Metropola najveće države

Piše: Zorica T. Mirković
MA koliko se razlikovali u tumačenjima znakova, naučnici su istog stava u jednom - čovek, pre 6.000 i 7.000 godina nije “označavao” svoju posudu, tek tako. Šta ga je, međutim, navelo da “markira” svoje vlasništvo?
Akademik Bogdan Brukner, poznati arheolog iz Novog Sada, smatra da je to imalo simboliku i određeno značenje što objašnjava prisustvom takvih predmeta sa po nekoliko znakova na dnu, sa strane ili pri vrhu posude na čitavom lokalitetu vinčanske kulture.
Napominjući da su se te posude svakodnevno koristile, i prenosile iz jednog u drugo naselje, ovaj stručnjak nema dilemu da su urezivanjem, njihovi vlasnici prenosili poruku. Nastojeći da za sobom ostave pisani trag, kojem sada tražimo odgovor.
- Ukoliko se prihvati pisani trag kao namera, blizu smo novog grča: kako da te znakove podvedemo pod jedan sistem, i da vidimo, da li možemo da taj sistem “prevedemo” i “iščitamo” - konstatuje Brukner. - Osim urezanih, pažnju pobuđuje i široka paleta likovnih znakova i crteža, koji se takođe ponavljaju, što opet asocira da i oni nose neku poruku.
Malo je istraživača koji su se upustili u avanturu sitematskog i sveobuhvatnog proučavanja vinčanskih simbola. Ponajmanje su se tome posvetili srpski arheolozi i lingvisti koji baštine verovatno i najveći deo građe, nalaza sa vinčanskim tekstovima.
Nučnicima je uzbudljiva i sama pomisao da bi senzacionalno otkriće, kao što je najstarije pismo na svetu, moglo da ponikne iz Vinče. Sa Balkana.
Sve ukazuje da je Vinča pre 7.200 godina bila metropola najveće evropske države. Centar vinčanske kulture, najrazvijenije u neolitu Evrope na prostoru od Švarcvalda do Crnog mora. O tome da je Vinča bila praistorijska evropska prestonica, svedoče veličina naselja i nalazi vredniji i obimniji nego na drugim lokalitetima.
Danas je selo Vinča, u svetskoj arheologiji, poznato kao jedan od najvećih i najvažnijih izvora podataka o životu u neolitu, na početku civilizacije.
Vinčanski znaci nisu jedini pokazatelj civilizacije koja se nazire u dubokoj praistoriji. Naučnici su otkrili da je narod tog vremena bio izrazito razvijen i napredan. Imali su najraniju metalurgiju u Evropi, najstarije rudnike topljenja rude, pravili su dleta i sekire...
Bili su, nesumnjivo, vesnici svega što će nastupiti znatno docnije. Zato je priča o vinčanskoj kulturi zapravo storija o Evropi, ne samo u geografskom, već i u civilizacijskom smislu.
Najznačajniji napredak ka upoznavanju vinčanske civilizacije napravio je Miloš Vasić. Prvi školovani srpski arheolog koji je 1906. godine započeo sistematska iskopavanja na lokalitetu Belo brdo u selu Vinča, oko 14 km nizvodno od Beograda. On je sa prekidima u radu (u vreme Prvog svetskog rata) do 1935. istražio čitav jedan kvart naselja sa arheološkim slojem od blizu 10 m debljine.

SPONZORSTVO
ISTRAŽIVANJA koštaju. Podsetimo, zahvaljujući novcu ruskog carskog instituta u Carigradu, koji je očigledno shvatio značaj otkrića, arheolog Miloje Miloš Vasić istraživao je Vinču. Ovaj naučnik je dobijao novčanu pomoć i posle Prvog svetskog rata. Našao je konkurs ser Čarlsa iz Birmingema, koji je želeo da uloži novac u istraživanja na Balkanu, konkurisao i, dobio pare za iskopavanje Vinče.
(NASTAVLJA SE)