"VEČITO" U DUHU NEIMARA: Monografija u susret 15 godina od smrti Bogdana Bogdanovića (1922-2010)

HOTEĆI da pobegnem od jednog meni stranog, otuđenog sveta moderne arhitekture, zašao sam igrom slučaja u jednu posebnu oblast arhitekture u kojoj nema ni modernog ni nemodernog u kojoj postoji samo VEČITO.

Bogdan Bogdanović, Foto Arhiva Novosti

Iz ove misli jednog od najvećih srpskih i jugoslovenskih arhitekata, Bogdana Bogdanovića (1922-2010), proistekao je naziv projekta "Večito", u okviru koga je vek od rođenja evropski uvaženog umetnika obeležen izložbom posvećenoj njegovim memorijalnim kompleksima, dok se u susret petnaestogodišnjice smrti pojavilo i jedinstveno monografsko izdanje Centra za istraživanje i valorizaciju graditeljskog nasleđa "VAM". Autor izložbe, koja je posle premijernog prikazivanja u galeriji "Atrijum" Biblioteke grada Beograda, obišla 13 gradova u zemlji i regionu (Vrnjačka Banja, Sremska Mitrovica, Čačak, Vlasotince, Knjaževac, Berane, Krupanj, Valjevo, Mostar, Travnik, Bihać i Sarajevo), kao i nedavno objavljenog zbornika sa radovima domaćih i međunarodnih stručnjaka, je istoričarka umetnosti mr Mare Janakova Grujić.

- Pisci tekstova u ovoj publikaciji, okupljeni na zaštiti, čuvanju, proučavanju, interpretaciji i kulturi sećanja dela Bogdana Bogdanovića, pošli su od uverenja da se, iako najveći deo Bogdanovićeve (crtačke) zaostavštine danas nije na jugoslovenskom tlu, najpotpunije i najobuhvatnije istraživanje ove složene umetničke pojave može sprovesti samo na lokalnom terenu, pred samim spomenikom - uz svest o istoriji, prirodi i ljudima, u njegovom korenju - piše u uvodnom tekstu mr Mare Janakova Grujić.

Бела цркваFoto: Фото Предраг Новаковић, каталог "Вечито"

POGLEDAJ GALERIJU

Poduhvat "Večito", kako ističe, ima za cilj da ovo spomeničko nasleđe, nastalo, posle Drugog svetskog rata, osvetli na novom, kompleksnijem nivou, koje se nalazi negde između nauke i kulture. Tako su u stvaranju publikacije, po pozivu učestvovali predstavnici naučnih i kulturnih institucija, ali i slobodni istraživači, hroničari i pasionirani čuvari Bogdanovićevog nasleđa.

Kao autori tekstova u monografiji, uz samu urednicu, zastupljeni su profesor Aleksandar Kadijević, sa beogradskog Filozofskog fakulteta, istoričarka umetnosti Milena Milošević Micić (Zavičajni muzej Knjaževac), arhitekta Ivana Cvetković i istoričar Đorđe Stošić (Zavod za zaštitu spomenika kulture Niš), Adem Ado Softić (publicista i samostalni istraživač, Berane),arhitekta Srđan Gavrilović, viši konzervator Hajna Tucić (Zavod za zaštitu spomenika kulture Beograda), komunikolog dr Dario Terzić (Centar za kulturu Mostar). Ali i profesor Vladimir Kulić sa Državnog univerziteta Ajove (SAD), muzejski pedagog Aida Šarac Berbić i konzervatorka Maida Garić (Umetnička galerija BiH, Sarajevo), čačanski književnik i novinar Bratislav Jevtović, profesor Tatjana Mićević Đurić sa Filozofskog fakulteta u Mostaru, istoričar umetnosti dr Maksimilijan Doroslovački, fililog mr Minja Pješčić iz Toronta, istoričar umetnosti dr Ivan Ristić, kustos bečkog Leopold muzeja, arhitekta Adrijana Škorić (Zavod za zaštitu spomenika kulture Sremska Mitrovica), magistar književnosti i filozofije Ronald Panza iz Mostara, kao i njegovi sugrađani arhitekta Senada Demirović Habibija i Admir Kulin.

- Nikada isti, u umetničkom smislu uvek originalan i upečatljiv, Bogdanović je kroz "dramatičnu" monumentalnost i literarni podtekst spomeničke arhitekture povezao mitsko i nadrealno sa savremenim. Graditeljstvo je poimao kao antropološku i umetničku disciplinu kojoj je glavni cilj kulturno prosvećivanje, a posredno i sublimna društvena katarza, nakon ratnih trauma koje je i sam iskusio, i koje ga nikada nisu napuštale. Štaviše, nemir koji je osećao i vešto krio iza ekstravertne prirode i čestih javnih nastupa, upravo je proisticao iz bolnih sećanja na stresnu ratnu epopeju - primećuje u svom prilogu profesor Kadijević, podsećajući da je Bogdanovićevo arhitektonsko i teorijsko delo odlikuje duhovno povezivanje sa skulpturom, grafikom, arheologijom, heuristikom, magijom, simboličkom gnozom i fantastikom.

U svojim sećanjima, nazvanim, "Protomajstorove reči" dr Ivan Ristić, ističe kako je Bogdanović često govorio o pisanju latinicom i crtanju ćirilicom, o jeziku brojeva, matematici reči, fabuliranju, igri... Značenjem igre u njegovom stvaralaštvu bavi se i Mare Janakova Grujić:

- U autorovom traganju za najdubljom suštinom spomenika, sadržaj i forma razvijeni su kompleksno i simultano, kroz crtež koji ima sve karakteristike nadrealističkog crteža i u kome caruje mašta i san, a potom i na gradilištu koje je shvaćeno kao "igralište" - karakterisali su ga puna sloboda autorskog izraza i pronalazački duh majstora, nesputana sloboda idejnog kreatora i disciplina izvođača - zaključuje urednica monografije "Večito".

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije