određivan je na Đurđevdan i Mitrovdan. Za vreme vlade kneza Miloša obračunska moneta bila je groš. 

Knez Mihailo Obrenović, koji je Srbijom vladao u dva navrata, prvo od 1839. do 1842, a potom i od 1860. pa do smrti u atentatu 1868. godine, dao je da se u Beču 1868. godine iskuje novac, u apoenima od jedne, pet i deset poreskih para. Ovaj novac, sa likom kneza Mihaila, isporučen je tek nakon njegove pogibije i pušten u promet 20. februara 1869. godine.

Povratak u život srpskog dinara

Sjaj srpske srednjovekovne države bio je duboko utemeljen u kolektivnu nacionalnu svest tokom dugih godina tuđinske uprave, a vaskrs srpske slobode pod Karađorđem i države pod Milošem, doneo je sa sobom i brigu o teško ponovo stečenoj mogućnosti nezavisnosti. Nakon što je, na vrućem kneževskom prestolu nasledio u atentatu ubijenog kneza Mihaila, mlađani Milan Obrenović je, više nego što su to pokazivale njegove godine, bio pripravan za veliko breme odgovornosti koje sa sobom nosi vlast nad jednim narodom.

Foto:Muzej u Smederevu

Ne još sasvim nezavisna, kneževina Srbija je 12. decembra 1873. godine ozvaničila svoj srpski novac imenom dinar. Povratak u život srpskog dinara predstavljaće i odškrinuta vrata ka punom međunarodnom priznanju nezavisne Srbije na Berlinskom kongresu 1878. godine, a knez Milan će 1882. godine postati prva srpska glava sa titulom kralja još od srednjeg veka i kralja Marka Mrnjavčevića u narodu poznatijeg kao Kraljević Marko.

Život i duga tradicija srpskog dinara svedoče o životu srpske države, njene snage, usponu i padovima. Danas, nakon 151 godine povratka u život dinara, koji je sa tim imenom skoro osam stotina godina isprepleten sa našim postojanjem u ovom našem srpskom parčetu Evrope i sveta, sa ponosom možemo istaći postojanje monete koja materijalno dokazuje i pokazuje istoriju jednog naroda koji, ne svojim nametanjem i pokoravanjem drugih, već zagledan u sopstveno postojanje teži napretku i radu. 

BONUS VIDEO: ''TO ZASLUŽUJE REAGOVANjE SVAKOG ČOVEKA'': Tabaković na Biznis gorumu o zabrani dinara na KiM

Preporučujemo

Ekonomija

0 120

MALI NA SASTANKU SA MIHAILOM DžABAROVIM: Sa ministrom privrede Azerbjdžana razgovarao o izgradnji gasno – parnog postrojenja u Nišu (FOTO)

10. 12. 2024. u 16:28

Ekonomija

1 128

MINISTAR MALI: Srbiji potvrđen novi aranžman sa MMF-om

09. 12. 2024. u 22:56

Ekonomija

70 169

"KADA DOĐU TEŠKI DANI, UZEĆU ZASTAVU EKSPA..." Vučić iz Brisela: Ovde svi znaju da je Srbija druga rastuća zemlja u Evropi, svi čestitaju

03. 12. 2024. u 19:47

Ekonomija

0 0

POČEO UPIS KORPORATIVNIH OBVEZNICA NIS-A

02. 12. 2024. u 16:18

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije