Berlin i Beč protiv Srbije

Piše: Zoran D. Nenezić

ISCRPLJENA Kraljevina Srbija, sa velikim ljudskim žrtvama i razaranjima iz dva prethodna rata, ubrzo posle toga, a posle Sarajevskog atentata, kada su mladi srpski nacionalisti, atentatom na prestolonaslednika austrougarskog prestola, nadvojvodu Franca Ferdinanda, iskazali svoje ogromno i nagomilano nezadovoljstvo zbog gušenja osnovnih nacionalnih prava, uvučena je u novi rat.
Damjan Branković, predstavnik **Krupa** za Srbiju, ponovo je, zahvaljujući svojim masonskim komunikacijama u Nemačkoj, početkom 1914. godine, bio u prilici da srpskoj vladi i Pašiću prenese važne informacije o nastupajućim događajima: **... Meni je u poverenju saopšteno u Berlinu da je ultimatum Srbiji spremljen u Postdamu i da je rat protiv Srbije odlučen u Konopištu između Vilhema i Franca Ferdinanda u januaru mesecu 1914. godine, nekoliko meseci pre atentata. Ovu vest saopštio mi je kao zastupnik Krupove fabrike, njen direktor dr Milon. On mi je, između ostalog, rekao da je Nemačka dala Austriji slobodne ruke u akciji protiv Srbije, da izabere i uzrok i vreme kad će je napasti. Ja sam to saopštio i našoj slobodnozidarskoj loži i vladi (Pašiću)... Tadašnja vlada, zauzeta je bila neprekidno partijskom borbom, odstranila je svaki interes od događaja spoljne politike, tako je ušla i u izbornu agitaciju za novi parlament, do čega nije ni došlo objavom ultimatuma**.
Srpski su masoni, zahvaljujući ovoj informaciji, krenuli u akciju i uspeli da privole na aktivnu saradnju nekoliko uticajnih masona, poznatih javnih ličnosti u Parizu i Londonu. Kroz mnogobrojne napise u štampi, iskazivali su povećani interes i simpatije za srpsko pitanje u odnosu na Austrougarsku monarhiju i njene očigledne ratne pretnje.

VIDOVDANSKI ATENTAT
POVOD za objavu rata Austrougarska je našla u vidovdanskom atentatu, a u njegove inspiratore je austrougarska propaganda na prvom mestu navela masone. Prema austrougarskim optužbama, ne sprečavajući takav rad masona, srpska vlada je, samim tim, bila i suodgovorna za **zločin** u Sarajevu. Antisrpska i antimasonska propaganda iz Austrougarske, jasno inspirisana od Rimokatoličke crkve, uz srpske masone, uvrstila je i francuske i engleske kao inspiratore i podstrekače atentata, s tim što je i neke atentatore proglasila masonima. Ova propagandistička kampanja kroz medije trajala je i posle završetka rata (1918), i sezala je sve do sloma fašizma (1945). Repertoar optužbi, na početku rata, za njegova trajanja i po njegovom okončanju, bio je širok i imao je za cilj potpuno opravdavanje austro-ugarsko-nemačke agresije na Kraljevinu Srbiju. U posleratnim napisima, posebno revanšističkim Lundendorfovim, Gruberovim i Sarkotićevim knjigama, navedeni su kao masoni pukovnik Dragutin Dimitrijević Apis, vojvoda Vojislav Tankosić, Milan Ciganović, Gavrilo Princip i Nedeljko Čabrinović, a kao verovatni član je naveden i Trifko Grabež. U ovu konstrukciju su uveli i Svetomira Nikolajevića kao ključnu figuru koja je povezala srpsku sa francuskom masonerijom, koja je, prema celoj konstrukciji, bila idejni inspirator i naručilac atentata.
Svetomir Nikolajević, mađarofil i obrenovićevac, srpsku masoneriju nije povezao sa francuskom, već su njegovi pokušaji u zadobijanju podrške za samostalnost masonerije u Srbiji, a po aneksiji, bili usmereni ka germanskoj grani evropske masonerije.
Radi ostvarivanja francuskih interesa u Srbiji 1909. godine formirana je loža **Ujedinjenje**, koja je uvek bila pod zaštitom Velikog orijenta Francuske. NJeni članovi su **... postavili sebi za program razvijanje srpskog nacionalizma širenjem francuskih ideja, kulture i poslovnih veza u Srbiji**. NJen dugogodišnji starešina je bio Vasa U. Jovanović.
Organizacija **Ujedinjenje ili smrt** (**Crna ruka**), formalno je osnovana 1911. godine, mada su inicijative i pripremni rad na njenom stvaranju trajale već od 1908. godine. Ustavom ove organizacije rečeno je da se ona obrazuje **u cilju ostvarenja narodnih ideala - ujedinjenja Srpstva... i pretpostavlja revolucionarnu borbu kulturnoj; s toga je institucija apsolutna tajna za širi krug**.

PAŠIĆ KONSULTUJE PAČUA
NJEN predsednik je bio Ilija Radivojević, posle čije smrti nije biran novi. Isprepletanost članstva pojedinih masona sa njihovim članstvom u potonjoj tajnoj, **crnorukačkoj** organizaciji postoji i ona je bila daleko od svih katoličko-germanskih propagandističkih konstrukcija. Od ukupno danas poznate 44 grupe organizacije **Ujedinjenje ili smrt**, sa imenima 181 člana, 12 masona je bilo raspoređeno u pet grupa: LJubomir S. Jovanović Čupa, novinar, Milan Gr. Gavrilović, pukovnik - njih dvojica su bili, ujedno, i članovi Vrhovne centralne uprave; zatim Božin Simić, kapetan, Aleksandar Ilić, poručnik, Jovan Milosavljević, novinar, Branko Božović, pravnik, Milivoje A. Jovanović, sekretar Železničke direkcije, Stevan Šapinac, major, dr Milan Gavrilović, činovnik Ministarstva inostranih dela, Bogoljub Vučićević, policijski komesar, Milorad Nikolić, trgovac, Milan Antonijević, apotekar i Dimitrije Mijalković, direktor osiguravajućeg društva. Nema sačuvanih dokumenata koji bi govorili o masonskoj pripadnosti bilo kog drugog **crnorukca**. Ni jedan od atentatora **mladobosanaca**, takođe, nije bio član loža u Srbiji.
Na stvaranje organizacije **Ujedinjenje ili smrt** najodlučnije su uticali, pored oficira zaverenika iz 1903. godine, članovi lože **Ujedinjenje**. Obe organizacije su imale istovetan cilj, samo su im se metodi delovanja razlikovali. Pojedinačno učešće nekih od navedenih masona u organizovanju atentata u Sarajevu ne može biti stvar masonske organizacije u Srbiji, posebno zato što je loža **Ujedinjenje** bila pod francuskom zaštitom.
Posle aprilskog sloma Kraljevine Jugoslavije, prve nemačke jedinice koje su ušle u Beograd su bile specijalizovane elitne esesovske trupe koje su odmah uhapsile nekoliko značajnih srpskih masona i u njihovom saslušanju tražili moguće potvrde za svoje teze da su Apis, Tankosić, Ciganović i drugi organizatori ili učesnici atentata u Sarajevu, bili masoni. Naravno da su i tog puta ostali bez dokaza za svoje, skoro, opsesivno bavljenje **crnorukcima** i srpskim masonima.
Manje je poznata činjenica da je predsednik srpske vlade Nikola Pašić prvu konsultaciju po dobijanju austrougarskog ultimatuma imao sa ministrom finansija dr Lazom Pačuom, slobodnim zidarom, a da su se, potom, zajednički dogovarali šta im, kao odgovornim državnicima, valja činiti sa Svetomirom Nikolajevićem.
Austrougarski ultimatum vlada Kraljevine Srbije je odbila i time je otpočeo lanac ratnih sukoba, koji je ulaskom SAD u rat na strani sila Antante, saveznika Srbije, posao svetski ratni sukob, sa do tada neviđenim žrtvama i razaranjima.

RAZBEŽANI SLOBODNI ZIDARI
JOŠ su neke aktivnosti Damjana Brankovića, po izbijanju rata i u vreme vršenja mobilizacije, ilustracija besmislenosti često ponavljanih tvrdnji o anacionalnom radu masona u Srbiji. Od njega je Generalštab srpske vojske tražio da svojim kanalima obezbedi prebacivanje železničkih lokomotiva, koje su Austrijanci zaustavili u Zemunu, iako su one već bile plaćene. NJegova aktivnost urodila je plodom i pomogla je efikasnoj mobilizaciji srpske vojske. Kako je srpska vojska tek izašla iz prethodnih ratova i relativno nespremna dočekala početak novog sukoba, bilo je potrebno hitno nabaviti i konje za vuču artiljerijskih oruđa, što je Branković uspešno i brzo realizovao, kupivši preko 2.000 konja u Rusiji, prevezavši ih Dunavom u Srbiju u najkraćem roku.
U austrougarskim ratnim operacijama prvih meseci rata deo srpske države je bio okupiran, sa velikim razaranjima i ljudskim žrtvama, da bi privremeni preokret nastupio velikim pobedama srpske vojske u Kolubarskoj i Cerskoj bici, koje su, ujedno, i prve pobede savezničkih vojski od početka rata. Neposrednu komandu je u tim bitkama imao vojvoda Živojin Mišić, član lože **Pobratim**.
Sa izbijanjem rata sve lože pod zaštitom Vrhovnog saveta Srbije prestale su sa ritualnim radovima. Patriotski rad srpskih slobodnih zidara očigledan je i u stvaranju Niške deklaracije (decembar 1914), usvojene u Skupštini Srbije **... Vlada Kraljevine smatra kao svoj najglavniji i u ovim sudbonosnim trenucima jedini zadatak da obezbedi uspešan svršetak ovog velikog vojevanja koje je, u trenutku kad je započeto, postalo ujedno borbom za oslobođenje i ujedinjenje sve naše neslobodne braće Srba, Hrvata i Slovenaca**.
Na formulacijama ciljeva rata, kao i na brojnim drugim i značajnim poslovima koje im je poveravala vlada, učestvovali su slobodni zidari dr Aleksandar Belić, dr Nikola Stojanović, dr Kosta Stojanović, dr Bogdan Popović, dr LJubomir Jovanović, dr Dušan Vasiljević, dr LJubomir Stojanović i Slovenac dr Nino Županić.
Posle velike austro-ugarsko-nemačko-bugarske ofanzive, krajem 1915. godine, srpska vojska, povlačenjem preko Albanije, i velike Golgote kroz koju je sa vojskom prošao i dobar deo izbeglog stanovništva, kralj i vlada obreli su se u Grčkoj, gde je, sa ostalim savezničkim vojskama, otpočela pripreme za odlučujuće ofanzive, koje će uslediti tokom 1917. i 1918. Tada su i srpski slobodni zidari u najvećem broju izbegli iz okupirane zemlje i radili u duhu zadataka koje je utvrdio Vrhovni savet Srbije. Zaključeno je da se srpski slobodni zidari uključe u objašnjavanje situacije, pružanje informacija i ukazivanja na srpske i jugoslovenske ciljeve rata, kako su oni formulisani Niškom deklaracijom.

NASTAVLJA SE