KRAVA MU JE PODARILA GALAKSIJU INSPIRACIJE: Izložba Radovana Kragulja (1936-2022) u beogradskom prostoru Galerije RIMA

ODRASTAO sam na seoskom imanju roditelja u Bosni, gde sam dosta vremena provodio u čuvanju krava, svinja i ovaca. Ta vizija prirode bila je za mene "gramatika opažanja".

Foto Galerija RIMA

Na ovu uspomenu Radovana Kragulja (1936-2022), koji je rođen i odrastao na malom imanju u Velikom Palančištu, u blizini Prijedora, a svojim likovnim delima zadivio svet od Pariza, preko Londona i Velsa pa do SAD, podseća istoričarka umetnosti Nevena Martinović. Ona je autorka izložbe koja će 9. oktobra, u 19 časova biti otvorena u beogradskom prostoru Galerije RIMA, a čine je slike, slike-objekti i asamblaži nastali između 1978. i 2014. Postavke uglavnom čine apstraktni radovi za koje je Kragulj inspiraciju pronašao u šarama kravlje kože, a značajan deo njih nastao je tokom autorovog boravka u Omahi (Nebraska, SAD) 1988. godine i premijerno su predstavljeni na velikoj samostalnoj izložbi u Muzeju moderne umetnosti grada Pariza 1989.

- Kragulj svoje slike uvlači u kravlju kožu, svoj otisak prsta zamenjuje neponovljivim oblikom kravlje fleke - sopstveni umetnički identitet nastavlja da razvija pod znakom krave - objašnjava ova kustoskinja Galerije RIMA u izložbenom katalogu.

Sećao se Kragulj kako su se početkom Drugog svetskog rata seljani krili po šumama, a "svako domaćinstvo povelo bi bar po jednu kravu", te kako je sa preostalim članovima porodice nakon rata i teških logorskih iskustava uspeo da na sasvim uništenom ognjištu osposobi nekadašnji štagalj za privremeno stanovanje: "Potom smo dobili i jednu kravu. Sa njom smo dijelili stari štagalj, koji se sastojao od dve prostorije - jedne za nas, a druge za kravu."

- Iz život sa kravom, iz njene roditeljske vezanosti za tele, njenog odnosa prema čoveku kome daruje mleko da bi nahranio ne samo sebe već pre svega svoje potomstvo - krava je u različitim narodima, uključujući i srpski, izrasla u simbol majčinske ljubavi i zaštite, utehe i spasa... - piše Martinovićeva u tekstu koji prati postavku. - Potekao iz sredine u kojoj je svakodnevni život sa kravom bio nadahnut verovanjima i predanjima Kragulj će u svom radu insistirati na kulturološkom mestu koje krava zauzima, pozivajući se na drevne civilizacije kakva je bila staroegipatska, u kojoj je jedno od najviših božanstava bila Hator - prikazivana u liku krave ili žene sa kravljim rogovima, ili pak starogrčkoj - u kojoj je vrhovna boginja bila kravooka Hera, a galaksije zauvek imenovane prizorom prosutog mleka (galakas / mlečni put).

Među delima na ovoj izložbi su asamblaži sa odevnim predmetima oslikanim kravljim šarama, monumentalni poliptih ili slike i slike-objekti izvedeni različitim tehnikama, na kojima motiv sa kravlje kože prerasta u mikrokosmičku i makrokosmičku mapu sveta - od ćelije do zvezda, primećuje Martinovićeva:

- U isto vreme, umetnik ovim radovima ispisuje imaginarnu kartografiju ontološkog graničnog pojasa između onoga što je čovek i što konstituiše životinju, odbacujući kartezijansku preciznu podeljenost između čoveka kao mislećeg bića i životinje kao bezdušne "žive mašine" koja je svoj vrhunac dostigla u postindustrijskoj civilizaciji koja životinju degradira do sirovinskog materijala ili puke proizvodne jedinice. Nasuprot tome, Kraguljevi radovi u kojima se mnoštvo osobenih mrlja međusobno prepliće, umnožava i neograničeno prostire, predstavljaju mape deridovskih razuđenih i promenljivih granica, fluidnih i nemogućih za objektivizaciju.

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije