NAŠI PRVI GRAĐANI SVETA: U časopisu objavljivala intelektualna elita, najbolji teoretičari tog vremena
PRIMANA čulima i vezana za prostor, umetnost je vezana i za vreme, bolje reći za epohu u kojoj je nastala i za društvo u kome se pojavila.
Velika umetnost je samo ona koja je išla uporedo sa vremenom u kome je stvarana, a koja je bila potpun izraz onog društva u kome je ponikla. Ali to ne znači da se uloga i suština umetnosti iscrpljuju u služenju. Vere, ideje, običaji, samo su povod umetničkog čovekovog rada. Kada bi bilo drugačije, onda bi sa verama i državama nepovratno propadala i njihova umetnost. Umetničko delo živi, bez obzira na to da li predstavlja Ozirisa ili Afroditu, biblijsku scenu ili predaju Brede, francusku markizu ili Kraljevića Marka...
U tekstu naslovljenom "Pro arte", svojevrsnom programu časopisa "Umetnički pregled", koji je pokrenuo i uređivao četiri godine uoči Drugog svetskog rata, ovako je pisao Milan Kašanin, istoričar književnosti i umetnosti, prema mišljenju mnogih, najelitniji srpski intelektualac 20. veka. A da je i promišljanje umetničkog stvaralaštva nešto što prevazilazi države i vere, pokazale su upravo, minule nedelje, izložba i naučni skup o ovom od zaborava otrgnutom delu našeg kulturnog nasleđa.
U ORGANIZACIJI Instituta za književnost i umetnost, od 3. do 5. septembra, u beogradskom Pedagoškom muzeju, a i putem interneta, na međunarodnoj tribini "Likovno i književno u časopisu Umetnički pregled (1937-1941)", trideset učesnika bavilo se različitim istorijskim i kulturološkim aspektima časopisa, koji od oktobra 1937. do aprila 1941. objavljivao Muzej kneza Pavla, čiji je Kašanin bio direktor. U njemu su tekstove, između ostalih, objavljivali pesnici Jovan Dučić i Todor Manojlović, arhitekta Aleksandar Deroko, arheolog Đorđe Mano Zisi, slikar Predrag Milosavljević, istoričar umetnosti Svetozar Radojčić, likovni kritičar Pavle Vasić...
Ovaj časopis dostupan je sada i najširoj publici zahvaljujući bibliofilu Nikoli Mirkovu, nekadašnjem uredniku RTS, koji je sačuvao sve njegove brojeve i poklonio biblioteci "Milutin Bojić" iz Beograda, koja ih je digitalizovala. Ceo projekat podržao je i SKC iz Novog Sada, a inicirala ga je i realizovala istoričar umetnosti dr Zoja Bojić, inače unuka Milana Kašanina.
Ona je, uz Ivana R. Markovića i Anu Mihailović, autor postavke na kojoj je moguće videti široki spektar onoga šta je na stranicama "Umetničkog pregleda" zabeleženo za istoriju: od izložbi "Dvanaestorice" i Save Šumanovića na Novom univerzitetu, preko prvih velikih inostranih postavki u Beogradu, do tekstova o srpskom srednjovekovnom slikarstvu i našoj tradicionalnoj arhitekturi, ali i onih o novim beogradskim zgradama u duhu modernizma...
ESTETIČKE teme na stranicama "Umetničkog pregleda" obrađivane su ne samo u prilozima umetničkih kritičara i filozofa - Miloša Đurića, Milutina Borisavljevića, Branka Lazarevića, Branka Popovića, Todora Manojlovića, Vladimira Vujića ili Dušana Stojanovića, istakao je na skupu Andrej Vujinović, muzejski savetnik u penziji, već i Ive Andrića, čiji tekst pripada oblasti čiste umetničke literature.
- Autori stručnih radova, kritičkih osvrta, eseja i preglednih članaka imali su neograničenu slobodu u izboru tema iz oblasti svojih profesija - zapaža istoričar umetnosti Ivan R. Marković. - U Uređivačkom odboru bili su poslenici koji su ličnim autoritetom garantovali visok kvalitet produkcije i profesionalni tretman autorima, ali i učenom auditorijumu čitalaca. U periodu od 1937. do 1941. godine, sa manjim kadrovskim izmenama, članovi Uređivačkog odbora bili su: Đorđe Mano Zisi, Miodrag Grbić, Todor Manojlović, Jozo Petrović, Pavle Vasić i Predrag Milosavljević.
PRVI domaći umetnički časopis doživeo je 31. broj, a u njemu je pedesetak velikana tadašnje likovne kritike i istorije umetnosti, ali i najboljih slikara, vajara i arhitekata, napisalo stotine priloga o umetnosti svih svetskih kultura, naroda i vremena, primetila je Ljiljana Stošić, naučna savetnica Balkanološkog instituta SANU.
- Kao što Kašanin u programskom uvodnom tekstu prvog broja "Umetničkog pregleda" naglašava, cilj časopisa je bio da u zemlji sa vrhunskom umetničkom baštinom razvije zametke razmišljenja o umetnosti koja će se ozbiljno uhvatiti ukoštac sa već tada nabujalim spojem malograđanske sujete, površnosti i neznanja. Postavljeni cilj uglavnom je i ostvaren, ponekad i premašivan, zahvaljujući obrazovanosti i intelektualnom poštenju prve generacije naših školovanih evropejaca i građana sveta - zaključuje Stošićeva.
TODOR MANOJLOVIĆ O EL GREKU
PESNIK, književni, pozorišni i likovni kritičar, istoričar i teoretičar umetnosti, izuzetno talentovan crtač i dramatičar (njegov "Centrifugalni igrač" smatra se temeljem avangardne srpske drame) - Todor Manojlović, u "Umetničkom pregledu" objavio je četrnaest napisa, kao istoričar umetnosti i likovni kritičar.
- Kao hroničar savremene umetnosti, već u prvom broju časopisa napisao je jedan od najboljih osvrta na delo, tek preminulog slikara Ignjata Joba, da bi se čitalaštvu u istom broju obratio i predstavljanjem čuvenog El Grekovog platna "Laokon" iz kolekcije kneza namesnika Pavla - objasnila je dr Jasna Jovanov, istoričar umetnosti.
Preporučujemo
NAUČNI SKUP U BEOGRADSKOM PEDAGOŠKOM MUZEJU: O "Umetničkom pregledu" Milana Kašanina
02. 09. 2020. u 21:01
SAMOSTALCI PRIORITET: Ana Brnabić o problemima umetnika i podršci države
10. 08. 2020. u 07:14
VALERIJ ZALUŽNI DAO PROGNOZU: Evo kada će ruska vojska da probije ukrajinski front
NOVI tehnološki napredak tokom ratnog vremena sprečiće ozbiljnije probijanje fronta duž ukrajinsko-ruske granice do oko 2027. godine, izjavio je Valerij Zalužni, bivši vrhovni komandant Ukrajine i sadašnji ambasador u Ujedinjenom Kraljevstvu, za „Ukrajinsku pravdu“ u intervjuu objavljenom 23. novembra.
23. 11. 2024. u 18:55
BRITANCI OBJAVILI ZASTRAŠUJUĆU MAPU: "Orešnik" može da stigne do bilo kog evropskog grada za manje od 20 minuta (MAPA)
BRITANSKI list "Dejli mejl" ocenio je da bi balistička raketa "orešnik" mogla da stigne do bilo kog evropskog grada za manje od 20 minuta.
23. 11. 2024. u 15:58
POTPREDSEDNIK SAD UMRO TOKOM ODNOSA: Bio sa 50 godina mlađom ljubavnicom, Bela kuća nije znala kako da saopšti vest o smrti
BIO JE to 27. januar 1979. godine. U 1 ujutro, portparol porodice Nelsona Rokfelera objavio je zvaničnu izjavu za štampu. Bivši potpredsednik preminuo je U 71 godini života ranije te večeri.
22. 11. 2024. u 18:36
Komentari (0)